Τις πλέον καινοτόμες και σύγχρονες τεχνολογίες διαχείρισης απορριμμάτων είχαν την ευκαιρία να δουν από κοντά οι εκπρόσωποι των αυτοδιοικητικών φορέων της Θεσσαλονίκης και της Κεντρικής Μακεδονίας, στο ταξίδι που οργάνωσε ο Φορέας Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων Κεντρικής Μακεδονίας (ΦΟΔΣΑ) στην Αυστρία.
Η Αυστρία είναι μια από τις πιο εξελιγμένες χώρες στην Ευρώπη σε ό,τι αφορά στην εφαρμογή καλών πρακτικών διαχείρισης των απορριμμάτων, με άρτια οργανωμένες μονάδες διαλογής και κομποστοποίησης απορριμμάτων, με εργοστάσια σύνθετης επεξεργασίας πολλών ταυτόχρονα ρευμάτων ανακυκλώσιμων υλικών, όπως και με εργοστάσια καύσης, δηλαδή με υποδομές διαχείρισης ανάλογες εκείνων που προβλέπονται και στον Περιφερειακό Σχεδιασμό Διαχείρισης Αποβλήτων της Κεντρικής Μακεδονίας.
Όπως επισημαίνει ο Αντιπεριφερειάρχης Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος, Κώστας Γιουτίκας, που εκπροσώπησε την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας στο συγκεκριμένο ταξίδι (με ίδια έξοδα), «οι εκπρόσωποι της Αυτοδιοίκησης περιηγήθηκαν ακόμη και σε logistics ανακυκλώσιμων απορριμμάτων και μπόρεσαν να διαπιστώσουν από πρώτο χέρι τα τεράστια οφέλη της κυκλικής οικονομίας, ως μιας παράλληλης οικονομίας που μπορεί να προσφέρει νέες θέσεις εργασίας, πρόσθετα έσοδα και φυσικά καθαρότερο περιβάλλον και υψηλό επίπεδο ποιότητας ζωής».
Ο κ. Γιουτίκας περιέγραψε τις καινοτόμες μεθόδους διαχείρισης απορριμμάτων που είχαν την ευκαιρία να δουν σε λειτουργία και να ενημερωθούν γι’ αυτές οι αυτοδιοικητικοί φορείς, παραθέτοντας μάλιστα και το ανάλογο φωτογραφικό υλικό:
Μονάδα Αερόβιας Κομποστοποίησης
Η μονάδα αερόβιας κομποστοποίησης λειτουργεί σε ένα χωριό με μικρές φάρμες και αγροτικές καλλιέργειες της Άνω Αυστρίας, το Wielseburg. Η μονάδα αερόβιας κομποστοποίησης λειτουργεί εκεί με επιτυχία από το 1987, δηλαδή, επί τριάντα ολόκληρα χρόνια.
Το προϊόν που επεξεργάζονται είναι τα υπολείμματα από το κούρεμα του γκαζόν, τα υπολείμματα από την κλάδευση των δέντρων, τα κλαδέματα που λέμε εμείς, μαζί με τα οργανικά αστικά απόβλητα τα οποία προμηθεύονται είτε από τους δήμους της ευρύτερης περιοχής με τους οποίους έχουν κάνει τις ανάλογες συμβάσεις, είτε από τους πολίτες που τα μεταφέρουν οι ίδιοι στη μονάδα.
Η διαδικασία είναι σχετικά απλή. Απομακρύνουν σε ειδική ταινία τα μη κατάλληλα υλικά (γυαλί, πλαστικό, χαρτί, αλουμίνιο), τεμαχίζουν τα κλαδιά σε σημείο που να πάρουν τη μορφή πριονιδιού, τα ανακατεύουν με το γκαζόν και το οργανικό κλάσμα και παρέχουν οξυγόνο σε αυτό το μείγμα για να γίνει η ζύμωση.
