του Δημήτρη Παπανίκου
Κινδυνεύει να τιναχτεί στον αέρα το εγχείρημα της κύρωσης των δασικών χαρτών εξ αιτίας πιθανής απόφασης του Συμβουλίου της Επικρατείας το οποίο ενδέχεται να κρίνει αντισυνταγματική την εξαίρεση από τους χάρτες των αυθαίρετων οικισμών. Η Voria.gr έχει στα χέρια της και δημοσιεύει την πρόταση του εισηγητή του ΣτΕ Χ. Ντουχάνη ο οποίος προτείνει να κηρυχτεί αντισυνταγματική η υπουργική απόφαση 34844/11.7.2016 του υπουργού και του αναπληρωτή υπουργού Περιβάλλοντος με την οποία ορίστηκαν τα κριτήρια βάσει των οποίων εξαιρέθηκαν από τους δασικούς χάρτες οι αυθαίρετοι οικισμοί. Ενδεχόμενη αντισυνταγματική απόφαση πιθανότατα θα συμπαρασύρει και τον σχετικό νόμο ν. 4389/2016, σε εφαρμογή του οποίου εκδόθηκε η κρινόμενη υπουργική απόφαση.
Οι «οικιστικές πυκνώσεις»
Το εμπόδιο των αυθαίρετων οικισμών, η κυβέρνηση προτίμησε αντί να το επιλύσει, να το παρακάμψει. Έτσι εφηύρε τον όρο «οικιστικές πυκνώσεις» τον οποίο συμπεριέλαβε στο ν. 4389/16 με τον οποίο εξαιρούνται προς το παρόν από τους δασικούς χάρτες όλες οι αυθαίρετες κατασκευές (μεμονωμένες κατοικίες ή και οικισμοί) εντός των δασών ή ακόμη και οι οργανωμένοι –εκτός δόμησης οικισμοί, σε δασικές εκτάσεις. Σύμφωνα με τον πρώην αναπληρωτή υπουργό Περιβάλλοντος (και νυν Αγροτικής Ανάπτυξης) Γιάννη Τσιρώνη η ρύθμιση αυτή είχε ως στόχο να μειώσει όσο ήταν δυνατόν τις αντιρρήσεις που θα υποβληθούν ώστε να προχωρήσει ταχύτερα η κύρωση του (υπόλοιπου) δασικού χάρτη. Η προσβαλλόμενη υπουργική απόφαση που ακολούθησε καθόριζε τα κριτήρια με βάση τα οποία ένας οικισμός χαρακτηριζόταν ως «οικιστική πύκνωση» και καλούσε τους δήμους να στείλουν στην αρμόδια εταιρεία του Κτηματολογίου (ΕΚΧΑ Α.Ε.) τα περιγράμματα αυτών των οικισμών ώστε να εξαιρεθούν από τους δασικούς χάρτες, όπως και έγινε σε πολλούς νομούς. Έτσι, για παράδειγμα, στην Αττική υπάρχουν δεκάδες τέτοιες περιπτώσεις, ενώ «οικιστικές πυκνώσεις» έχουμε και στη Θεσσαλονίκη (σε τέσσερις, πέντε περιοχές του δήμου Θερμαϊκού προς το παρόν). Στην πραγματικότητα οι αυθαίρετοι οικισμοί είναι πολλοί περισσότεροι αλλά δεν έχουν αποτυπωθεί στους δασικούς χάρτες καθώς οι οικείοι δήμοι δεν έστειλαν τα αναγκαία περιγράμματα. Στη Χαλκιδική για παράδειγμα, όπου υπάρχουν δεκάδες τέτοιοι οικισμοί κανείς απ’ αυτούς δεν έχει αποτυπωθεί στον αναρτημένο δασικό χάρτη καθώς οι δήμοι δεν απέστειλαν τα περιγράμματα. Με βάση την προσβαλλόμενη υπουργική απόφαση οι «οικιστικές πυκνώσεις» αποτυπώνονται με ιώδες περίγραμμα στους δασικούς χάρτες και εξαιρούνται από τη διαδικασία κύρωσης.
