Λίγους μήνες πριν από τη λήξη της θητείας του, ο Τζο Μπάιντεν θα υποδεχθεί τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στο Οβάλ Γραφείο. Σύμφωνα με πληροφορίες της τουρκικής κυβέρνησης, στις 9 Μαΐου ο πρόεδρος της Τουρκίας θα μεταβεί στις ΗΠΑ.
Όπως αναφέρει η kathimerini.gr, ιδιαίτερη ικανοποίηση προκάλεσε στην Άγκυρα το νέο που ήρθε από την Ουάσιγκτον για την αποδοχή του αιτήματος της Τουρκίας για μια συνάντηση των δύο ηγετών, καθώς μέχρι πρόσφατα ο Μπάιντεν αρνούνταν να υποδεχθεί επίσημα τον Ερντογάν στον Λευκό Οίκο.
Σύμφωνα με πληροφορίες που έδωσε η τουρκική πλευρά, στις 9 Μαΐου ο Ερντογάν θα μεταβεί στην Ουάσιγκτον έπειτα από επίσημη πρόσκληση του προέδρου των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν. Οι δύο πρόεδροι είχαν συναντηθεί για τελευταία φορά τον Ιούλιο του 2023 στη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ στο Βίλνιους.
Στην ατζέντα της συνάντησης στην Ουάσιγκτον αναμένεται να βρεθούν οι διμερείς σχέσεις, οι περιφερειακές εξελίξεις και το εμπόριο. Στη συνάντηση Ερντογάν – Μπάιντεν θα τεθεί στην ημερήσια διάταξη και η διαδικασία προμήθειας των F-16 της Τουρκίας. Μαζί με το χρονοδιάγραμμα της προμήθειας των μαχητικών αεροσκαφών θα συζητηθεί επίσης και ο αντιλογισμός των 1,4 δισ. δολαρίων που κατέβαλε η Τουρκία στο πλαίσιο του προγράμματος για τα F-35.
Πού στοχεύει η Άγκυρα
Στόχος της Αγκυρας είναι η επιτάχυνση της διαδικασίας παραλαβής των νέων F-16, όπως και του εκσυγχρονισμού τους. Η τουρκική κυβέρνηση προτείνει τη συμπαραγωγή, η οποία μπορεί να γίνει στις εγκαταστάσεις της τουρκικής αεροδιαστημικής εταιρείας (TUSAS).
Η Τουρκία τον Οκτώβριο του 2021 ζήτησε 40 νέα αεροσκάφη F-16 Block 70 και 79 κιτ εκσυγχρονισμού από τις ΗΠΑ για να αναβαθμίσει τα εναπομείναντα F-16 στο επίπεδο Block 70. Επιπλέον συμμετείχε στο πρόγραμμα F-35, πριν ανασταλεί η συμμετοχή της λόγω διαφωνίας για την αγορά από την Αγκυρα του ρωσικού συστήματος αεράμυνας S-400, αφού οι προσπάθειές της να αγοράσει αμερικανικούς πυραύλους Patriot απορρίφθηκαν.
Επίσης, στην ημερήσια διάταξη των δύο θα τεθεί και το ζήτημα της καταπολέμησης της τρομοκρατίας από την Τουρκία στο βόρειο Ιράκ και τη Συρία. Για την Τουρκία, ζωτικής σημασίας ζήτημα είναι η υποστήριξη που δίνουν οι ΗΠΑ στους Κούρδους της βόρειας Συρίας, τους οποίους η Αγκυρα θεωρεί σοβαρή απειλή, καθώς τονίζει πως είναι παρακλάδια της τρομοκρατικής οργάνωσης PKK. Η Τουρκία επιμένει να διεκδικεί την άμεση διακοπή οποιασδήποτε στρατιωτικής και οικονομικής βοήθειας, με την Ουάσιγκτον όμως να υποστηρίζει πως οι δυνάμεις των Κούρδων YPG ήταν αυτές που νίκησαν το Ισλαμικό Κράτος στην περιοχή της Συρίας.
