Όποιος έχει δει τις μακέτες που απεικονίζουν την προοπτική της ανάπλασης της πλατείας Ελευθερίας θεωρώ ότι εντυπωσιάζεται για το πώς μπορεί να μεταμορφωθεί αυτή η περιοχή και να αποτελέσει ένα τοπόσημο για όλη τη Θεσσαλονίκη. Παρά τις ενστάσεις που πάντοτε υπάρχουν, η προοπτική που φαίνεται τουλάχιστον στα σχέδια είναι εντυπωσιακή.
Η περιοχή της πλατείας Ελευθερίας είναι κάτι παραπάνω από ένα πάρκινγκ. Ανέκαθεν ήταν κάτι παραπάνω από μια αλάνα, που την καταλάμβαναν αυτοκίνητα (όπως δείχνουν και παλιές φωτογραφίες).
Έχει μεγάλη ιστορία η συγκεκριμένη περιοχή, πριν αλλά και μετά την πυρκαγιά του 1917. Ιστορία που χάνεται, καθώς πέραν των υπέροχων προσόψεων των γύρω κτηρίων και του μνημείου του Ολοκαυτώματος (που θυμίζει ότι ήταν τόπος μαρτυρίου), όλα τα υπόλοιπα δεν συνδέουν με το παρελθόν αυτό το χώρο, που οι νεότεροι τον έχουν συνδυάσει αποκλειστικά με τον τερματικό του ΟΑΣΘ, το πάρκινγκ και το περίπτερο με τα είδη ψαρέματος.
Γι' αυτό άλλωστε και οι περισσότεροι όταν ακούν για ανάπλαση της πλατείας Ελευθερίας το μόνο που τους απασχολεί είναι τι θα γίνει με τις θέσεις στάθμευσης που διαθέτει σήμερα ο συγκεκριμένος χώρος. Έτσι όμως αδικούν την ιστορία που κουβαλά αυτός ο χώρος, αλλά και τη σημασία του για την πόλη, την καθημερινότητα του κέντρου και την εικόνα της Θεσσαλονίκης.
Αν σκεφτεί όμως κάποιος πως η πλατεία Ελευθερίας είναι η αρχή της παλιάς παραλίας, είναι ο χώρος που συνδέεται άμεσα με την πρώτη προβλήτα του λιμανιού και με τα Λαδάδικα, είναι η δυτική είσοδος του εμπορικού κέντρου της πόλης, τότε θα καταλάβει ένα μικρό μέρος της σημασίας της χωροταξικά. Για την ιστορική κληρονομιά της πλατείας Ελευθερίας και τα άλλα στοιχεία που χαρακτηρίζουν το χώρο μια αναζήτηση στο διαδίκτυο μπορεί να δώσει καλά αποτελέσματα.
Μένω στην ανάπλαση, η οποία χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων με 5 εκατ. ευρώ. Βιοκλιματική ανάπλαση, όπως τη χαρακτηρίζει ο δήμος Θεσσαλονίκης, που προωθεί το έργο, η οποία έχει μια πολύ σημαντική βασική αρχή: την απόδοση του χώρου στους πολίτες, στους πεζούς. Τη δημιουργία ενός ανοιχτού χώρου, κάτι που σήμερα δεν μπορεί να γίνει, διότι εξυπηρετούνται οι ανάγκες της στάθμευσης των ΙΧ.
Το όραμα της ανάπλασης της πλατείας Ελευθερίας κρατά εδώ και τουλάχιστον έξι χρόνια. Το 2012 είχε προκηρύξει το σχετικό διαγωνισμό ο δήμος Θεσσαλονίκης, ενώ ως ιδέα πηγαίνει ακόμη πιο πίσω. Ο αρχιτεκτονικός διαγωνισμός του 2012 περιέγραφε την προοπτική για το συγκεκριμένο χώρο: «ο ανασχεδιασμός της πλατείας ως χώρου περιπάτου και αναψυχής µέσω σύγχρονων, αρχιτεκτονικών και αστικών παραβάσεων, ο εμπλουτισμός του υφιστάμενου πρασίνου και η ανάδειξη των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών και της ιστορίας της πλατείας».
