Στις σύγχρονες, ανεπτυγμένες οικονομίες του κόσμου οι πόλεις –ιδιαίτερα οι κάπως μεγάλες και οι πολύ μεγάλες- συνιστούν πρωτίστως ως οικονομικά και κοινωνικά συστήματα. Αυτό σημαίνει ότι η λειτουργία τους εξυπηρετεί την καθημερινότητα κατοίκων και επισκεπτών, ενώ το ζητούμενο παραμένει το θετικό τελικό πρόσημο.
Με απλά λόγια αυτό σημαίνει ότι όσοι ζουν, κινούνται και κυκλοφορούν πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να το κάνουν με άνεση, ενώ σε κάθε περίπτωση λαμβάνονται υπόψιν οι οικονομικές δυνατότητες και ευκαιρίες για την αύξηση του κοινωνικού πλούτου. Όλα τα υπόλοιπα είναι συμπληρωματικά.
Η Θεσσαλονίκη δεν είναι μεγαλούπολη, αλλά σίγουρα βρίσκεται εγγύτερα στις μεγάλες, παρά στις μικρές πόλεις. Με πληθυσμό ένα εκατομμύριο και κάτι και αρκετούς επισκέπτες καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου δικαιούται να πιστεύει ως συλλογικό υποκείμενο ότι καλό θα ήταν να λειτουργεί οργανωμένα, υπέρ των πολλών και όχι για την εξυπηρέτηση, είτε των πολιτικών φιλοδοξιών, είτε των ψυχαναλυτικών αναγκών κανενός.
Μόνο που αυτό δεν ισχύει. Στη Θεσσαλονίκη όποιος θέλει, από τον πιο μεγάλο και ισχυρό, μέχρι τον τελευταίο χαβαλετζή που θεωρεί την «πολιτική» δράση πολυτιμότερη από την εργασία, κάνει ό,τι θέλει χωρίς να λογαριάζει τις συνέπειες. Στην πράξη κάνει ότι μπορεί για να απορρυθμίσει τη ζωή της πόλης και των κατοίκων της, που έτσι κι αλλιώς δε λειτουργεί με τους κανόνες και την πειθαρχία της NASA. Η Τετάρτη θα καταγραφεί ως χαρακτηριστικό παράδειγμα του πλήρους και απόλυτου μπάχαλου, το οποίο μέχρι ενός σημείου κατεγράφη και χθες.
Την Τετάρτη, το πρωί είχαμε στο κέντρο της Θεσσαλονίκης τρεις συγκεντρώσεις και πορείες. Από νωρίς στα Δικαστήρια εις ένδειξη συμπαράστασης δύο ατόμων που δικάζονταν. Στις 11 πμ οι εργαζόμενοι στα επισιτιστικά επαγγέλματα και κυρίως οι ντελιβεράδες έκαναν πορεία από την Καμάρα μέχρι το κτίριο του πρώην υπουργείου Μακεδονίας Θράκης. Και στη 1 μμ όσοι διαμαρτύρονται για τους πλειστηριασμούς και δε θέλουν να γίνονται μεταβιβάσεις ακινήτων, όσα κι αν χρωστάει κάποιος, συγκεντρώθηκαν στη ΧΑΝΘ και κατευθύνθηκαν προς τα Δικαστήρια. Στις τρεις αυτές περιπτώσεις –ιδιαίτερα σε αυτές των 11 πμ και των 1 μμ- δημιουργήθηκε αναστάτωση και κυκλοφοριακό κομφούζιο. Είναι θέμα τύχης να εγκλωβιστεί κάποιος και όσο κι αν βιάζεται να καθυστερήσει να πάει στη δουλειά και στον προορισμό του. Όσο για την αγορά του κέντρου της πόλης υποφέρει, αφού η έτσι κι αλλιώς δύσκολη πρόσβαση γίνεται ακόμη δυσκολότερη. Αλλά ποιος νοιάζεται για κάποια καταστήματα που ενδεχομένως αγωνίζονται να κρατηθούν ανοιχτά, να μην κλείσουν και να μην απολύσουν προσωπικό. Λεπτομέρειες…