Πληροφορίες αναφέρουν πως το ταξίδι του Ερντογάν «κλείδωσε» κατά τη διάρκεια της επίσκεψης του υπουργού Εξωτερικών Χακάν Φιντάν και του διοικητή των τουρκικών μυστικών υπηρεσιών (ΜΙΤ) Ιμπραήμ Καλίν στις ΗΠΑ στις αρχές Μαρτίου, όπου είχαν συναντήσεις με τους ομολόγους τους, αλλά και άλλους Αμερικανούς αξιωματούχους.
Πολιτικοί αναλυτές τονίζουν πως η αποδοχή της ένταξης της Σουηδίας και της Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ, η προσπάθεια ομαλοποίησης των ελληνοτουρκικών σχέσεων, η επίσκεψη Ερντογάν στην Αθήνα τον περασμένο Δεκέμβριο και τα ήρεμα νερά στο Αιγαίο, όπως και τα σενάρια που έχουν εκφράσει Τούρκοι αξιωματούχοι για την επανεξέταση του ζητήματος των S-400 φαίνεται πως άνοιξαν τον δρόμο για τη συνάντηση των δύο ανδρών στην Ουάσιγκτον.
Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και το τρομοκρατικό χτύπημα της Χαμάς στη Γάζα, με τις στρατιωτικές επιχειρήσεις του Ισραήλ, έχουν ενισχύσει τη θέση της Τουρκίας, καθώς στην αμερικανική πρωτεύουσα αναγνωρίζουν τη γεωπολιτική σημασία της τόσο στην περιοχή όσο και εντός του ΝΑΤΟ, καθώς διαθέτει τον δεύτερο μεγαλύτερο στρατό της Συμμαχίας.
Εντάσεις στο παρελθόν
Ο Μπάιντεν στο παρελθόν είχε κατηγορηθεί από τα φιλοκυβερνητικά μέσα ενημέρωσης της Τουρκίας επειδή εκείνος ήταν αντιπρόεδρος των ΗΠΑ όταν έγινε η απόπειρα πραξικοπήματος εναντίον του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Η χλιαρή αντίδραση των ΗΠΑ είχε προκαλέσει τις υποψίες πολλών αξιωματούχων, που κατηγορούσαν την Ουάσιγκτον.
Λίγους μήνες πριν από την εκλογή του στην προεδρία είχε διαρρεύσει ένα βίντεο στο οποίο ο Μπάιντεν είχε χαρακτηρίσει τον Ερντογάν «αυταρχικό ηγέτη» και είχε εκφράσει την άποψη πως «πρέπει να ανατραπεί, όχι με πραξικόπημα, αλλά με την υποστήριξη που θα δοθεί από τις ΗΠΑ στην τουρκική αντιπολίτευση».
Kατά τη διάρκεια της θητείας του Μπάιντεν οι ΗΠΑ χαρακτήρισαν επίσημα «γενοκτονία» τα γεγονότα του 1915, με στόχο τους Αρμένιους της Τουρκίας, γεγονός που είχε προκαλέσει πλήγμα στις σχέσεις των δύο χωρών. Ο ίδιος ο Αμερικανός πρόεδρος το 2021 με δήλωσή του είχε μιλήσει για «γενοκτονία», γεγονός που είχε προκαλέσει την αντίδραση της Τουρκίας.
Αναλυτές τονίζουν πως η επίσκεψη του Ερντογάν στον Λευκό Οίκο είναι αποτέλεσμα της αλλαγής της εξωτερικής και αμυντικής πολιτικής της Τουρκίας, που επιχειρείται μετά τις προεδρικές εκλογές του περασμένου έτους όπου έχουν γίνει και βήματα όπως η επαναπροσέγγιση της Τουρκίας με την Αίγυπτο, την Ελλάδα και το ΝΑΤΟ.
Η τουρκική αντιπολίτευση, πάντως, πολλές φορές υποστηρίζει πως ο Ερντογάν μιλάει για τους ιμπεριαλιστές, τους «κακούς Δυτικούς», κατηγορεί το Ισραήλ, αλλά υποστηρίζουν πως ο ίδιος –παρά τις δηλώσεις του– θα επισκεφθεί τον Μπάιντεν, συναντιέται με Δυτικούς ηγέτες, ενώ η χώρα του συνεχίζει κανονικά το εμπόριο με το Ισραήλ.
