Skip to main content

Χωρίς νόημα ο καβγάς ανάμεσα στα πανεπιστήμια της Θεσσαλονίκης

Άγονοι ανταγωνισμοί και ιδιοκτησιακές λογικές στην πλάτη της ελληνικής κοινωνίας δεν χωρούν. Συνιστούν απλώς κακομαθημένες συμπεριφορές...

Η κουλτούρα της συνεργασίας και των συνεργιών απουσιάζει από την Ελλάδα, κάτι που υπονομεύει την παραγωγικότητα και την ανταγωνιστικότητα της χώρας. Λείπει εντελώς από τον δημόσιο τομέα, όπου ο συντονισμός υπηρεσιών και φορέων με ανάλογο ή συμπληρωματικό αντικείμενο όχι μόνο δεν είναι αυτονόητος, αλλά για να επιτευχθεί χρειάζονται υπηρεσιακές συσκέψεις επί συσκέψεων, οι οποίες σπανίων αποδίδουν στην πράξη.

Υπάρχει αλλά σε μικροδόσεις στην ιδιωτική οικονομία, όπου οι συνεργασίες που γίνονται είναι συχνότερα υποχρεωτικές και επιβάλλονται είτε από τρίτους, είτε εκ των πραγμάτων και λιγότερο συνειδητές στρατηγικές επιλογές για την επίτευξη καλύτερου αποτελέσματος. Αντίθετα ο ανταγωνισμός με όρους ιδιοκτησίας και επιβίωσης είναι ο κανόνας συμπεριφοράς, καθώς σχεδόν κανείς και σχεδόν ποτέ δεν αποδέχεται να παραχωρήσει κάτι που θεωρεί δικό του, ώστε το αποτέλεσμα να καταστεί περισσότερο λειτουργικό, αλλά και μεγαλύτερο κοινωνικά και οικονομικά.  

Το θέμα επανέρχεται για μία ακόμη φορά στην επικαιρότητα στη Θεσσαλονίκη με αφορμή το θέμα που αποκάλυψε η Voria.gr για την πρόταση του πρύτανη του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Περικλή Μήτκα για συγχώνευση του μεγαλύτερου πανεπιστημίου της χώρας με το Διεθνές Πανεπιστήμιο Ελλάδος, το οποίο βρίσκεται, επίσης, στη Θεσσαλονίκη (δείτε εδώ). Μια πρόταση που βασίζεται τόσο σε εκπαιδευτικά, όσο και σε τεχνοκρατικά επιχειρήματα. Μια πρόταση, την οποία πρέπει να εξετάσουν τα δύο πανεπιστήμια –προφανώς μαζί με το υπουργείο Παιδείας, αλλά ήδη έσπευσε να απορρίψει με απαξιωτικούς χαρακτηρισμούς ο πρύτανης του πανεπιστημίου Μακεδονίας. Ο κ. Αχιλλέας Ζαπράνης με ανάρτησή του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης κάνει λόγο για «ασχήμια» και καλεί τα μέλη του Διεθνούς Πανεπιστημίου να αντιδράσουν έντονα και να απορρίψουν την πρόταση. Πιθανόν επειδή φοβάται ότι με αυτό τον τρόπο το ΑΠΘ θα εισχωρήσει στα μεταπτυχιακά προγράμματα οικονομικού και επιχειρηματικού ενδιαφέροντος, που τώρα αποτελούν προνομιακό πεδίο δράσης του πανεπιστημίου Μακεδονίας.

Την ίδια ώρα το υπουργείο Παιδείας προωθεί την ιδέα της δημιουργίας ενός νέου πανεπιστημίου στη Θεσσαλονίκη με τη συνένωση του ΔΙΠΑΕ και των τριών ΤΕΙ της Κεντρικής και Ανατολικής Μακεδονίας (Θεσσαλονίκης, Σερρών, Καβάλας), με την οποία διαφωνούν τόσο το ΑΠΘ όσο και το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, διότι προφανώς αντιλαμβάνονται ότι ίσως δημιουργηθούν συνθήκες ανταγωνισμού από έναν τρίτο ισχυρό πόλο στην πόλη.

