Skip to main content

Δεκαετία του 1930: Το ΕΒΕΘ πρωταγωνιστής των εξελίξεων

Από Voria.gr
Πώς οι δύσκολες καταστάσεις της εποχής συμβάλλουν στην ουσιαστική ανάδειξη του Επιμελητηρίου σε δημιουργικό πρωταγωνιστή και διαμορφωτή των εξελίξεων.

Στη δεκαετία του 1930, που αποτελεί το χρονικό διάστημα από την εγκατάσταση του ΕΒΕΘ στο δικό του κτήριο, στο μέγαρο της Τσιμισκή 29, μέχρι την έναρξη του πολέμου, η δραστηριότητα του Επιμελητηρίου σφραγίζεται από τα εσωτερικά και εξωτερικά οικονομικά, πολιτικά και κοινωνικά γεγονότα. Οι δύσκολες καταστάσεις συμβάλλουν στην ουσιαστική ανάδειξη του Επιμελητηρίου σε δημιουργικό πρωταγωνιστή και διαμορφωτή των εξελίξεων. Η απήχησή εκτείνεται πέρα από τον επιχειρηματικό κόσμο, στο σύνολο της κοινωνίας της Θεσσαλονίκης.

Στα πρώτα χρόνια της δεκαετίας, το ΕΒΕΘ αντιμετωπίζει τη μεγάλη οικονομική κρίση, παρακολουθεί με ανησυχία τις πτωχεύσεις εμπόρων, τις συναλλαγματικές διακυμάνσεις, την εγκατάλειψη της χρυσής βάσης και την εθνική πτώχευση του 1932, κι αργότερα μέσα στη δεκαετία την αύξηση των εμπορικών εξαγωγών και των ανταλλαγών. Στα τοπικά γεγονότα, εγγράφεται η ειρηνοποιός στάση του Επιμελητηρίου στη διαμάχη μεταξύ εβραίων και χριστιανών της πόλης, ιδίως του προσφυγικού στοιχείου, μετά τα γεγονότα της Μακαμπή και τον εμπρησμό του Κάμπελ, αλλά και στο ζήτημα του Εβραϊκού νεκροταφείου και της επέκτασης του Πανεπιστημίου.

Μέσα στις πρωτοβουλίες του στη δεκαετία αυτή είναι η ίδρυση και διαχείριση συσσιτίων, η ίδρυση και ανάπτυξη της Νυκτερινής Εμπορικής Σχολής του, η ενίσχυση αρχαιολογικών ερευνών στη Μακεδονία και η ενασχόλησή του με σημαντικά τοπικά θέματα, όπως των λιμενικών έργων στην πόλη, των αρδευτικών έργων της πεδιάδας Θεσσαλονίκης, της Ελευθέρας Ζώνης, του νέου Σιδηροδρομικού Σταθμού και του ζητήματος του ηλεκτροφωτισμού Θεσσαλονίκης. Ακόμα, το ΕΒΕΘ παρακολουθεί με προβληματισμό τα γεγονότα του Μαΐου 1936. Επίσης το Επιμελητήριο πρωτοστατεί στους εράνους για την ενίσχυση της Αεροπορίας πριν τον Πόλεμο και παρακολουθεί με προσοχή την έναρξη των εχθροπραξιών τον Σεπτέμβριο του 1939, ενώ συνεχίζει απρόσκοπτα τη δραστηριότητά του μέχρι που ο Πόλεμος χτυπάει και την πόρτα της χώρας μας, την 28η Οκτωβρίου 1940.

Γεγονότα Μακαμπή - Κάμπελ

Τον Ιούνιο του 1931, λαμβάνουν χώρα τα γεγονότα στα γραφεία της Μακαμπή στη Θεσσαλονίκη. Όπως σημειώνεται στην έκδοση για τα πρώτα 100 χρόνια του ΕΒΕΘ, περίπου 250 άτομα, κυρίως έφεδροι αξιωματικοί και υπαξιωματικοί, εισέβαλαν στα γραφεία της Μακαμπή με στόχο την καταστροφή τους (στην κεντρική φωτογραφία: άποψη της συνοικίας Κάμπελ μετά το πογκρόμ του 1931).

Τα γεγονότα απασχόλησαν το ΔΣ του ΕΒΕΘ της 26ης Ιουνίου 1931, αφού πολλοί έμποροι – μέλη του ζήτησαν από τη διοίκηση να πάρει θέση. Μετά από εκτεταμένη συζήτηση το Συμβούλιο εκδίδει ανακοίνωση στην οποία αναφέρει τα ακόλουθα: «Το ΔΣ του ΕΒΕΘ κατά την τακτικήν αυτού συνεδρίαν της 25/6/1931 αφορμήν λαβόν εκ των εκτρόπων σκηνών αίτινες έλαβον χώραν τας δύο τελευταίας ταύτας ημέρας, μεταξύ μερίδων Χριστιανών και Ισραηλιτών εξ’ αφορμής δημοσιεύσεων περί παρανόμων ενεργειών εκ μέρους αντιπροσώπου του ενταύθα Σωματείου Μακαμπή, φρονεί ότι:

1. Εάν όντως έλαβε χώραν παράνομος ενέργεια αντιπροσώπου του Μακαμπή, εναπόκειται εις τας Αρχάς να κρίνουν και να λάβουν τα υπό τας περιστάσεις ενδεικνυόμενα μέτρα, πατάσσουσαι αμειλίκτως πάσαν έκνομον ενέργειαν, οθενδήποτε και αν προήρχετο αύτη.

2. Η πεποίθησις του ΔΣ του Επιμελητηρίου είναι ότι οι συμπολίται μας Ισραηλίται απεχθάνονται και αυτοί τας εκνόμους κατά της πατρίδος μας ενεργείας, εάν δε τοιαύτη έλαβε χώραν, πρώτοι αυτοί θα ζητήσωσιν την παραδειγματικήν τιμωρίαν των παρανόμως δρασάντων.

3. Παρακαλεί πάντας τους συμπολίτας όπως θέτοντες τελείαν και παύλαν εις τα λαβόντα χώραν λυπηρά γεγονότα αναμένωσι τας Κυβερνητικάς ενεργείας, μόνας ικανάς να προασπίσωσι τα συμφέροντα του Ελληνικού Έθνους και της Φιλτάτης Πατρίδος όλων μας. Φρονεί δε ότι υπό τας σημερινάς συνθήκας της οικονομικής δυσπραγίας του τόπου μας και της εμπορικής κρίσεως
μόνον δι’ απολύτου ηρεμίας και της αποκλειστικής αφοσιώσεως των πάντων εις τα έργα των θα είναι δυνατόν να αντεπεξέλθωμεν εις τας όντως δυσκόλους σημερινάς περιστάσεις».

Μετά από τα παραπάνω γεγονότα, η κορύφωση έρχεται στις 29/7/1931 με τον εμπρησμό και το πογκρόμ της εβραϊκής συνοικίας Κάμπελ, από προσφυγικά χριστιανικά στοιχεία και κυρίως μέλη της Οργάνωσης Ε.Ε.Ε. Η Οργάνωση αυτή, δύο μήνες μετά, δεν διστάζει να ζητήσει οικονομική ενίσχυση από το ΕΒΕΘ, η Δ.Ε. του οποίου στις 23/9/1931 πολύ ευφυώς αρνείται να τους ενισχύσει.