του Αλέξη Ανδρεάδη
Με «όπλο» τα 85 εκ. ευρώ του σχεδίου για τη βιώσιμη αστική ανάπτυξη της Θεσσαλονίκης, μέσω του νέου ΕΣΠΑ, η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας έρχεται να δώσει έμπρακτες απαντήσεις σε μια σειρά από μείζονα προβλήματα του πολεοδομικού συγκροτήματος, σε θύλακες που παρουσιάζουν την πιο έντονη υποβάθμιση.
Ήδη έχουν ολοκληρωθεί τα... διαδικαστικά και πλέον από το Φεβρουάριο αναμένεται η έναρξη της αξιολόγησης των προτάσεων που κατατέθηκαν από τους οχτώ δήμους της περιοχής εφαρμογής του σχεδίου και 17 φορείς από τη Διαχειριστική Αρχή, ώστε να εκδοθούν σταδιακά οι προσκλήσεις και να αρχίσουν τα έργα, που θα ενταχθούν.
Στο σχέδιο της Περιφέρειας εκτός από τους φιλόδοξους στόχους, περιλαμβάνεται μια εμπεριστατωμένη περιγραφή των σημαντικότερων προβλημάτων που αντιμετωπίζει το ευρύτερο πολεοδομικό συγκρότημα Θεσσαλονίκης.
«Προφανώς με αυτό το πλαίσιο δράσεων δε θα λυθούν όλα αυτά τα προβλήματα, αλλά σίγουρα με στοχευμένες παρεμβάσεις και με έναν πολύ υψηλό προϋπολογισμό θα μπορέσουμε να βελτιώσουμε τις συνθήκες της καθημερινότητας και την ποιότητα ζωής σε μια σειρά από υποβαθμισμένες περιοχές, μέσα από έργα αστικής ανάπτυξης, τα οποία οι ίδιοι οι δήμοι και οι τοπικοί φορείς θεωρούν κρίσιμα. Η Περιφέρεια επέλεξε να διαθέσει διπλάσιο προϋπολογισμό από τον προβλεπόμενο, μέσω του νέου ΕΣΠΑ, για τη βιώσιμη αστική ανάπτυξη. Δε συζητούμε μόνο για αναπλάσεις, αλλά και για έργα ενίσχυσης της επιχειρηματικότητας, δημιουργία εισοδήματος και νέων θέσεων εργασίας, κοινωνικής ενσωμάτωσης και αντιμετώπισης ζητημάτων ακραίας φτώχειας στην περιοχή της Θεσσαλονίκης», τόνισε ο περιφερειάρχης Κεντρικής Μακεδονίας, Απόστολος Τζιτζικώστας.
Η Voria.gr παρουσιάζει σήμερα τους κυριότερους θύλακες που προκρίνονται για να γίνουν οι παρεμβάσεις αστικής ανάπτυξης, μέσα από τους χάρτες των μελετητών.
Ποια είναι όμως τα προβλήματα υποβάθμισης, που θεωρούν οι μελετητές ως τα σημαντικότερα στη Θεσσαλονίκη; Ίσως το σημαντικότερο είναι η ανεργία, το δημογραφικό, περιβαλλοντικά προβλήματα, επιπτώσεις από την κλιματική αλλαγή, ζητήματα κοινωνικής περιθωριοποίησης, αλλά και αστικής κινητικότητας.
Το σχέδιο της Περιφέρειας είναι αποκαλυπτικό:
Οι μεγαλύτερες οικονομικές προκλήσεις:
-Έντονη οικονομική συρρίκνωση από τη δεκαετία του 1990.
-Μείωση εισοδήματος στην πόλη με ρυθμό διπλάσιο από ό,τι σε όλη την Περιφέρεια
-Μεγαλύτερος ετήσιος αριθμός διαγραφών επιχειρήσεων από εγγραφές.
-Κακή επίδοση σε ποιοτικούς δείκτες τουρισμού.
Οι μεγαλύτερες κοινωνικές προκλήσεις:
-Χαμηλός οικονομικά ενεργός πληθυσμός.
-Υψηλή ανεργία σε όλες τις κοινωνικές ομάδες.
-Δυσκολία μαθησιακού επιπέδου μεταξύ δήμων ανατολικά – δυτικά.