Επίσης την Τετάρτη δεν είχαμε δυσκολίες μόνο στην καρδιά του κέντρου της Θεσσαλονίκης λόγω κοινωνικών διαμαρτυριών, αλλά και στο ανατολικό κομμάτι της πόλης, που εφάπτεται με το κέντρο. Στη Βασιλίσσης Όλγας, την παραλιακή λεωφόρο μεγάλου Αλεξάνδρου, την Αγίας Τριάδος, την Παρασκευοπούλου, την Καλλιδοπούλου, την Μπότσαρη, την Εδμόνδου Ροστάν, τη Μαρτίου. Η άφιξη του ισραηλινού πρωθυπουργού Βενιαμίν Νετανιάχου για την τριμερή Ελλάδος, Κύπρου, Ισραήλ για την ενέργεια και τους υδρογονάνθρακες δρομολόγησε πρωτοφανή μέτρα ασφαλείας. Εν μέρει λόγω των απαιτήσεων του μηχανισμού που προστατεύει τον πρωθυπουργό του Ισραήλ κι εν μέρει λόγω της πάγιας τακτικής της Ελληνικής Αστυνομίας να «αδειάζει» ολόκληρες περιοχές από τα αυτοκίνητα. Μια ολιγόωρη προειδοποίηση και οι γερανοί έπιασαν δουλειά. Άνθρωποι ταλαιπωρήθηκαν ψάχνοντας τα αυτοκίνητά τους και περπατώντας μεγάλες αποστάσεις μέσα στη ζέστη και στην υγρασία. Δεν είναι η πρώτη φορά που συμβαίνει κάτι τέτοιο, ούτε η τελευταία. Μόνο που πρόκειται για εύκολη λύση, την οποία για να εφαρμόσει κάποιος αρκεί να έχει την εξουσία, δε χρειάζονται γαλόνια. Ως αποτέλεσμα τα πέριξ του «Μακεδονία Παλάς» να θυμίζουν εμπόλεμη ζώνη, ενώ –πέρα από την ταλαιπωρία των άτυχων- οι εκδηλώσεις που είναι προγραμματισμένες στην περιοχή να υπονομεύονται, αφού πολλοί καλεσμένοι ή ενδιαφερόμενοι δεν μπορούν να προσεγγίσουν.
Στο μεταξύ ο χθεσινός απογευματινός εφιάλτης για τη Θεσσαλονίκη ήταν απερίγραπτος. Όλο το κέντρο παρέμεινε κλειστό λόγω της επίσκεψης Νετανιάχου στη Συναγωγή, αλλά και λόγω της αντισυγκέντρωσης για την παρουσία του πρωθυπουργού του Ισραήλ στη Θεσσαλονίκη, που πραγματοποιήθηκε στο άγαλμα του Βενιζέλου. Υπήρξαν οδηγοί που έφτασαν από τα δυτικά στο ύψος των Δικαστηρίων στις 7 και 20΄ το απόγευμα επιστρέφοντας στο σπίτι τους μετά από μία κουραστική ημέρα και έφτασαν στο Λευκό Πύργο περίπου στις 8! Εκεί το μόνο που είδαν ήταν ένας τροχονόμος να παρακολουθεί τα φανάρια να αναβοσβήνουν σα να επρόκειτο για μια συνηθισμένη μέρα και ώρα, όπως άλλωστε συνέβαινε και σε όλο το μήκος της λεωφόρου Νίκης.