Τα στραγγίσματα που δημιουργούνται, μεταφέρονται στο βιολογικό καθαρισμό της μονάδας, και επαναχρησιμοποιούνται για το ράντισμα του μείγματος ώστε να διευκολύνουν τη διαδικασία της κομποστοποίησης. Σε περίπου οκτώ εβδομάδες το κομπόστ είναι έτοιμο και το πουλούν χύμα ως εδαφοβελτιωτικό μετά από ανάμειξη με χώμα ή άμμο.
Η όλη διαδικασία γίνεται στην ύπαιθρο και η συγκεκριμένη μονάδα στα 30 χρόνια της λειτουργίας της επεξεργάζεται 25.000 τόνους άχρηστων κατά τ’ άλλα κλαδιών, κομμένου γρασιδιού και οργανικού κλάσματος, κάθε χρόνο.
Κέντρο Ανακύκλωσης
Το Κέντρο Ανακύκλωσης είναι στα όρια της πόλης του Marchtrenk, επίσης στην Άνω Αυστρία. Κάτι σαν τα Πράσινα Σημεία, που προβλέπουμε εμείς, είναι ένας χώρος συγκέντρωσης απορριμμάτων προς ανακύκλωση.
Σε μια έκταση που δεν ξεπερνά τα τέσσερα στρέμματα, υπήρχαν δύο στεγασμένοι χώροι και αρκετός υπαίθριος χώρος.
Στο πρώτο υπόστεγο υπάρχουν δεκάδες ανοξείδωτοι κάδοι με χωριστές σημάνσεις για κάθε είδος ανακυκλώσιμου υλικού, άσπρο πλαστικό, πράσινο πλαστικό, πλαστικό από συσκευασίες απορρυπαντικών, υφάσματα και ρούχα, παπούτσια, γυαλί, αλουμίνιο, λάμπες, μπαταρίες καλώδια, Η/Υ, τηγανέλαια.
Σε ό, τι αφορά στα τηγανέλαια, τα πηγαίνουν οι πολίτες σε δοχεία και οι εργαζόμενοι στη μονάδα τους δίνουν πίσω καθαρά για να τα ξαναγεμίσουν.
Στο δεύτερο υπόστεγο αποθηκεύονται τα ογκώδη, έπιπλα, στρώματα και φελιζόλ. Στον υπαίθριο χώρο συγκεντρώνονται τα κλαδέματα και κουρεμένο γκαζόν.
Η επιπλέον εντυπωσιακή λεπτομέρεια είναι ότι όλα αυτά τα σκουπίδια που μπορούν να ανακυκλωθούν, τα πηγαίνουν μόνοι τους οι πολίτες σε αυτή τη μονάδα, αφιλοκερδώς.
Μας έκανε τεράστια εντύπωση ότι εμείς ήμασταν εκεί στις δύο η ώρα το μεσημέρι και οι άνθρωποι πήγαιναν κι έρχονταν συνέχεια μεταφέροντας τα άχρηστα γι’ αυτούς πράγματα. Ήταν επίσης εντυπωσιακό ότι υπήρχαν εκείνη την ώρα τέσσερις υπάλληλοι που επέβλεπαν ώστε οι πολίτες να βάζουν το κάθε ανακυκλώσιμο υλικό στο σωστό σημείο, στο σωστό κάδο.
Όλα αυτά τα ανακυκλώσιμα υλικά που συγκεντρώνονται εκεί, έρχονται μετά οι εταιρίες ανακύκλωσης και τα παίρνουν για να τα επεξεργαστούν περαιτέρω. Κάποια συμπιέζονται επί τόπου με μικρές πρέσες και τα υπόλοιπα μεταφέρονται χύδην.