-Σταθεροποίηση εγκληματικότητας σε σχέση με το 2014 (μείωση κατά 20% σε σχέση με το 2010).
-Τάσεις γκετοποίησης μειονοτήτων και κοινωνικός διαχωρισμός βάσει τιμών ακινήτων.
-Έντονη παρουσία ευπαθών κοινωνικών ομάδων.
Οι μεγαλύτερες δημογραφικές προκλήσεις:
-Γήρανση πληθυσμού και παράλληλη αύξηση των ευπαθών κοινωνικών ομάδων, που συνεπάγεται αυξημένη ανάγκη για προσβασιμότητα σε υπηρεσίες υγείας, φροντίδας, πρόνοιας, κοινωνικές κτλ.
-Υποβάθμιση κεντρικών περιοχών με χαρακτηριστικά την απογύμνωσή τους από οικονομική δραστηριότητα και τη μετακίνηση εύπορων ομάδων σε περιμετρικές ζώνες.
Οι μεγαλύτερες περιβαλλοντικές προκλήσεις:
-Μεταφορές: Μεταφορικό σύστημα με μη βιώσιμες μορφές κινητικότητας.
-Κτιριακή υποδομή: Παλαιότητα και μη αποδοτική κατασκευή.
-Ατμοσφαιρικές συνθήκες: Συχνές υπερβάσεις των ορίων συγκέντρωσης των αιωρούμενων σωματιδίων, αλλά και μικρή μείωση ατμοσφαιρικής (φωτοχημικής) ρύπανσης.
Είναι ενδεικτικό ότι σύμφωνα με τα στοιχεία του 2005, τα τετραγωνικά μέτρα πρασίνου ανά κάτοικο στη Θεσσαλονίκη ήταν 5,04 (διεθνώς αποδεκτό όριο τα 10), ενώ το 2016 η μείωση που καταγράφει το Green European Settlement Map δίνει 3,05 τ.μ. πρασίνου ανά κάτοικο, με το μήκος του δικτύου ποδηλατοδρόμων να είναι 14,27 χλμ. και την κατανάλωση της ενέργειας στις μεταφορές στο πολεοδομικό συγκρότημα να είναι στους 851.029 τόνους ισοδύναμου πετρελαίου, δηλαδή 40% της συνολικά καταναλισκόμενης ενέργειας (στοιχεία 2005) και την πληρότητα των ΙΧ στο πολεοδομικό συγκρότημα να είναι στα 1,44 άτομα ανά όχημα (στοιχεία 2013).
Οι μεγαλύτερες προκλήσεις από την κλιματική αλλαγή:
-Επιδείνωση του φαινομένου της αστικής νησίδας, με χαρακτηριστικά τη χαμηλή ποιότητα χώρων πρασίνου, την υψηλή πυκνότητα δόμησης και τις αναπλάσεις που καλύπτουν αδόμητες επιφάνειες και χώρους πρασίνου.
Είναι χαρακτηριστικό ότι το μήκος της ακτής της Θεσσαλονίκης με πρόβλημα διάβρωσης (από Καλοχώρι μέχρι Καλαμαριά) είναι περίπου 6,3 χλμ., το μήκος ακτής υπό καθίζηση είναι 3,5 χλμ. και η έκταση περιοχών που εντάσσονται σε ζώνες δυνητικά υψηλού κινδύνου πλημμυρών να φτάνει στα 100,8 τετραγωνικά χιλιόμετρα (στοιχεία 2012). Ο αριθμός ημερών καύσωνα στο κέντρο της Θεσσαλονίκης ανά έτος είναι 27 και στην περιοχή του δήμου Δέλτα 69! Η μέση ετήσια θερμοκρασία κυμαίνεται μεταξύ 22,7 και 24,3 βαθμών Κελσίου.
Η εικόνα της οικονομικής δραστηριότητας και της ανεργίας
Το 2014, σύμφωνα με στοιχεία του ΟΑΕΔ και του Εργατοϋπαλληλικού Κέντρου Θεσσαλονίκης η ανεργία ήταν επισήμως στο 20,48% και η πραγματική υπολογίστηκε στο 30%. Ο ΟΑΕΔ δίνει 71.063 ανέργους το 2014 και 45.619 μακροχρόνια άνεργους.