Ταυτόχρονα το υπουργείο Παιδείας προωθεί την ίδρυση Νομικής σχολής, της τέταρτης στη χώρα, στην Πάτρα, αλλά οι άλλες τρεις -Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Κομοτηνή- αντιδρούν, με το επιχείρημα ότι την ώρα που περικόπτονται κονδύλια από τις υφιστάμενες σχολές, η κυβέρνηση ιδρύει μια νέα για προφανείς μικροπολιτικούς λόγους.

Καταλαβαίνει κανείς κάτι; Ποιο είναι το διακύβευμα αυτών των προτάσεων, των αντιπροτάσεων και των αντιδράσεων; Έχουν να κάνουν με την αναβάθμιση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης; Μήπως προάγουν την ανάπτυξη της ελληνικής κοινωνίας και οικονομίας;  Έχουν το βλέμμα τους στο μέλλον; Ή μήπως –λέμε μήπως- το βασικό ενδιαφέρον των περισσοτέρων που εκ της θέσεως τους συμμετέχουν σε αυτή τη συζήτηση είναι πιο… κλειστό και αφορά τα δικά τους συντεχνιακά, ενδεχομένως και προσωπικά συμφέροντα;

Ο καθένας μπορεί να βγάλει τα συμπεράσματά του. Το βέβαιον είναι ότι η συζήτηση και η εξέλιξη δεν βρίσκονται στο DNA της φυλής. Εξίσου βέβαιο είναι ότι το να... μαλώνουν τα πανεπιστήμια της Θεσσαλονίκης δεν είναι μόνο αντιπαραγωγικό, είναι και…  αντιαισθητικό. Ο καβγάς ανάμεσά τους τα αδικεί. Αφού και πέριξ της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης η νοοτροπία έχει τόσο στενό ορίζοντα τι να περιμένει κανείς ότι θα συμβεί σε άλλα, περισσότερο αγοραία πεδία; Από τη μια η «πολιτική της γκαρσονιέρας» που συνεχίζεται από τα πολιτικά πρόσωπα, που επιμένουν να διασπείρουν σχολές πανεπιστημίων και ΤΕΙ σε κάθε γωνιά της Ελλάδας για να στηρίξουν την τοπική κτηματαγορά, όπως κάποτε το «κράτος» έσπερνε στρατόπεδα σε κωμοπόλεις και χωριουδάκια, όχι για το καλό της άμυνας της χώρας, αλλά προς όφελος των τοπικών επαγγελματιών. Από την άλλη η ακαδημαϊκή κοινότητα, που προφανώς έχει υποστεί τις συνέπειες της ύφεσης και της οικονομικής καταβαράθρωσης της χώρας, να προσπαθεί να διασώσει ότι μπορεί ενδεχομένως να διασωθεί με τον κλασικό αμυντικό τρόπο.

