Σε μία μέση τιμή εκτίμησης για το 2016 της τάξης του -1% πραγματικής μείωσης του ΑΕΠ, καταλήγει η άσκηση προσομοίωσης που περιλαμβάνεται στην ειδική μελέτη της Διεύθυνσης Οικονομικής Ανάλυσης και Έρευνας Διεθνών Κεφαλαιαγορών της Eurobank με τίτλο "Ελλάδα: μακροοικονομικές προοπτικές 2016".
Σύμφωνα με τους συντάκτες της μελέτης, η ύφεση που "βλέπουν" για το 2016 οφείλεται στο ότι οι αναμενόμενες υφεσιακές πιέσεις στην εγχώρια ζήτηση, και ιδίως στην κατανάλωση εξαιτίας της επίπτωσης των δημοσιονομικών μέτρων στα διαθέσιμα εισοδήματα, αντισταθμίζονται μόνο εν μέρει από μία θετική συνεισφορά στο ΑΕΠ του εξωτερικού τομέα εν συνόλω.
Για φέτος, σύμφωνα με τα οικονομετρικά υποδείγματα της Eurobank για την πρόγνωση του ελληνικού ΑΕΠ σε πραγματικό χρόνο (Greek GDP Nowcasting) προκύπτει συνέχιση της ύφεσης το δ’ τρίμηνο του 2015, με το εύρος προβλέψεων για τον αντίστοιχο ετήσιο ρυθμό μεταβολής να κυμαίνεται μεταξύ -1,5% και -0,8%. Απουσία νέων σημαντικών αναθεωρήσεων σε προγενέστερα στοιχεία, η επαλήθευση των ανωτέρω εκτιμήσεων θα οδηγήσει σε ρυθμό συρρίκνωσης του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος της χώρας μεταξύ -0,30% και -0,15% για το σύνολο του τρέχοντος έτους. Επιπροσθέτως, η αντίστοιχη εκτιμώμενη στατιστική επίπτωση (carry over) στο ρυθμό μεταβολής του ΑΕΠ το επόμενο έτος κυμαίνεται μεταξύ -1,0 και -0,5 ποσοστιαίες μονάδες.
Τη συγγραφή της έκθεσης επιμελήθηκαν οι οικονομολόγοι της Τράπεζας κ.κ. Πλάτων Μονοκρούσος, Τάσος Αναστασάτος, Παρασκευή Πετροπούλου και Θεόδωρος Σταματίου.
Όπως σημειώνουν, η εκτίμηση τους για το 2016 πρέπει να θεωρηθεί προκαταρκτική δεδομένου ότι η εξειδίκευση των δημοσιονομικών μέτρων δεν έχει οριστικοποιηθεί ακόμα και βασίζεται στην υπόθεση ότι δεν θα απαιτηθούν μέτρα πλέον των ήδη συμφωνηθέντων για την επίτευξη του δημοσιονομικού στόχου του 2016.
Σημαντικές αβεβαιότητες για τις οικονομικές προοπτικές
Οι οικονομικές προοπτικές υπόκεινται σε σημαντικές αβεβαιότητες, τονίζουν οι αναλυτές της Eurobank. Οι κίνδυνοι οι οποίοι περιστοιχίζουν την κεντρική εκτίμηση περιλαμβάνουν την ακρίβεια της προβολής για το ΑΕΠ του 2015, το χρονικό σημείο στο οποίο θα ολοκληρωθεί επιτυχώς η 1η αξιολόγηση του 3ου προγράμματος στήριξης και σταθερότητας για την Ελλάδα και το ακριβές περιεχόμενο αυτής, καθώς και το βαθμό πολιτικής ιδιοκτησίας στην εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων.
Λαμβάνοντας υπόψη τις πρόσφατες εξελίξεις, η μελέτη παρουσιάζει, μεταξύ άλλων, επικαιροποιημένες προβλέψεις για την εξέλιξη των δανειακών αναγκών και των πηγών χρηματοδότησης της Γενικής Κυβέρνησης την περίοδο διάρκειας του νέου 3-ετούς προγράμματος στήριξης (Αύγουστος 2015 - Αύγουστος 2018) και εντεύθεν. Επιπροσθέτως, παρουσιάζει αναθεωρημένες εκτιμήσεις για τις δυνητικές επιπτώσεις ενός νέου πακέτου ελάφρυνσης του ελληνικού δημοσίου χρέους που αναμένεται να ανακοινωθεί μετά την επιτυχή ολοκλήρωση της 1ης αξιολόγησης του προγράμματος στήριξης.
