του Αλέξανδρου Κυριακίδη*
Οι αρνητικές επιπτώσεις της διαφθοράς στην δημοκρατία έχουν υπάρξει αντικείμενο μελέτης ήδη από την αρχαία Ελλάδα. Ο Πλάτωνας, όπως και ο Αριστοτέλης, σε ένα από τα λίγα σημεία σύγκλισης τους, θεωρούσαν την δημοκρατία ως μία ατελή και διαστρεβλωμένη μορφή πολιτεύματος, και συνεπώς εκ φύσεως διεφθαρμένη. Μάλιστα, ο ίδιος ο Αριστοτέλης πρότεινε μέτρα καταπολέμησης της διαφθοράς, περιλαμβανομένου για παράδειγμα της διαμόρφωσης της διοίκησης ώστε να μην είναι δυνατή η κατάχρηση εξουσίας.
Ένα από τα σημεία που δεν συζητούνται, όμως, συχνά, στον δημόσιο διάλογο, ακαδημαϊκό και μη, είναι η οπτική του φαινομένου της διαφθοράς. Εξ’ αιτίας της εκτεταμένης νομικής βάσης της σύγχρονης κοινωνίας και της ατομικιστικής θεώρησης των πραγμάτων, το φαινόμενο της διαφθοράς αντιμετωπίζεται ως ένα κατ’ αρχήν ατομικό φαινόμενο. Παρά ταύτα, η διαφθορά αποτελεί και ένα οργανικό φαινόμενο ολόκληρης της δημοκρατικής κοινωνίας, απηχώντας. Το σύγχρονο δημοκρατικό πολίτευμα βασίζεται στην δυνατότητα ίσης συμμετοχής, και σεβασμό της συμμετοχής αυτής, από όλα τα μέλη της κοινωνίας. Όμως, τα μέλη της κοινωνίας που διαφθείρονται αντιμετωπίζουν τους υπόλοιπους ως λιγότερο ίσους. Το γεγονός αυτό διαστρεβλώνει όχι μόνον την ισότητα ενώπιον του πολιτεύματος, των νόμων, κλπ., αλλά και την ίδια την άποψη της ισότητας σε κάθε μέλος της κοινωνίας, παραμορφώνοντας έτσι ολόκληρη την ιδεολογική βάση του δημοκρατικού πολιτεύματος, πλέον της λειτουργικής πλευρά του. Για την αποτελεσματική καταπολέμηση της διαφθοράς δεν επαρκούν μόνον προληπτικοί και κατασταλτικοί μηχανισμοί, ή ενίσχυση αυτών, αλλά χρειάζεται και μία συνολικότερη οπτική για τον τρόπο με τον οποίο το φαινόμενο αυτό διαφθείρει πλέον και την ίδια την ιδεολογική βάση του δημοκρατικού πολιτεύματος.
Τα ανωτέρω αποτελούν και τον κορμό της συζήτησης του συνεδρίου με τίτλο «Δημοκρατία & Διαφθορά» που θα πραγματοποιηθεί αύριο, στις 9 το πρωί στο Διοικητικό Εφετείο Θεσσαλονίκης (Φράγκων 2-4) με παρουσία και εισηγήσεις σχεδόν σύσσωμης της ηγεσίας της Ελληνικής Δικαιοσύνης (Πρόεδρος Αρείου Πάγου, Πρόεδρος Ελεγκτικού Συνεδρίου, Εισαγγελέας Αρείου Πάγου).
Το άρθρο βασίστηκε και στις μελέτες:
-Allard-Tremblay, Yann. 2014. “Political Corruption as Deformities of Truth,” Les ateliers de l'éthique 91: 28-49.
-Qizilbash, Mozaffar. 2008. “Two Views of Corruption and Democracy,” Review of Political Economy 20(2): 275-29.1.
-Warren, Mark. 2004. “What Does Corruption Mean in a Democracy?” American Journal of Political Science 48(2): 328-343.
* Ο Αλέξανδρος Κυριακίδης είναι υποψήφιος διδάκτωρ και υπεύθυνος της Μονάδας Έρευνας EUPOLDEM του Τμήματος Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας