Στην τελική ευθεία εισέρχονται οι διαδικασίες για να πάρουν μπρος οι μηχανές της ανάπλασης της Πλατείας Ελευθερίας.
Περασαν αρκετά χρόνια από τότε που είχε εξαγγείλει το έργο η δημοτική αρχή, αλλά πλέον όλα συγκλίνουν στο ότι οι αρμόδιες υπηρεσίες του δήμου, στο αμέσως επόμενο διάστημα, θα «τρέξουν» τον διεθνή διαγωνισμό για την ανάδειξη του αναδόχου.
Στην επόμενη τακτική συνεδρίαση του δημοτικού συμβουλίου αναμένεται να κατατεθεί ο φάκελος από τον αντιδήμαρχο Τεχνικών Έργων και Περιβάλλοντος Θανάση Παππά, προκειμένου το Σώμα να ανάψει το πράσινο φως για την προκήρυξη του διαγωνισμού.
«Είναι ένα έργο ζωτικής σημασίας για την πόλη και μας ενδιαφέρει ως διοίκηση να προχωρήσει με ταχείς ρυθμούς», επισήμανε ο κ. Παππάς, εκτιμώντας πως το έργο μπορεί να ξεκινήσει προς το τέλος του α΄εξαμήνου του τρέχοντος έτους.
Με την ανάδειξη του αναδόχου που θα αναλάβει το έργο και την έναρξη των εργασιών, το πάρκινγκ, το οποίο βρίσκεται τώρα στην πλατεία, θα απομακρυνθεί, όπως άλλωστε ζητούσε από το 2013 με απόφασή της η Αποκεντρωμένη Διοίκηση Μακεδονίας-Θράκης, επισημαίνοντας πως πρόκειται για χαρακτηρισμένο κοινόχρηστο χώρο.
Ήδη η αντιδήμαρχος Οικονομικών Άννα Αγγελίδου και ο ιδιοκτήτης έχουν έρθει σε προφορική συμφωνία. «Με την υλοποίηση του συγκεκριμένου έργου ο δήμος συμμορφώνεται και με την απόφαση της Αποκεντρωμένης, η οποία έχει χαρακτηρίσει την πλατεία κοινόχρηστο χώρο και ζητούσε τη διοικητική αποβολή της επιχείρησης που εκμεταλλεύεται το πάρκινγκ», τόνισε η κ. Αγγελίδου.
Σημειώνεται ότι εκκρεμεί η απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας στο οποίο είχε προσφύγει ο Δήμος, ζητώντας την ακύρωση της απόφασης της Αποκεντρωμένης. Η προσφυγή συζητήθηκε τον Απρίλιο του 2017.
Πώς θα διαμορφωθεί η Πλατεία Ελευθερίας
Το ηλιακό ρολόι και η δημόσια υπαίθρια οθόνη, η ανάδειξη του βυζαντινού τείχους και τα επιδαπέδια φωτιστικά σώματα είναι μεταξύ των στοιχείων που συμβάλλουν στην αλλαγή εικόνας στην Πλατεία Ελευθερίας, ενώ σχεδιάζεται να αποτελέσει και τόπο μνήμης των Εβραίων της Θεσσαλονίκης.
Η Πλατεία Ελευθερίας καλύπτει επιφάνεια επτά στρεμμάτων, ενώ η συνολική έκταση του χώρου που περιβάλλεται από τις προσόψεις των κτηρίων γύρω από την πλατεία είναι 11,4 στρέμματα. Η χρηματοδότηση του έργου, με αρχικό προϋπολογισμό 5,020 εκατ. ευρώ, θα προέλθει από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ).
Το 2012 προκηρύχθηκε αρχιτεκτονικός διαγωνισμός για την ανάπλαση της Πλατείας Ελευθερίας, στον οποίο κέρδισαν το πρώτο βραβείο οι αρχιτέκτονες Θεμιστοκλής Χατζηγιαννόπουλος και Κωνσταντίνος Χαραλαμπίδης που συνέταξαν τη μελέτη του έργου.
Η πρόταση των μελετητών αποσκοπεί στη δημιουργική ανάδειξη του σημαντικότατου ιστορικού φορτίου που ενυπάρχει στον χώρο και παράλληλα στη μετατροπή της σε μια πραγματική ελκυστική πλατεία για τους πολίτες. Επιχειρεί να αναδείξει την εγκλωβισμένη και ξεχασμένη ιστορικότητα του χώρου με χειρισμούς εύληπτους κατανοητούς και χρηστικούς.
Σε περίοπτη θέση το μνημείο Ολοκαυτώματος
Η Πλατεία Ελευθερίας αποτελεί έναν τόπο μαρτυρίου για τους Εβραίους της Θεσσαλονίκης, καθώς είναι ο χώρος όπου τον Ιούλιο του 1942 διατάχθηκαν να συγκεντρωθούν όλοι οι άνδρες, ηλικίας από 18 έως 45 ετών.