Κρίνεται αντισυνταγματική
Η ρύθμιση του κ. Τσιρώνη επικρίθηκε έντονα από πολλούς φορείς οι οποίοι εξέφρασαν φόβους ότι με τον τρόπο αυτόν ανοίγει ένα παράθυρο για τη νομιμοποίηση αυθαιρέτων μέσα σε δασικές εκτάσεις. Εναντίον αυτής της ρύθμισης προσέφυγαν στο Συμβούλιο της Επικρατείας η Πανελλήνια Ένωση Δασολόγων Δημοσίων Υπαλλήλων και το Γεωτεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος.
Στην εισήγησή του προς το ΣτΕ, ο αρμόδιος εισηγητής κ. Ντουχάνης προτείνει να γίνει δεκτή η προσφυγή κατά της υπουργικής απόφασης την οποία χαρακτηρίζει αντισυνταγματική. Συγκεκριμένα αναφέρει: «η προσβαλλόμενη απόφαση αντίκειται με τις διατάξεις τωv άρθρων 24 παρ.1 και 117 παρ.3 του Συντάγματος, παραβιάζοντας τόσο τη συνταγματική υποχρέωση του Κράτους για τη σύνταξη δασολογίου με βάση τους κυρωμένους δασικούς χάρτες όσο και τοv κανόνα του ‘δασικού κεκτημένου’, σύμφωνα με τον οποίο τα μέτρα που έχουν ληφθεί από τοv κοινό νομοθέτη για την προστασία των δασών μπορούν να μεταβληθούν μόνο προς την κατεύθυνση της ενίσχυσης της προστασίας αυτής και πάντως όχι προς την κατεύθυνση της εξαίρεσης δασικών εκτάσεων». Συνεχίζει τονίζοντας πως με την προσβαλλόμενη απόφαση «οι ‘οικιστικές πυκνώσεις’ εξαιρούνται από την ανάρτηση των δασικών χαρτών (με αποτέλεσμα μάλιστα να μηv μπορούν να ασκηθούν αντιρρήσεις), παρότι δεν είναι μη δασικές εκτάσεις, οι οποίες ούτως ή άλλως δεv περιλαμβάνονται στους δασικούς χάρτες. Ως εκ τούτου δε οι εv λόγω ‘οικιστικές πυκνώσεις’ αφορούν αποκλειστικά αυθαίρετους οικισμούς εντός δασών ή δασικών εκτάσεων και εν γένει εκτάσεων υπαγόμενων στη δασική νομοθεσία». Ο εισηγητής υπογραμμίζει επίσης ότι «εξάλλου, η οικιστική αξιοποίηση τωv δασικού χαρακτήρα εκτάσεων δεν συνιστά λόγο υπέρτερου δημοσίου συμφέροντος που θα δικαιολογούσε κατ' αρχήv τη μεταβολή του προορισμού τους. Επίσης, η αποστολή των περιγραμμάτων των ‘οικιστικών πυκνώσεων’ στην αρμόδια υπηρεσία του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας για την περιβαλλοντική και πολεοδομική τους διαχείριση δεv αναιρεί τη συνταγματική υποχρέωση ένταξης των δασικού χαρακτήρα εκτάσεων στους δασικούς χάρτες και στο δασολόγιο, πέραν του ότι οι εκτάσεις αυτές δεν επιδέχονται πολεοδομικής αξιοποίησης, αφού η διαδικασία ανάρτησης και κύρωσης των δασικών χαρτών προωθείται άμεσα κα ι αυτοτελώς σε σχέση με οποιαδήποτε άλλη διαδικασία, ενόψει και του μακρού χρονικού διαστήματος που έχει παρέλθει χωρίς να έχει ολοκληρωθεί η σχετική διαδικασία». Ο εισηγητής καταλήγει αναφέροντας πως με την προσβαλλόμενη υπουργική απόφαση «θίγεται το ‘δασικό κεκτημένο’, διότι η εξαίρεση τωv εν λόγω εκτάσεων από τους δασικούς χάρτες δεν συνιστά πρόσφορο μέτρο για την προστασία των δασών και των δασικών εκτάσεων, αντιθέτως δε το μέτρο αυτό κωλύει τηv απογραφή του συνόλου των εκτάσεων αυτών και, ως εκ τούτου. επιδεινώνει την προστασία τους σε σχέση με τις διατάξεις του άρθρου 23 του ν. 3889/2010 όπως ίσχυαν πριν από τηv τροποποίησή τους με τοv ν. 4389/2016».