Logistics ανακυκλώσιμων υλικών
Στην πόλη Wels λειτουργεί μια άλλη μονάδα 50.000 τ.μ. που έχει μια πιο σύνθετη λειτουργία. Είναι ένα κέντρο αποθήκευσης τεράστιων ποσοτήτων συμπιεσμένου χαρτιού, συμπιεσμένου αλουμινίου, συσκευασμένων όγκων γυαλιού, ακόμη και χρησιμοποιημένες κάψουλες καφέ εσπρέσο και υφάσματα έχουν συσκευασμένα σε παλέτες. Σε αυτή τη μονάδα υπάρχει ταυτόχρονα ρεύμα επεξεργασίας των τηγανελαίων. Αφαιρούν τα στερεά υπολείματα, το νερό και το αποθηκεύουν σε δεξαμενές ως βιοντίζελ. Λειτουργεί ένα τμήμα αποσυναρμολόγησης Η/Υ από τους οποίους αφαιρούν τα εξαρτήματα από χρυσό και πλατίνα, καθώς κι ένα καμίνι όπου καίνε μόνο ογκώδη αντικείμενα από ξύλο. Από την καύση τους παράγουν ενέργεια που τη χρησιμοποιούν για τις ανάγκες της ίδιας της μονάδας.
Επίσης, από τη διαλογή ρούχων που γίνεται, μεγάλες ποσότητες στέλνονται στη Γιούνισεφ και σε χώρες της Αφρικής με μεγάλη οικονομική ανέχεια.
Ολοκληρωμένη μονάδα Σάλτσμπουργκ
Στο Σάλτσμπουργκ της Αυστρίας εδρεύει μια μονάδα, που είναι η χαρά της ανακύκλωσης.
Ένα πολυεργοστάσιο όπου γίνεται επεξεργασία σχεδόν όλων των ανακυκλώσιμων απορριμμάτων. Παραγωγή κομπόστ με αερόβια μέθοδο, καθώς και αναερόβια μέσα σε κλειστά κοντέινερ για την παραγωγή βιοαερίου. Μηχανική διαλογή πλαστικών που μεταφέρουν εκεί ειδικά απορριμματοφόρα, αλλά και διαλογή πάνω σε ταινία από τέσσερις εργαζόμενους ανά βάρδια.
Τα υπολείμματα από τη διαλογή τεμαχίζονται, συσκευάζονται και με πέντε βαγόνια τρένου τη μέρα που ξεκινούν μέσα από το εργοστάσιο μεταφέρονται σε συμβεβλημένες βιομηχανίες για καύση και παραγωγή ενέργειας.
Συνολικά στο συγκεκριμένο εργοστάσιο επεξεργάζονται 190.000 τόνους ανακυκλώσιμων απορριμμάτων το χρόνο.
Μέσα στο ίδιο εργοστάσιο λειτουργεί μια μικρή ΕΥΑΘ, που επεξεργάζεται το νερό των πηγών για την ύδρευση της πόλης.
Εργοστάσιο Καύσης
Στη Βιέννη, λειτουργούν τρία εργοστάσια καύσης, από τα οποία οι αυτοδιοικητικοί επισκέφτηκαν το νεότερο και πιο σύγχρονο.
Εκεί καίγεται ό, τι περισσεύει ως υπόλειμμα από την επεξεργασία των ανακυκλώσιμων υλικών και μη ανακυκλώσιμα σκουπίδια. Είναι δημοτικό εργοστάσιο που κόστισε 210 εκ. ευρώ και καίει 250.000 τόνους το χρόνο.
Φορτηγά του δήμου αδειάζουν τα υπολείμματα σε δώδεκα θύρες με καπάκια, στη συνέχεια αυτά με χοάνες διοχετεύονται σε ταινία και καίγονται πάνω σε αυτή σε θερμοκρασία 1.000 βαθμών Κελσίου.
Μετά την καύση μαγνήτες συλλέγουν και απομακρύνουν ψήγματα από σίδερο και αλουμίνιο. Όσον αφορά στους αέριους ρύπους, που είναι ένα πολύ σοβαρό θέμα, καθαρίζονται με ισχυρά φίλτρα και παρακολουθούνται από on line σύστημα μέτρησης σε κάθε φουγάρο. Οι υπεύθυνοι του εργοστασίου ενημέρωσαν ότι τα φουράνια και οι διοξίνες που διοχετεύονται στο τέλος αυτής της διαδικασίας στην ατμόσφαιρα είναι 90% ΚΑΤΩ από τα επιτρεπτά όρια.