Ανταλλαγή αιχμηρών δηλώσεων και έπαινοι
12.2019
Περίπλοκη υπήρξε ανέκαθεν η σχέση Μπάιντεν – Ερντογάν, με τον σημερινό πρόεδρο των ΗΠΑ να καταφέρεται με σκληρές εκφράσεις κατά του Τούρκου προέδρου τον Δεκέμβριο του 2019, πριν ακόμη καταθέσει υποψηφιότητα για το χρίσμα των Δημοκρατικών για τις εκλογές του 2020. «Οι ΗΠΑ χρειάζονται νέα προσέγγιση απέναντι στον αυταρχικό αυτό ηγέτη, ξεκαθαρίζοντας ότι υποστηρίζουμε την αντιπολίτευση. Πρέπει να πληρώσει το τίμημα της πολιτικής του απέναντι στους Κούρδους. Η Ουάσιγκτον πρέπει να ενθαρρύνει την ηγεσία της τουρκικής αντιπολίτευσης να αντιμετωπίσει και να νικήσει τον Ερντογάν. Οχι με πραξικόπημα, αλλά μέσω της κάλπης».
5.2023
Το σενάριο του εντεταλμένου από τις ΗΠΑ σχεδίου ανατροπής του εμφάνισε πάλι πέρυσι τον Μάιο, λίγες ημέρες πριν από τις εκλογές στην Τουρκία, που προσέφεραν τη νίκη στο προεδρικό κόμμα, ο Ερντογάν, επιτιθέμενος κατά του Μπάιντεν και της δήθεν παρέμβασής του στις τουρκικές εκλογές. «Ο Μπάιντεν έδωσε την εντολή, λέγοντας: Πρέπει να ανατρέψουμε τον Ερντογάν. Ολοι οι συνεργάτες μου το γνωρίζουν. Η αυριανή κάλπη θα δώσει ηχηρή απάντηση σε αυτό».
7.2023
Επαίνους είχε εξασφαλίσει, πάντως, ο Τούρκος πρόεδρος από τον Αμερικανό ομόλογό του μετά την απόφαση της Τουρκίας, τον περασμένο Ιούλιο, να εγκρίνει το αίτημα της Σουηδίας να γίνει μέλος του ΝΑΤΟ. Ο πρόεδρος Μπάιντεν είχε πει τότε απευθυνόμενος στον Ερντογάν: «Σας ευχαριστώ για το θάρρος, την ηγεσία και το διπλωματικό σας πνεύμα. Η σύνοδος του ΝΑΤΟ στο Βίλνιους αποτελεί νέα διαβεβαίωση της δέσμευσής μας στη διατήρηση της ισχύος της Συμμαχίας», είχε γράψει ο Μπάιντεν στον λογαριασμό του στην πλατφόρμα Χ στις 11 Ιουλίου 2023.
3.2024
Ο Τούρκος πρόεδρος μοιάζει γεμάτος αποφασιστικότητα ενόψει της εαρινής συνάντησής του με τον Τζο Μπάιντεν, όπως είχε φανεί και από τις δηλώσεις του στα μέσα του μήνα αναφορικά με την τουρκική στρατιωτική παρουσία στη βόρεια Συρία. «Διατηρούμε τη βούληση για δημιουργία διαδρόμου ασφαλείας βάθους 30 με 40 χλμ. κατά μήκος των συνόρων μας με τη Συρία. Είμαστε αποφασισμένοι να συμπληρώσουμε τα κενά με νέες επιχειρήσεις. Όπως έχουμε πει στους Αμερικανούς σε κατ’ ιδίαν συζητήσεις, καλούμε όλα τα κράτη της περιοχής να σεβασθούν τις στρατηγικές αποφάσεις μας. Αλλιώς θα καταστούν τα ίδια αιτία νέων εντάσεων. Όσοι νομίζουν ότι η Τουρκία θα γονατίσει και θα επιτρέψει τη δημιουργία ενός νέου “τρομοκρατιστάν” στα νότια σύνορά της, θα βιώσουν νέο εφιάλτη».
Πηγή: Καθημερινή