Skip to main content

Δεκαπενταύγουστος: Κατάνυξη, πανηγύρια και τουρισμός στη Β. Ελλάδα

Δεκαπενταύγουστος, ο ορισμός του θρησκευτικού και λαογραφικού τουρισμού - Οι θαυματουργές, ιστορικές και ξακουσμένες Παναγίες της Βορείου Ελλάδος

του Γιώργου Δώρα

Το Δεκαπενταύγουστο η Ορθοδοξία τιμά την Κοίμηση της Θεοτόκου, μια θεομητορική γιορτή των χριστιανικών εκκλησιών. Είναι μια μέρα χαράς για τους πιστούς, που με την ψυχή γεμάτη ελπίδα και κατάνυξη συρρέουν στα αμέτρητα προσκυνήματα, όπου λιτανεύονται οι θαυματουργές εικόνες της Μεγαλόχαρης, για να προσευχηθούν και να προσκυνήσουν στη χάρη Της. Είναι μια μέρα που το θρησκευτικό πνεύμα κυριαρχεί. Είναι, επίσης, μία μέρα κατά την οποία η μισή Ελλάδα γιορτάζει.

Από τη μια άκρη της χώρας μέχρι την άλλη, αμέτρητες εκκλησίες και μοναστήρια αφιερωμένα στην Παναγία γιορτάζουν με λαμπρότητα και κατάνυξη. Η θρησκευτική γιορτή πολλές φορές συνοδεύεται από μουσικές και γεύσεις ανάλογα με τα τοπικά έθιμα και τις παραδόσεις του κάθε τόπου.

Τα πανηγύρια ξεκινούν μέρες πριν. Και νύχτες. Το χρήμα ρέει παράλληλα και ανάλογα με το κέφι. Πολύς κόσμος συγκεντρώνεται τόσο για να τιμήσει τη μνήμη της Παναγίας, όσο και για να συμμετάσχει στα δρώμενα –να φάει, να πιεί, να χορέψει, να γελάσει-, που συχνά αναλαμβάνουν την πρωτοκαθεδρία του ενδιαφέροντος.  

Δεκαπενταύγουστος: Ο ορισμός του θρησκευτικού και λαογραφικού τουρισμού, που αποδίδει πολλά χωρίς κεντρική οργάνωση ή μεθόδους μάρκετινγκ. Διότι ο τουρισμός οποιουδήποτε τύπου δεν παύει να αποτελεί προϊόν, τόσο γι’ αυτούς που τον παράγουν, όσο και γι’ αυτούς που τον καταναλώνουν. Μια υπηρεσία που όλοι την έχουν ανάγκη, μηδέ του θρησκευτικού αισθήματος των ανθρώπων εξαιρουμένου. Γι’ αυτό η καλή οργάνωση βοηθάει, ώστε όσοι συμμετέχουν να εισπράξουν αυτά που μπορούν και να απολαύσουν όσα τους προσφέρονται.

Καλό θα ήταν οι υπεύθυνοι του τουρισμού στις διάφορες περιοχές –ίσως και κεντρικά;- να δουν το θέμα με τον απαιτούμενο επαγγελματισμό, διότι τα περιθώρια ανάπτυξης επ’ ωφελεία των τοπικών κοινωνιών είναι μεγάλα. Ας σκεφτούμε ότι στην Ελλάδα υπάρχει ένας τόπος, η Τήνος, που οφείλει πολλά στην φημισμένη εκκλησία της Παναγίας Ευαγγελίστριας που βρίσκεται στο νησί και προσελκύει επισκέπτες σχεδόν όλο το χρόνο.

Ειδικότερα στη Β. Ελλάδα οι Παναγίες είναι πολλές, θαυματουργές, ιστορικές και ξακουσμένες.

Σημειώστε:
·    Παναγία Σουμελά στο Βέρμιο, η Παναγία των Ποντίων, με τη θαυματουργή εικόνα.
·    Παναγία Μικροκάστρου στη Σιάτιστα Κοζάνης, η ιερά Μονή της Παναγίας εν Τσιαρουσίνω με τους καβαλάρηδες.
·    Παναγία στη Βλάστη Κοζάνης, με το πανηγύρι να κρατάει τρεις μέρες και τους ανθρώπους να χορεύουν τον παραδοσιακό χορό που ονομάζουν «τρανό».
·    Μεγάλη Παναγία στη Σαμαρίνα του νονού Γρεβενών, με το πανηγύρι που διαρκεί τρεις ημέρες και τον μοναδικό χορό τσιάτσιο.
·    Κοίμηση της Θεοτόκου στην Παναγία της Θάσου, όπου οι γυναίκες του χωριού, διατηρώντας τις παραδόσεις, ετοιμάζουν στον αυλόγυρο της εκκλησίας το κουρμπάνι, κρέας με σιτάρι, ρύζι ή πατάτες και το μοιράζουν μετά τη θεία λειτουργία.
·    Ιερά Μονή Παναγίας Εικοσιφοίνισσας Παγγαίου, στα όρια των νομών Καβάλας και Σερρών.
·    Η μεγάλη γιορτή Κοιμήσεως της Θεοτόκου γιορτάζεται σε κάθε μέρος της Χαλκιδικής όπου υπάρχει ναός αφιερωμένος στην Παναγία με παραδοσιακά πανηγύρια, προσκύνημα, λιτάνευση και περιφορά της εικόνας. Στη Μεγάλη Παναγία, στον Πολύγυρο, στη Σάρτη, στην Πορταριά, στη Νέα Τρίγλια, στο Λάκκωμα, στην Κρυοπηγή και στο Παλιούρι.
·    Ξακουστά σε ολόκληρη την Ελλάδα είναι τα πανηγύρια της Παναγίας που γίνονται το Δεκαπενταύγουστο στα Ζαγοροχώρια. Σε χωριά όπως η Βίτσα και το Τσεπέλοβο, οι εκδηλώσεις για την Κοίμηση της Θεοτόκου είναι τριήμερες και προσφέρουν την ευκαιρία για ατελείωτο γλέντι με παραδοσιακούς ηπειρώτικους χορούς.
·    Ετήσιο Πανθρακικό Προσκύνημα της Υπεραγίας Θεοτόκου ως προστάτιδος της Θράκης στις Φέρες, διοργανώνεται κάθε χρόνο στις 15 Αυγούστου. Στον ιερό Ναό Παναγίας Κοσμοσώτειρας τελείται μέγας αρχιερατικός πανηγυρικός εσπερινός, λιτάνευση της ιερής εικόνας της Υπεραγίας Θεοτόκου, προστάτιδος της Θράκης, δεξίωση και μουσική.
·    Στις 23 Αυγούστου, στη Νέα Μηχανιώνα του δήμου Θερμαϊκού γιορτάζονται τα εννιάμερα της Παναγίας. Εσπερινός με αρτοκλασία – προσκύνημα στον ιερό ναό Παναγίας Φανερωμένης και μεγάλο πανηγύρι που διαρκεί τέσσερις μέρες.
·    Στις 28 Αυγούστου –βάσει του παλιού ημερολογίου- γιορτάζει την Κοίμηση της Θεοτόκου το Άγιον Όρος, που είναι όλο αφιερωμένο στην μητέρα του Ιησού. Γι’ αυτό και ονομάζεται «Κλήρος και Περιβόλι της Παναγίας».