Στόχοι είναι η απόδοση της πλατείας στους πεζούς, η δημιουργία ενός χώρου ψυχαγωγίας, ανάπαυσης, συγκέντρωσης και αναψυχής, με εξυπηρετήσεις για τα άτομα με αναπηρίες, με σύνδεση με το λιμάνι και τη θαλάσσια συγκοινωνία (προβλέπεται και στάση στην προέκταση της πλατείας προς τη θάλασσα), με αύξηση του πρασίνου, με μια πρότυπη βιοκλιματική ανάπλαση στην κεντρική αστική πλατεία, με πρωτοποριακό φωτισμό, αλλά και με info spots. Και βέβαια με ανάδειξη της ιστορικής μνήμης... Στα highlights της ανάπλασης είναι ένα ηλιακό ρολόι, μια δημόσια υπαίθρια οθόνη, κρήνες, η ανάδειξη του βυζαντινού τείχους και τα επιδαπέδια φωτιστικά σώματα, μαζί με τα καθιστικά, που επίσης ξεχωρίζουν, αλλά και μια στήλη που θα βρίσκεται κοντά στο θαλάσσιο μέτωπο και θα επιτρέπει στις ακτίνες του ήλιου να στοχεύουν με ακρίβεια μέρας και ώρας σε σημεία – μνημεία των ιστορικών γεγονότων.
Οι υπολογισμοί των αρμοδίων λένε ότι από τη στιγμή που θα αρχίσουν οι εργασίες, σε ένα χρόνο θα έχουν ολοκληρωθεί. Ο διαγωνισμός είναι σε εξέλιξη, οπότε πλέον θα έχουμε ανάδοχο σε λίγο καιρό και μέσα στο 2019 (όπως όλα δείχνουν) θα είναι δυνατό να έχει αλλάξει ριζικά η σημερινή εικόνα της περιοχής, επηρεάζοντας και την εικόνα της «καρδιάς» της πόλης, παρότι μιλάμε για ένα χώρο περίπου επτά στρεμμάτων, δηλαδή ένα μικρό –πλην όμως τόσο κρίσιμο- χώρο.
Όταν αρχίσουν οι εργασίες θα πρέπει όμως να απομακρυνθεί το πάρκινγκ. Αυτό σημαίνει προφανώς ένα νέο μεγάλο πρόσθετο πρόβλημα στο κυκλοφοριακό της πόλης και στην πιο σημαντική ίσως παράμετρό του, τη στάθμευση. Το πάρκινγκ της πλατείας Ελευθερίας είναι από τα πιο βολικά πάρκινγκ του κέντρου της Θεσσαλονίκης. Γι' αυτό και η πληρότητά του είναι αξιοθαύμαστη, καθώς υπολογίζεται ότι εξυπηρετεί καθημερινά 1.200 – 1.500 αυτοκίνητα. Τι θα γίνει με αυτά τα ΙΧ είναι ένα θέμα που πρέπει να αντιμετωπίσει η διοίκηση του δήμου, για να μη γίνει στη συνείδηση των πολιτών η ανάπλαση της πλατείας από ευχή... κατάρα.
Θυμίζω ότι προβλεπόταν η δημιουργία υπόγειου πάρκινγκ δύο ορόφων, ώστε να αναπληρωθεί ένα μέρος των «χαμένων» θέσεων στάθμευσης, όμως πρέπει να έχουν όλοι υπόψη τους και την απόφαση της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Μακεδονίας – Θράκης, που από το 2013 ζητούσε την απομάκρυνση του χώρου στάθμευσης, διότι δεν προβλέπεται από τις χρήσεις της περιοχής (είναι χαρακτηρισμένος κοινόχρηστος χώρος). Δηλαδή με ανάπλαση ή χωρίς το πάρκινγκ θα έφευγε (υπήρχε και η προσφυγή του δήμου στο ΣτΕ, αλλά πια όλα αυτά δεν έχουν σημασία εφόσον προχωρά η ανάπλαση).
Θεωρώ πως τη διοίκηση του δήμου και όλους μας θα πρέπει από σήμερα, ένα χρόνο (και πλέον) από την ολοκλήρωση της ανάπλασης, να μας απασχολήσει η απώλεια αυτών των θέσεων στάθμευσης, διότι το κέντρο της πόλης θα φορτωθεί εκ νέου με πολλά ΙΧ, τα οποία έμεναν στο συγκεκριμένο χώρο και δεν επιβάρυναν το υπόλοιπο κέντρο. Έτσι ώστε η ταλαιπωρία που θα υποστεί η ευρύτερη περιοχή για ένα χρόνο να μην είναι μόνιμη.
Θα πει κάποιος ότι ασχολούμαι με το δένδρο και χάνω το δάσος, που είναι μια σπουδαία ανάπλαση σε μια σημαντική περιοχή. Νομίζω ότι καλό είναι να προλαμβάνουν οι αρμόδιοι προβλήματα, τα οποία μπορεί να έχουν επιπτώσεις στην καθημερινότητα της «καρδιάς» της πόλης. Η ανάπλαση άλλωστε της πλατείας Ελευθερίας (κι ας βγει και λίγο ακριβή...) είναι ζητούμενο εδώ και τόσα χρόνια από τους πάντες και όλοι θα τη χαρούν όταν ολοκληρωθεί...