Αντισυνταγματικός και ο νόμος
Ο δασολόγος - περιβαλλοντολόγος Στέργιος Διαμαντόπουλος ο οποίος έχει ασχοληθεί επισταμένα με το θέμα των δασικών χαρτών επισημαίνει στη Voria.gr πως «αν γίνει δεκτή η εν λόγω εισήγηση του εισηγητή του ΣτΕ τότε θα μιλάμε για το πρώτο σημαντικό πλήγμα στη διαδικασία ανάρτησης και κύρωσης των δασικών χαρτών. Αυτό βέβαια ήταν αναμενόμενο για τους γνωρίζοντες και κατέχοντες το θέμα και πολύ έγκαιρα είχαμε προειδοποιήσει για την πιθανή αυτή εξέλιξη. Κάποιοι τότε, τον Μάιο του ‘16 , όταν νομοθετούσαν κλείνανε το μάτι στους καταπατητές και θέλανε το υπαρκτό πρόβλημα πάλι κάτω από το χαλί. Τώρα, οι επιπτώσεις μιας τέτοιας πιθανής απόφασης του ΣτΕ νομίζω ότι μπορεί να φέρουν τα πάνω κάτω στην ήδη τρέχουσα διαδικασία και θα αναγκάσουν την πολιτεία σε σοβαρές και με μεγάλο κόστος υπαναχωρήσεις και όλα αυτά γιατί αν η απόφαση είναι ίδια με την εισήγηση, τότε ακυρώνεται πέραν των άλλων και βασική διάταξη του ν.4389/16 [άρθρο 23] με την οποία γίνονται οι αναρτήσεις και κυρώσεις των δασικών χαρτών».
Και άλλες προσφυγές
Στο Συμβούλιο της Επικρατείας εκκρεμούν και άλλες αιτήσεις ακύρωσης. Δύο εξ αυτών κατατέθηκαν από το Πανελλήνιο Δίκτυο Οικολογικών Οργανώσεων (ΠΑΝΔΟΙΚΟ). Με την πρώτη ζητά την ακύρωση της ΚΥΑ151585/323/03.02.2017 (ΦΕΚ τ. Β΄ 347/08.02.2017), με την οποία θεσπίστηκε «αναλογικό παράβολο», προκαταβλητέο και από τις οικολογικές οργανώσεις, προκειμένου αυτές να ασκήσουν τυχόν αντιρρήσεις κατά των δασικών χαρτών.
Με τη δεύτερη αίτηση το ΠΑΝΔΟΙΚΟ ζητά την ακύρωση δύο εγκυκλίων διαταγών του υπουργείου Περιβάλλοντος. Με την πρώτη εγκύκλιο επιτρέπεται στις υπηρεσίες δόμησης των δήμων, σε συνεργασία με την ΕΚΧΑ Α.Ε., να παρεμβαίνουν στους αναρτημένους, ψηφιακά, δασικούς χάρτες και να αφαιρούν από αυτούς εκτάσεις, ως ανήκουσες σε «οικιστικές περιοχές», εγκεκριμένων αλλά και μη εγκεκριμένων σχεδίων πόλης, ενημερώνοντας, απλώς, τις Δασικές Υπηρεσίες. Με τη δεύτερη εγκύκλιο, προβλέφθηκε ότι δεν είναι απαραίτητο να ασκηθούν αντιρρήσεις, κατά των εκτάσεων που εμφανίζονται ως αναδασωτέες στους δασικούς χάρτες.