Για την οικονομική ανάπτυξη η γνώση και οι δεξιότητες που προσφέρει η τριτοβάθμια εκπαίδευση είναι κεφαλαιώδους σημασίας. Για τη Θεσσαλονίκη η παρουσία των πανεπιστημίων είναι επίσης εξαιρετικά σημαντική για πολλούς και διαφορετικούς λόγους. Η αντιμετώπιση των θεμάτων που υπάρχουν ή δημιουργούνται απαιτεί συνεργασία και σύνθεση απόψεων. Στο κάτω κάτω της γραφής, με τα μέχρι στιγμής δεδομένα, για τη λειτουργία των δημόσιων πανεπιστημίων και ΤΕΙ φροντίζει πρωτίστως το κράτος, είτε μέσω άμεσων ή έμμεσων χρηματοδοτήσεων, είτε μέσω συγκεκριμένων νομοθετικών προβλέψεων. Άρα άγονοι ανταγωνισμοί και ιδιοκτησιακές λογικές στην πλάτη της ελληνικής κοινωνίας δεν χωρούν. Συνιστούν απλώς κακομαθημένες συμπεριφορές. Άλλωστε αυτό το έρμο ελληνικό κράτος, σε διάφορες εποχές, δημιούργησε και το ΑΠΘ και το πανεπιστήμιο Μακεδονίας και το ΔΙΠΑΕ και όλα τα υπόλοιπα τριτοβάθμια ιδρύματα. Δεν έπεσαν από τον… ουρανό. Οι πολίτες δικαιολογημένα έχουν αυξημένες προσδοκίες από την ακαδημαϊκή κοινότητα, που οφείλει να βρίσκεται στην πρωτοπορία των ιδεών και των πρακτικών. Προφανώς για κάθε θέμα μία είναι η πιο σωστή άποψη που οδηγεί στην πιο ενδεδειγμένη λύση. Αλλά αυτή πρέπει να προκύψει και να αναδειχθεί από έναν συγκροτημένο παραγωγικό δημόσιο διάλογο.

ΥΓ. Για να μην αδικούμε τα πανεπιστήμια και τους ακαδημαϊκούς,  στη Θεσσαλονίκη τα παραδείγματα ελλιπούς διαθέσεως για συνεργασία υπάρχουν σε πολλά άλλα πεδία. Μήπως συνεργάζονται τα τρία Επιμελητήρια, για τα οποία το συγκεκριμένο κεφάλαιο της… γνωριμίας ανοίγει μόλις τώρα; Μήπως συνεργάζονται οι επιστημονικοί φορείς, οι οποίοι για να καθίσουν γύρω από ένα τραπέζι και να κατέβουν από κοινού στον δρόμο έπρεπε να περιοριστεί η αυτονομία των επαγγελματικών τους ταμείων, να αυξηθούν οι εισφορές και να μειωθούν οι συντάξεις; Ή μήπως συντονίζονται σε –κάποιες έστω- πρωτοβουλίες τους οι Σύνδεσμοι Βιομηχανιών και Εξαγωγέων Βορείου Ελλάδος, οι οποίοι μπορεί να συστεγάζονται στην Πλατεία  Μοριχόβου 1, αλλά πέραν τούτου ουδέν; Κι ας έχουν πάρα πολλά κοινά μέλη;

ΥΓ2. Πριν από 20 και κάτι χρόνια, όταν το λιμάνι της Θεσσαλονίκης αποτελούσε ακόμη περίκλειστο κόσμο, το κράτος, ενόψει της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας  της Ευρώπης για το 1997, διέθεσε κονδύλια για να εξοπλιστούν ως κινηματογραφικές και θεατρικές αίθουσες, αλλά και μουσεία, οι αποθήκες της πρώτης προβλήτας, η οποία δεν χρησιμοποιείται, πλέον, για λιμενικές εργασίες. Φρόντισε, μάλιστα, να ψηφίσει νόμο ώστε μετά το 1997 να δημιουργηθεί ένας φορέας από το Υπουργείο Μακεδονίας Θράκης, δηλαδή το κράτος, το δήμο και τη νομαρχία Θεσσαλονίκης, καθώς και την ΟΛΘ ΑΕ, με αντικείμενο την αξιοποίηση αυτών των πολιτιστικών υποδομών, επ’ ωφελεία της κοινωνίας.  Αμ δε! Στην πράξη αυτό δεν έγινε ποτέ. Ο τότε πρόεδρος του λιμανιού έλεγε, μάλιστα, δημόσια πως «όσο είμαι εγώ πρόεδρος ούτε ένα τετραγωνικό μέτρο του λιμανιού δεν θα φύγει από τη διαχείριση του Οργανισμού Λιμένος». Προφανώς το λιμάνι, οι προβλήτες, οι αποθήκες, τα πάντα, ήταν δικά του. Η ιστορία, δηλαδή όσα ακολούθησαν στα 20 τόσα χρόνια, τον δικαίωσαν πανηγυρικά!