Υπήρξαν 20 χρόνια περίπου από την εποχή που έγινε γνωστή η σύναψη μιας νέας Γιάλτας, μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας, τις οποίες βεβαίως λεπτομέρειες δεν μπορούμε να γνωρίζουμε. Μέχρι να συμβούν τα γεγονότα στην Ουκρανία, σε μια χώρα που βρισκόταν μακριά από τις προτεραιότητες των ΗΠΑ, τα δείγματα της συνεργασίας των δύο μεγάλων δυνάμεων ήσαν αρκετά.
Η αναταραχή στην Ουκρανία και η ουσιαστική διάλυσή της έδωσαν λαβή για πολλές αναλύσεις, με προεξάρχον στοιχείο την αναζήτηση των λόγων που οι ΗΠΑ παραβίασαν την ανεπίσημη συνθήκη με την Ρωσία. Ειπώθηκαν πολλά.
Ένα από αυτά ήταν η παρατηρούμενη έλλειψη συντονισμού μεταξύ των διαφόρων ισχυρών κέντρων λήψεων αποφάσεων στις ΗΠΑ. Θυμάμαι πάντα την σύσταση Αμερικανού αξιωματούχου, που μού είχε πει πως όταν μιλώ για τις ΗΠΑ να διευκρινίζω πού αναφέρομαι. Στην Κυβέρνηση, στο Κογκρέσο, στα λόμπι, στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ, στις μυστικές υπηρεσίες, στο χρηματοπιστωτικό σύστημα… Πού; Επειδή πολλές φορές τα κέντρα αυτά έχουν αντιτιθέμενα συμφέροντα, τα οποία προωθούν εν αγνοία των άλλων.
Έτσι και στην περίπτωση της Ουκρανίας, υπήρξαν πολλοί που υπέθεσαν, με δεδομένη την απασχόληση των ΗΠΑ στην Ασία προς υλοποίηση των εκεί σχεδίων των ισχυρών, ότι την αρχική αναστάτωση στην Ουκρανία την προκάλεσε κέντρο περί τον κ. Σόρος, του οποίου η συμμετοχή στις λεγόμενες «πορτοκαλί επαναστάσεις» με την συμμετοχή «επαγγελματιών διαδηλωτών» δεν είναι άγνωστη.
Πιθανότερο όμως είναι το γεγονός του φόβου των ΗΠΑ τόσο από την γερμανορωσική όσο και από την ρωσοκινεζική προσέγγιση. Μετέφερα παλαιότερα εδώ αναλύσεις Αμερικανών αρθρογράφων, που έκαναν λόγο για τον φόβο δημιουργίας μιας υπερδύναμης «από την καρδιά της Ευρώπης, έως τον Ειρηνικό», όπου Γερμανία και Ρωσία θα αλληλοσυμπλήρωναν τις ελλείψεις τους, σχηματίζοντας μια ισχυρή ανταγωνιστική δύναμη.
Το πλεονέκτημα της Ρωσίας είναι ότι μπορεί να «παίξει» και με τις δύο πλευρές. Τόσο με την Γερμανία, όσο και με την Κίνα. Οι δε δύο αυτές χώρες ενοχλούν και από μόνες την αμερικανική πολιτική. Ο Φιόντορ Λουκιάνοφ, πρόεδρος του Συμβουλίου εξωτερικής και αμυντικής πολιτικής της Ρωσίας είχε γράψει πριν από ένα χρόνο, ότι η αντιρωσική κινητοποίηση είναι πιθανή, ιδιαίτερα εφόσον η Δύση αντιμετωπίζει για πρώτη φορά τα τελευταία 25 χρόνια μια ξεκάθαρη άρνηση να παιχτεί το παιχνίδι σύμφωνα με τους κανόνες που καθιερώθηκαν μετά τη λήξη του Ψυχρού πολέμου.
Οι κυρώσεις θα έχουν στόχο την υπονόμευση της ρωσικής οικονομίας και εδώ οι επιλογές είναι αρκετές. Υπάρχει όμως και ένα άλλο σενάριο. Η πρώτη αντίδραση θα είναι φυσικά δριμεία. Αν όμως η Ρωσία προβεί σοβαρά σε έναν επαναπροσανατολισμό προς την ανατολή, οι ρεαλιστές «στρατηγοί» θα θέσουν το ζήτημα σε διαφορετική βάση.
Τι είναι πιο σημαντικό για τις ΗΠΑ; Ο έλεγχος της Ουκρανίας, ή η αποσόβηση μιας ρωσο-κινεζικής συμμαχίας η οποία θα απειλήσει σοβαρά τις θέσεις των ΗΠΑ; Και τότε μπορεί ξαφνικά να αποδειχθεί ότι η ελεύθερη Ουκρανία, δεν έχει πια και τόσο απόλυτη αξία για τη δύση.
Ο Αμερικανός πολιτικός επιστήμων και οικονομολόγος, Πολ Κράιγκ Ρόμπερτς εκτιμά ότι: «Η Ουάσιγκτον θα επιθυμούσε να εκδιώξει τη Ρωσία από τις ναυτικές βάσεις της Μαύρης Θάλασσας, γιατί το γεγονός αυτό θα συνιστούσε μια στρατηγική στρατιωτική νίκη. Παρ 'όλα αυτά, η ουκρανική κρίση χαροποιεί τις ΗΠΑ, διότι δικαιολογεί τη χρήση των οικονομικών κυρώσεων, και τις δίνει τη δυνατότητα να διατηρήσουν την Ευρώπη στην τροχιά της επιρροής τους». Αυτός είναι και ο λόγος, έργαψε ο Ρόμπερτς, για τον οποίο οι αμερικανικές αρχές δεν ενδιαφέρονται για την επίλυση της σύγκρουσης στην Ουκρανία.
Παρ’ όλα αυτά, φαίνεται πως οι δίαυλοι επικοινωνίας των Υπηρεσιών των δύο χωρών δούλεψαν -παρά τις δημόσιες αλληλοκατηγορίες- και μάλλον μειώθηκαν οι τριβές μεταξύ των δύο χωρών. Η Ρωσία ανέλαβε την «βρόμικη» δουλειά να οριοθετήσει τις περιοχές συμφερόντων στην τεμαχισμένη πλέον Συρία, οι δε ΗΠΑ μπορούν τώρα να προχωρήσουν στην επόμενη σελίδα του σχεδίου.
Στο άμεσο διάστημα, θα κατανοήσουμε περισσότερα, παρατηρώντας τα γεγονότα στην Τουρκία και Σαουδική Αραβία, χώρες κλειδιά για την πρόβλεψη (εξακολουθώ να απορώ, γιατί υπάρχει ηρεμία στη Ιορδανία).