Η Ελλάδα είναι ευλογημένη χώρα. Με πλούσιο παρελθόν, μεγάλη ιστορία και σημαντικά για τον ανθρώπινο πολιτισμό μνημεία παγκόσμιας εμβέλειας. Κατά μία έννοια ολόκληρη η χώρα θα μπορούσε να είναι αρχαιολογικός χώρος, εκτός ίσως από κάποιες μεμονωμένες περιοχές. Στην Ελλάδα ο διάλογος του παρόντος με το παρελθόν είναι διαρκής και η ιστορία πανταχού παρούσα.
Αυτά είναι τα καλά νέα. Ακολουθούν τα άσχημα. Πολλές φορές η ιστορία χρησιμοποιείται για συντεχνιακούς λόγους. Από τη μια οι πάσης φύσεως αρχαιολογικές υπηρεσίες συχνά υπερτονίζουν τη σημασία κάποιων ευρημάτων και θεοποιούν την πιθανότητα να βρεθεί κάτι, κάπου, κάποτε. Για παράδειγμα, ο θρύλος θέλει η επέκταση του δικτύου φυσικού αερίου στη Θεσσαλονίκη να έγινε γρήγορα, λόγω της βούλησης του τότε περιφερειάρχη να χορηγεί αφειδώς αρχαιολογικά συνέδρια. Από την άλλη οι θιασώτες της ανάπτυξης μέσω της αξιοποίησης ακινήτων και των ανεξέλεγκτων χρήσεων γης έχουν την τάση να μηδενίζουν όποια εμπόδια βρεθούν στο δρόμο τους. Να υποβαθμίζουν οτιδήποτε αναδεικνύουν οι αρχαιολόγοι, υποστηρίζοντας κάτι ακατάληπτα περί πολιτισμού της καθημερινότητας. Η κοινή αίσθηση και η απλή λογική πολλές φορές χάνονται ανάμεσα στις δύο ακραίες θέσεις ή –ακόμη χειρότερα- συνθλίβονται όταν ξεσπάσει σύγκρουση. Ο σταθμός της Βενιζέλου στο μετρό της Θεσσαλονίκης είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα για το αδιέξοδο που επί χρόνια δημιούργησαν αφενός η ιδεοληψία και η απόλυτη θρησκευτικού τύπου μοναδική επιστημονική αλήθεια και από την άλλη το στενόμυαλο συμφέρον. Τελικά –όπως φαίνεται από τα λόγια των αρμοδίων- ο σταθμός θα γίνει, αλλά με καθυστέρηση ετών, χωρίς να θαφτούν ή να μεταφερθούν τα ευρήματα.
Για ανάλογο λόγο είναι αναστατωμένη αυτή την περίοδο η περιοχή της Βέροιας. Όχι μόνο η πόλη, αλλά η ευρύτερη περιοχή, καθώς οι αρμόδιες υπηρεσίες εισηγούνται τη συνολική της ανακήρυξη σε αρχαιολογική περιοχή. Όπως επισημαίνουν οι φορείς, εάν η εισήγηση γίνει αποδεκτή από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο του υπουργείου Πολιτισμού, οι οικονομικές επιπτώσεις θα είναι τεράστιες. Σχεδόν καμία επιχειρηματική δραστηριότητα δεν θα είναι δυνατή με λογικούς όρους. Ακόμη και σήμερα –σύμφωνα με το Επιμελητήριο Ημαθίας- ένα κατάστημα (από ψιλικατζίδικο μέχρι ταβέρνα) που βρίσκεται σε απόσταση ακόμη και 100 μέτρων από ένα μνημείο για να πάρει άδεια λειτουργίας από την αρχαιολογική υπηρεσία χρειάζεται πάνω από ένα μήνα και άπειρα χαρτιά. Πολύ δυσκολότερα είναι τα πράγματα για μια παραγωγική –και ως εκ τούτου πιο έντονη- δραστηριότητα. Εξίσου, αν όχι και περισσότερο, θα επηρεαστούν οι οικοδομικές εργασίες, καθώς για την έκδοση των αδειών πέρα από τις πολεοδομίες, λόγο θα έχουν και οι εφορίες αρχαιοτήτων και μνημείων. «Μη σου τύχει» λένε όσοι έχουν υποστεί αυτού του τύπου την βάσανο.
Η Βέροια είναι ένας ιστορικός τόπος, αφού βρίσκεται στην καρδιά της αρχαίας Μακεδονίας. Επίσης στα χώματά της περπάτησε και δίδαξε ο Απόστολος Παύλος. Πολύ απέχει, όμως, από το να θεωρείται η Κοιλάδα των Βασιλέων της αρχαίας Αιγύπτου. Δεν είναι ο ομφαλός του κόσμου. Ούτε του αρχαίου, ούτε του ρωμαϊκού, ούτε του βυζαντινού, ούτε του οθωμανικού κόσμου. Με δεδομένο, λοιπόν, ότι σήμερα λόγω της κρίσης η Βέροια έχει όπως και όλη σχεδόν η υπόλοιπη χώρα μεγάλα προβλήματα, η υιοθέτηση του γενικού χαρακτηρισμού ως περιοχής ιδιαίτερης αρχαιολογικής αξίας, θα συμβάλλει στην απαξίωση των περιουσιών που υπάρχουν στην πόλη, στα χωριά, στην ύπαιθρο. Επίσης, θα λειτουργήσει ως σήμα για να την αποφύγουν οι δυνητικοί επενδυτές, ενώ και οι επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στα πέριξ θα αντιμετωπίσουν δυσκολίες σε οποιαδήποτε προσπάθεια επέκτασής τους. Τελικά, η ζημία θα είναι πολύ μεγαλύτερη από το κέρδος και κάτι τέτοιο αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα δεν (πρέπει να) το θέλει κανείς.
ΥΓ. Το ποια είναι η κατάσταση, ποια η ανάδειξη και ποια η αξιοποίηση των ανακηρυγμένων –ακόμη και από την UNESCO- μνημείων στη Βέροια, τη Θεσσαλονίκη και παντού στην Ελλάδα είναι μια ακόμη μελαγχολική ιστορία. Από τις πολλές που έχει να διηγηθεί η σύγχρονη Ελλάδα…