Ειδικότερα: α) σύμφωνα με το υφιστάμενο μακροοικονομικό σενάριο, οι συνολικές ανάγκες χρηματοδότησης από τον επίσημο τομέα για την κάλυψη των δανειακών υποχρεώσεων της Γενικής Κυβέρνησης την περίοδο Αύγουστος 2015 - Αύγουστος 2018 ενδέχεται να διαμορφωθούν σε χαμηλότερα επίπεδα από τις αρχικές εκτιμήσεις, δηλ. έως €70δις έναντι €84δις, β) το 2016 αναμένεται να είναι λιγότερο "απαιτητικό" σε σχέση με το τρέχον έτος για την αποπληρωμή τόκων και χρεολυσίων, και γ) η παροχή ενός νέου πακέτου ελάφρυνσης του ελληνικού δημοσίου χρέους που θα περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, σημαντική επιμήκυνση των μέσων χρόνων ωρίμανσης των ευρωπαϊκών δανείων που έλαβε (ή θα λάβει) η χώρα στο πλαίσιο των τριών διαδοχικών προγραμμάτων προσαρμογής καθώς και περίοδο χάρητος στις αποπληρωμές τόκων και χρεολυσίων επί του συνόλου των δανείων αυτών θα μπορούσε να συμβάλει καθοριστικά στη διασφάλιση της βιωσιμότητάς του.
Όσον αφορά τα μέτρα δημοσιονομικής εξυγίανσης και διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων που προβλέπονται στο νέο πρόγραμμα στήριξης, η Ελλάδα έχει εκπληρώσει ήδη 60 από τα περίπου 220 συμφωνημένα προαπαιτούμενα. Σε αυτά περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, σημαντικές μεταρρυθμίσεις του χρηματοπιστωτικού τομέα που ήταν απαραίτητες για την επιτυχή ανακεφαλαιοποίηση του ελληνικού τραπεζικού συστήματος καθώς και ορισμένα πολιτικώς ευαίσθητα μέτρα όπως τα κριτήρια προστασίας της κύριας κατοικίας από πλειστηριασμό και το θεσμικό πλαίσιο για την αντιμετώπιση του προβλήματος συγκεκριμένων κατηγοριών μη εξυπηρετούμενων δανείων. Η επιτευχθείσα πρόοδος άνοιξε το δρόμο για χρηματοδότηση από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ESM) ύψους €21.4δις, υπό την προϋπόθεση ότι ο ESM θα εγκρίνει την εκταμίευση του εναπομείναντος ποσού του €1δις τις επόμενες ημέρες. Το συνολικό ποσό χρηματοδότησης περιλαμβάνει €16δις που εκταμιεύτηκαν τμηματικά σε τρεις δόσεις από τα μέσα Αυγούστου 2015 κυρίως για την αποπληρωμή δανειακών υποχρεώσεων της Γενικής Κυβέρνησης, και περίπου €5.4δις που διοχετεύτηκαν στην ανακεφαλαιοποίηση των τεσσάρων συστημικών τραπεζών.
Ωστόσο, στο επόμενο διάστημα η Ελλάδα θα κληθεί να αντιμετωπίσει αρκετές ακόμα προκλήσεις, τόσο σε σχέση με την 1η αξιολόγηση του προγράμματος όσο και με άλλες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που είναι προγραμματισμένες να υλοποιηθούν το 2016. Σε αυτό το πλαίσιο, η έγκαιρη ολοκλήρωση της 1ης αξιολόγησης είναι θεμελιώδους σημασίας για την έναρξη των επίσημων διαβουλεύσεων σχετικά με την ελάφρυνση του δημοσίου χρέους, την επαναφορά της άρσης της απαγόρευσης αποδοχής (waiver) των αξιογράφων που εκδίδονται ή έχουν την εγγύηση του ελληνικoύ δημοσίου για την άντληση (φθηνότερης) χρηματοδότης των ελληνικών τραπεζών από την ΕΚΤ, και, τέλος, για την ενδεχόμενη συμμετοχή του ΔΝΤ στο νέο πρόγραμμα στήριξης. Ειδικά όσον αφορά την ολοκλήρωση της 1ης αξιολόγησης του προγράμματος, ανάμεσα στα πιο ακανθώδη προαπαιτούμενα συγκαταλέγονται η προγραμματισμένη αναμόρφωση του ασφαλιστικού συστήματος, οι επιπρόσθετες μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας και κάποιες τροποποιήσεις στο υπάρχον σύστημα φορολογίας εισοδήματος.
Όσο όμως επώδυνη και αν είναι η εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων αυτών, κρίνεται απαραίτητη για τη σταθεροποίηση του οικονομικού κλίματος, την προσέλκυση αυξημένων επενδυτικών ροών και, εντέλει, την ενίσχυση της μεσοπρόθεσμης, αναπτυξιακής δυναμικής της ελληνικής οικονομίας.