Όσο για τα υπολείμματα της καύσης, τα χρησιμοποιούν ως πρόσμεικτο στην παραγωγή ασφάλτου.
Τα υπολείμματα της καπνιάς και της σκόνης από τα φίλτρα, θάβονται αφού πρώτα αναμειχθούν με τσιμέντο για να μη μολύνουν τον υδροφόρο ορίζοντα. Άλλο στέρεο υπόλειμμα της καύσης, για την εκτροπή από την ταφή, αναμιγνύεται με κατάλληλα υλικά και μετατρέπεται σε γύψο. Ένα πολύ μικρό ποσοστό των υπολειμμάτων περίπου το 10% μεταφέρεται σε εργοστάσια της Γερμανίας για καταστροφή και απόρριψη.
Επίσης από την καύση παράγεται ρεύμα το οποίο διατίθεται σε 25.000 νοικοκυριά και ζεστό νερό για 50.000 νοικοκυριά χειμώνα – καλοκαίρι.
Τα έσοδα από την πώληση του παραγόμενου ρεύματος και του ζεστού νερού καλύπτουν το 25% των λειτουργικών εξόδων του εργοστασίου καύσης. Τα υπόλοιπα καλύπτονται από τα δημοτικά τέλη. Πρόκειται για μια no profit επιχείρηση, που δεν δημιουργεί έσοδα, αλλά ο Δήμος έχει κάνει την επιλογή να τη συντηρεί γιατί όπως εξήγησαν στηρίζουν με αυτό τον τρόπο μια άλλη μορφή οικονομίας, την κυκλική που δημιουργεί θέσεις εργασίας και εισόδημα. Σημειωτέον ότι τα δημοτικά τέλη είναι σταθερά και ότι ο Δήμος της Βιέννης συντηρεί 300 εργαζόμενους στον τομέα της καθαριότητας.
Επεξεργασία ελαστικών (παρουσίαση Οικονομικό Επιμελητήριο)
Επίσης, οι αυτοδιοικητικοί φορείς είχαν την ευκαιρία να ενημερωθούν για ένα πρωτοποριακό εξαετές ερευνητικό πρόγραμμα, που ήδη έχει ξεκινήσει για την πλήρη ανακύκλωση των ελαστικών των αυτοκινήτων. Από την επεξεργασία των ελαστικών παράγεται κατά 45% ένα πετρελαϊκό προϊόν το οποίο χρησιμοποιείται ως καύσιμο στα πλοία. Το υπόλειμμα του ελαστικού μετατρέπεται κατά 35% σε τρίμμα και διατίθεται για την παραγωγή νέων ελαστικών. Το 10% των αεριών που παράγονται κατά την επεξεργασία συγκεντρώνεται και καίγεται για να παραχθεί ενέργεια, ενώ ένα 10% καθαρού μετάλλου διατίθεται στη βιομηχανία.
«Τα δεδομένα που αποκομίσαμε πείθουν σχετικά με την αναγκαιότητα που υπάρχει να βάλουμε τις βάσεις για την εφαρμογή των πρακτικών της κυκλικής οικονομίας και στον τόπο μας. Αξίζει να αναφέρω ότι ο πληθυσμός της Άνω Αυστρίας προσεγγίζει το 1,5 εκατομμύριο δηλαδή, όσο και εδώ στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, αλλά εκεί λειτουργούν διάσπαρτα 180 Κέντρα Ανακύκλωσης και 15 φορείς διαχείρισης των απορριμμάτων που συνήθως είναι ιδιωτικοί, αλλά στο μετοχικό κεφάλαιο μετέχει και η Τοπική Αυτοδιοίκηση. Στην Άνω Αυστρία με αυτές τις δομές, έχουν καταφέρει ν’ ανακυκλώνουν το 71,4% των απορριμμάτων που παράγουν, όταν ο ευρωπαϊκός στόχος με χρονικό ορίζοντα το 2020 είναι ν’ ανακυκλώνεται το 50% των απορριμμάτων και το 2030 το 65%!», υπογράμμισε ο κ. Γιουτίκας.