Με στοιχεία του 2011, το ποσοστό των πτυχιούχων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης είναι το 30,74% του οικονομικά ενεργού πληθυσμού, ενώ το μέσο δηλωθέν οικογενειακό εισόδημα ανήλθε στα 19.652,24 ευρώ.
Το 2016, σύμφωνα με τα στοιχεία των Επιμελητηρίων (ΕΕΘ, ΕΒΕΘ, ΒΕΘ) διαγράφηκαν 4.339 επιχειρήσεις και εγγράφηκαν 3.112.
Η Ένωση Ξενοδόχων Θεσσαλονίκης δίνει για το 2015 τις διανυκτερεύσεις στα 2,2 εκατομμύρια.
Κοινωνικά
Από τα στοιχεία της Περιφερειακής Στρατηγικής Κοινωνικής Ένταξης του 2014 προκύπτει επίσης ανάγλυφη εικόνα της κατάστασης στο πολεοδομικό συγκρότημα:
-Πλήθος ατόμων ευάλωτων κοινωνικών ομάδων (και ποσοστό επί του πληθυσμού): 11.379 (1,43%).
-Πλήθος ατόμων ειδικών κοινωνικών ομάδων (και ποσοστό επί του πληθυσμού): 131.254 (16,53%).
-Πλήθος ατόμων λοιπών κοινωνικών ομάδων (και ποσοστό επί του πληθυσμού): 73.460 (10,58%).
-Αριθμός Δομών Κοινωνικής Ένταξης – Αντιμετώπισης της φτώχειας: 250.
-Αριθμός κλοπών: 10.454 (στοιχεία Γενικής Αστυνομικής Διεύθυνσης Θεσσαλονίκης).
-Αριθμός Μεταναστών (ποσοστό επί του πληθυσμού): 50.772 (6,4%).
-Αριθμός ατόμων με αναπηρίες (ποσοστό του πληθυσμού): 10.152 (1,28%).
-Ανεργία: Η πραγματική το 2016 στο 30% (στοιχεία ΟΑΕΔ και ΕΚΘ).
Η αντιπεριφερειάρχης Θεσσαλονίκης, Βούλα Πατουλίδου, τόνισε ότι η κρίση των τελευταίων ετών αύξησε τις υφιστάμενες αδυναμίες της Θεσσαλονίκης, όπως και την ελλιπή αξιοποίηση των δυνατοτήτων και προοπτικών της. Η κατάσταση, σύμφωνα με την κ. Πατουλίδου επιδεινώθηκε περαιτέρω, όμως πλέον με το συγκεκριμένο σχέδιο δίνεται προοπτική αναγέννησης πολλών περιοχών. «Εμείς ως Περιφέρεια, ολοκληρώσαμε την πρώτη φάση της διαβούλευσης με επιτυχία με τη συμμετοχή των δήμων, των εμπλεκόμενων θεσμικών φορέων αλλά και της κοινωνίας των πολιτών με μοναδικό στόχο να καταρτίσουμε από κοινού ένα επιχειρησιακό σχέδιο το οποίο θα είναι άμεσα υλοποιήσιμο και με το οποίο θα απαντήσουμε στις προκλήσεις και θα αντιμετωπίσουμε τα προβλήματα της ευρύτερης περιοχής του πολεοδομικού συγκροτήματος της Θεσσαλονίκης. Με βάση τη στρατηγική που έχει εκπονηθεί θέλουμε τώρα από όλους τους φορείς να επισπεύσουν την ωρίμανση των έργων τους έτσι ώστε να μπορέσουμε να ξεκινήσουμε την υλοποίηση των παρεμβάσεων όσο το δυνατόν νωρίτερα. Παραμένουμε πιστοί στη στενή συνεργασία με όλους τους φορείς προκειμένου να πετύχουμε τους στόχους μας. Δεν είναι μια θεωρητική προσέγγιση ή μια ακόμη μελέτη, αλλά ένα υλοποιήσιμο σχέδιο, από τις θετικές επιπτώσεις του οποίου θα ωφεληθεί συνολικά το πολύπαθο πολεοδομικό συγκρότημα Θεσσαλονίκης», είπε η κ. Πατουλίδου.