Η Θεσσαλονίκη τα τελευταία 100 και κάτι χρόνια –από το 1912 που ενσωματώθηκε στον εθνικό κορμό- έχει χάσει τον κοσμοπολιτισμό που την διέκρινε στους πρώτους 22 αιώνες του βίου τους και αυτό την έχει υποβιβάσει κοινωνικά, γεωστρατηγικά και οικονομικά. Ο στόχος είναι να επανακτήσει τη θέση της στον παγκόσμιο χάρτη, ως μια σημαντική πόλη για την οικονομία και τον πολιτισμό της Νοτιοανατολικής Ευρώπης. Εάν όμως η διεθνοποίηση της έχει τις συνέπειες των τελευταίων δύο ημερών καλύτερα να λείπει. Πολιτισμός δεν είναι μόνο η ιστορία, τα μνημεία και η καλλιτεχνική παραγωγή. Πολιτισμός είναι η καθημερινότητα, που τις τελευταίες ημέρες στη Θεσσαλονίκη υποβιβάστηκε πολύ. Κανείς σε αυτή την πόλη δεν αξίζει αυτή τη μεταχείριση και εάν οι υπηρεσίες που είναι επιφορτισμένες με την ευταξία –έστω σε δύσκολες στιγμές- δεν τα καταφέρνουν, ας αναζητήσουν τεχνογνωσία στην Ευρώπη. Πουθενά στον πολιτισμένο κόσμο δεν διαλύεται μια πόλη ενός εκατομμυρίου επειδή την επισκέπτεται ένα ή δύο πολιτικά πρόσωπα, όποια κι αν είναι αυτά, όσο ψηλά κι αν στέκονται! Όσο κι αν οι εθνικές και τοπικές αρχές νιώθουν υπερήφανες και μόνο που τους απευθύνουν το λόγο!
Εννοείται ότι η Θεσσαλονίκη επιθυμεί να φιλοξενεί γεγονότα μικρότερης ή μεγαλύτερης εμβέλειας -εγχώριας ή διεθνούς- που πέρα από την ουσία τους στρέφουν τα φώτα της δημοσιότητας στην πόλη. Εννοείται, επίσης, ότι οι κοινωνικές διαμαρτυρίες και οι εργασιακές διεκδικήσεις δεν προστατεύονται απλώς από το σύνταγμα, αλλά αποτελούν εκφράσεις της αστικής δημοκρατίας, δηλαδή του πολιτικού πλαισίου εντός του οποίου κινείται η χώρα. Εκείνο που δεν εννοείται είναι η απόλυτη περιφρόνηση της κοινωνικής γαλήνης και της λειτουργικότητας του πολεοδομικού συγκροτήματος. Η ανεύθυνη απαξίωση του άλλου, που δεν συμμετέχει τη δεδομένη στιγμή σε κάποιο συγκεκριμένο γεγονός δεν μπορεί να γίνει αποδεκτή. Η πλήρης έλλειψη σεβασμού σε κάποιον που εκείνη την ίδια ώρα έχει να διαχειριστεί την καθημερινότητά του είναι υποχρέωση.
Το 1969, στην καλύτερη εκδοχή της ελληνικής ταινίας «Το στραβόξυλο», που βασίστηκε στο ομώνυμο θεατρικό έργο του Δημήτρη Ψαθά από τη δεκαετία του 1950, ο Γιάννης Γκιωνάκης απολογείται σε φίλους και συγγενείς για τη γκρίνια του λέγοντας περίπου τα εξής: «Ότι γκρινιάζω, γκρινιάζω. Αλλά έχω δίκιο να γκρινιάζω». Στη Θεσσαλονίκη, δυστυχώς, κανένα… στραβόξυλο δεν πρόκειται να βρει το δίκιο του. Ούτε καν θα πάρει κανείς στα σοβαρά τη γκρίνια του, παρά το ότι στα πηγαδάκια οι… υπεύθυνοι συμφωνούν. Είναι σαφές ότι προτιμούν την ταλαιπωρία των πολλών, αρκεί οι ίδιοι να ωφεληθούν ακόμη και σε επίπεδο μιας εντύπωσης ή μιας… πρόσκλησης.