Καθ’ όλη τη διάρκεια της περιόδου του Μεσοπολέμου, αλλά και της ματωμένης για την Ελλάδα δεκαετίας του 1940 (πόλεμος Αλβανίας, Κατοχή, Εμφύλιος) οι διοικήσεις του Εμπορικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης κατέβαλαν εντατικές προσπάθειες, για τη ρύθμιση θεμάτων, μεταξύ των οποίων ήταν η ανάπτυξη των μεταφορών -ατμοπλοϊκών, σιδηροδρομικών και οδικών-, το διαμετακομιστικό εμπόριο και η ανάπτυξη του λιμανιού της Θεσσαλονίκης, η δημιουργία της Διεθνούς Εκθέσεως, η αναδιοργάνωση του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, η αντιμετώπιση του αθέμιτου ανταγωνισμού, η βελτίωση των αστικών συγκοινωνιών, ο βλαπτικός κρατικός παρεμβατισμός, ο υπερεπαγγελματισμός, το πλανόδιο εμπόριο, η ανάπτυξη του Ταμείου Ασφαλίσεως Εμπόρων και η προστασία της επαγγελματικής στέγης.
Κατά κάποιο τρόπο πρόκειται για θέματα που από διαφορετική οπτική γωνία απασχολούν μέχρι σήμερα την οικονομική και κοινωνική ζωή της Θεσσαλονίκης, κάτι που δείχνει ότι στα 100 χρόνια από τη δημιουργία του ΕΣΘ οι συνθήκες για την άσκηση της επιχειρηματικότητας και του εμπορίου στη Θεσσαλονίκη –και στην Ελλάδα γενικότερα- παραμένουν ατελείς. Ή εν πάσει περιπτώσει απέχουν πολύ από το να χαρακτηριστούν ιδανικές.
Θέλουμε ραδιόφωνο!
Χαρακτηριστικό της πολυδιάστατης δράσης του Εμπορικού Συλλόγου είναι το έγγραφο που απέστειλε στις 22 Φεβρουαρίου 1937 προς το Υπουργείο Συγκοινωνιών με θέμα τη δημιουργία ραδιοφωνικού σταθμού στη Θεσσαλονίκη. Στο έγγραφό τους ο πρόεδρος και ο γενικός γραμματέας του Συλλόγου Στ. Γρηγοριάδης και Σοφ. Σταμάτης, αναφέρουν μεταξύ άλλων τα ακόλουθα:
«Αφορμήν λαβόντες εκ του υποβληθέντος ημίν εγγράφου, υπό του ενταύθα Ραδιοφωνικού Συλλόγου, δι’ ου καθιστά ημίν γνωστόν ότι υπό της αρμοδίας Υμών υπηρεσίας απεφασίσθη οριστικώς η εγκατάστασις προσωρινού ραδιοφωνικού πομπού μόνον εν τη πρωτευούση και ουχί εν Θεσσαλονίκη, ως αρχικώς προεβλέπετο, λαμβάνομεν την τιμήν να υποβάλωμεν Υμίν την θερμήν παράκλησιν όπως ευαρεστηθήτε να αναθεωρήσητε την εν προκειμένω απόφασιν και μεριμνήσητε δια την ταυτόχρονον και εν Θεσσαλονίκη εγκατάστασιν προσωρινού ραδιοφωνικού πομπού 5 κιλοβάτ μειουμένης της εντάσεως του προσωρινού πομπού Αθηνών από15 εις 10 κιλοβάτ. Λόγοι ουχί μόνον μορφωτικοί και εκπολιτιστικοί, αλλά προπάντων εθνικοί, επιβάλλουσιν απαραιτήτως την ταχείαν εγκατάστασιν εν τη πόλει μας ραδιοφωνικού πομπού, δεδομένου ότι εις τας ομόρους χώρας και εγγύτατα των συνόρων ημών λειτουργούσιν από πολλού ραδιοφωνικοί σταθμοί ολοέν πολλαπλασιαζόμενοι, των οποίων η προπαγανδιστική επίδρασις τυγχάνει υμίν ευνόητος».
Η εθνική ευαισθησία σε όλο της το μεγαλείο και κυρίως σε ένα προχωρημένο επίπεδο, αφού η επιρροή των μέσων ενημέρωσης στην κοινωνία δεν ήταν τότε πρώτο θέμα συζήτησης, όπως συμβαίνει στις μέρες μας.
Μαύρα χρόνια
Στα χρόνια της κατοχής ο ΕΣΘ έδωσε μεγάλο αγώνα φιλανθρωπίας με την αναζήτηση και συλλογή τροφίμων για τους έγκλειστους των φυλακών Επταπυργίου, όπως και προπολεμικά, το 1938 και 1939 που οργάνωσε φιλανθρωπικές χοροεσπερίδες και λαχειοφόρες αγορές, τα έσοδα των οποίων ενίσχυσαν τα φιλανθρωπικά ιδρύματα της πόλης. Το 1943 μια τραγωδία σημάδεψε την οικονομική και κοινωνική ζωή της Θεσσαλονίκης. Η τραγωδία του χαμού 50.000 Εβραίων κατοίκων της πόλης, οι οποίοι συνέβαλαν, με την εμπορική τους δράση στην οικονομική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής. Πολλοί Εβραίοι επιχειρηματίες μέλη του Εμπορικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης χάθηκαν τότε για πάντα. Χωρίς την παρουσία και το επιχειρηματικό τους πνεύμα η προσπάθεια που ξεκίνησε μετά το τέλος της Κατοχής και του Εμφυλίου, ώστε το εμπόριο της Θεσσαλονίκης να ανασυνταχθεί και να καταλάβει τον χώρο που του ανήκει στην οικονομία της χώρας έγινε πολύ δύσκολη.