του Γιώργου Μητράκη
Μπορεί το θέμα του fast lane, της εισόδου ταχείας διάβασης από το χώρο των επιβατών στο χώρο της επιβίβασης για όσους ταξιδεύουν συχνά, να μην έχει λυθεί στο αεροδρόμιο «Μακεδονία», αλλά όσοι πηγαινοέρχονται από τη Θεσσαλονίκη στην Αθήνα για δουλειές εξακολουθούν να υφίστανται την ταλαιπωρία. Για πολλούς αυτός είναι τρόπος ζωής. Για μια ζωή!
Σε ένα κράτος υπερσυγκεντρωτικό –και μάλιστα σε περίοδο οικονομικής κρίσης και συρρίκνωσης- η βάσανος του διαρκούς αλε ρε τουρ είναι ένα από τα κόστη που πληρώνουν όσοι δραστηριοποιούνται επιχειρηματικά και επαγγελματικά στη Θεσσαλονίκη –προφανώς και στην υπόλοιπη ελληνική περιφέρεια. Με δεδομένη τη διοικητική, οργανωτική και οικονομική δομή της χώρας η Αθήνα είναι το «κλειδί», σχεδόν για τα πάντα. Ούτε στη Θεσσαλονίκη, τη δεύτερη σε μέγεθος πόλη της Ελλάδας, δεν υπάρχουν αποκεντρωμένες λύσεις και δομές, που «να βάζουν υπογραφή». Γι’ αυτό, το καλύτερο οικονομικό ρεπορτάζ για τη Β. Ελλάδα μπορεί κανείς να το κάνει στο αεροδρόμιο νωρίς το πρωί, στο δίωρο 7 – 9 που φεύγουν μαζεμένες οι πτήσεις για το «Ελευθέριος Βενιζέλος». Εκεί συναντά –λίγο βιαστικά είναι η αλήθεια- κάθε πιθανό και απίθανο πρόσωπο της οικονομίας και της επιχειρηματικότητας.
Στις αρχές της δεκαετίας του 2000 ο Σύνδεσμος Βιομηχανιών Βορείου Ελλάδος είχε κάνει μια μελέτη ανάμεσα στα μέλη του, σύμφωνα με την οποία υπήρχαν επιχειρήσεις του Βορρά –κυρίως μεγάλες βιομηχανίες- που ήταν υποχρεωμένες να έχουν κάποιο στέλεχος στην Αθήνα για υποθέσεις με το κράτος (αδειοδοτήσεις, επιχορηγήσεις, διαγωνισμοί κ.λπ.) και τις τράπεζες (δάνεια κ.λπ.) περίπου κάθε μέρα, επί πέντε μέρες την εβδομάδα. Πρόκειται για σημαντικότατο πρόσθετο οικονομικό και παραγωγικό κόστος, το οποίο πλήρωναν για να κάνουν τη δουλειά τους. Να βάλουν μπρος τις μηχανές, να παράγουν προϊόντα, να εξάγουν, να δημιουργούν πλούτο, να πληρώνουν φόρους, να προσφέρουν θέσεις εργασίας. Αργότερα, στα χρόνια της μεγάλης οικονομικής ευμάρειας, το φαινόμενο περιορίστηκε κάπως, ιδιαίτερα στις τράπεζες που δημιούργησαν αποκεντρωμένες διευθύνσεις.
Αλλά και στο κράτος που με κάποια δειλά βήματα –για παράδειγμα: η μεταφορά της έδρας του Interreg στη Θεσσαλονίκη, η δημιουργία αυτόνομης μονάδας υποδοχής και εξέτασης προτάσεων για ένταξη στον αναπτυξιακό νόμο στο υπουργείο Μακεδονίας Θράκης- συνέβαλε στον περιορισμό των μετακινήσεων. Βοήθησε και η ανάπτυξη και επέκταση της τεχνολογίας που εκμηδενίζει τις αποστάσεις, αλλά όχι στο βαθμό που αυτό συμβαίνει στην Ευρώπη και τον υπόλοιπο ανεπτυγμένο κόσμο. Κι ύστερα ήρθε η κρίση και η οικονομική συρρίκνωση, που λειτούργησαν στην εκ νέου συγκέντρωση του συστήματος λήψης των αποφάσεων στην Αθήνα. Άσε που όλα αυτά τα χρόνια –ακριβώς λόγω των δυσκολιών- η προσωπική και εκ του σύνεγγυς παρακολούθηση μιας υπόθεσης που απαιτεί μερικές υπογραφές είναι πιο απαραίτητη από ποτέ.
Η αποκέντρωση παραμένει αίτημα της επιχειρηματικής κοινότητας του Βορρά, το οποίο έχει καιρό να προβληθεί μάλλον λόγω της απογοήτευσης για την μηδενική ανταπόκριση. Ταυτόχρονα η αποκέντρωση αποτελεί βασική παράμετρο τόσο της μεταρρύθμισης του οικονομικού μοντέλου της χώρας, όσο και της ανάπτυξης. Κι αν στις περασμένες δεκαετίες αυτή η εξέλιξη απαιτούσε όχι μόνο γενναίες πολιτικές αποφάσεις, αλλά και πολύ δουλειά στο επίπεδο της υποδομής, τώρα τα πράγματα έχουν απλουστευτεί.
Η τεχνολογία, που δίνει τη δυνατότητα σε μια μεγάλη πολυεθνική εταιρία να έχει την έδρα της στη Γενεύη, τα logistics στο Αμβούργο, την παραγωγή στο Γκντανσκ της Πολωνίας και το κέντρο επικοινωνιών λίγο έξω από το Δελχί, δε γίνεται να μην μπορεί να συνδέσει απευθείας και με αξιοπιστία φυσικής παρουσίας την πλατεία Αριστοτέλους με την πλατεία Συντάγματος!