Το μνημείο του Ολοκαυτώματος, το οποίο τοποθετήθηκε στην Πλατεία Ελευθερίας προς τιμήν των 50.000 Εβραίων της Θεσσαλονίκης που μαρτύρησαν στα ναζιστικά στρατόπεδα, σήμερα στην ουσία παραμένει αθέατο. Στο πλαίσιο της ανάπλασης το μνημείο θα μεταφερθεί σε νέα περίοπτη θέση. Θα αναδειχθεί περαιτέρω και κατά τη διάρκεια της νύχτας με την τοποθέτηση ειδικής φωτιστικής εγκατάστασης.
Το βυζαντινό τείχος
Αποτελούσε το όριο μεταξύ της πόλης (στεριάς) και θάλασσας βρίσκεται σήμερα κάτω από την επιφάνεια του χώρου. Οι μελετητές προτείνουν την ανάδειξή του, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι η πλατεία μετατρέπεται σε αρχαιολογικό χώρο, αλλά αντίθετα η πλατεία θα διατηρήσει τον ενιαίο χαρακτήρα της. «Μετά την αρχαιολογική έρευνα τεκμηρίωση και συντήρηση του καλύπτεται με βατή κατασκευή. Από την κατασκευή αυτή αναρτώνται ειδικώς σχεδιασμένα ορθογωνικά «περισκόπια» που με μηχανικώς περιστρεφόμενα είδωλα παρουσιάζουν το τείχος στους ενδιαφερόμενους επισκέπτες έτσι όπως ακριβώς» σημειώνεται στην πρόταση.
Το «ηλιακό ρολόι» και η υπαίθρια οθόνη
Σύμφωνα με τους αρχιτέκτονες, η ανάδειξη των ιστορικών γεγονότων της πλατείας υλοποιείται με ένα χειρισμό «μεγαλύτερο» από ένα μνημείο ή μια επιγραφή. «Η κοσμικής διάστασης υπόμνησή τους πραγματοποιείται μέσω μιας στήλης που λειτουργεί ως «επιλεκτικό ηλιακό ρολόι» επιτρέποντας στις ακτίνες του ηλίου να στοχεύουν αποκλειστικά και με απόλυτη ακρίβεια (μέρας και ώρας) σημεία (μνημεία των ιστορικών γεγονότων) που επισημαίνονται στο δάπεδο της πλατείας.
Ταυτόχρονα αυτή η εγκατάσταση είναι μια δημόσια υπαίθρια οθόνη (φωτεινός πίνακας τεχνολογίας led - info board) που διαρκώς παρέχει πληροφορίες για τα τρέχοντα γεγονότα της πόλης. Με αυτόν τον τρόπο η εγκατάσταση «παραμένει» ένα πιστό εργαλείο επισήμανσης της ιστορίας σε χρόνο παρελθόντα, παρόντα και μέλλοντα» σημειώνεται στη μελέτη.
Τα φωτιστικά σώματα
Η αρχική πλατεία καταλάμβανε ένα μικρό μόνο τμήμα του σημερινού ελεύθερου χώρου, αποτελώντας στην ουσία μια διερεύνηση της οδού Ελ. Βενιζέλου στην κατάληξη της στη θάλασσα. Το υπόλοιπο τμήμα του χώρου αυτού αποτελούσε τμήμα του αστικού ιστού της πόλης.
Στην πρόταση η υπόμνηση του γεγονότος αυτού υλοποιείται με την τοποθέτηση επιδαπέδιων φωτιστικών σωμάτων που ακολουθούν με ακρίβεια τις αρχικές χαράξεις των δρόμων και των κτηρίων. Τα ενδοδαπέδια φωτιστικά σώματα τύπου «walk over» δημιουργούν με τη στοχευμένη δέσμη τους ένα «φωτεινό πέπλο» πάνω από τον χώρο της πλατείας. Συμπληρωματικά χρησιμοποιούνται φωτιστικά σώματα σε στύλους που τοποθετούνται επίσης στο περίγραμμα των παλιών οικοδομικών τετραγώνων της πλατείας και ως στόχο έχουν την περαιτέρω επιθυμητή διάχυση του τεχνητού φωτισμού.
Το πράσινο
Στη νέα Πλατεία Ελευθερίας που σχεδιάζεται να δημιουργηθεί θα κυριαρχούν το πράσινο και τα ψηλά δέντρα, όπως προβλέπεται και από τις προτάσεις στις οποίες κατέληξαν οι μελετητές για τη βιοκλιματική ανάπλαση του χώρου.
Ο χώρος της πλατείας θα διαμορφωθεί με ενιαία δαπεδόστρωση από το μέτωπο των κτηρίων στα ανατολικά μέχρι τη δυτική πλευρά και από το βόρειο μέτωπο μέχρι τη θάλασσα. Η μικρή υψομετρική διαφορά που υπάρχει προς την οδό Μητροπόλεως εμφανίζεται εντονότερη στη γραμμή του αρχαίου τείχους.
Στο σημείο αυτό προβλέπεται να οργανωθεί η ζώνη των καθιστικών, η οποία θα βρίσκεται κάτω από τα δέντρα και θα έχει θεατρική διάταξη προς τη θάλασσα. Το κεντρικό τμήμα της πλατείας προς τη λεωφόρο Νίκης παραμένει ελεύθερο από φυτεύσεις και ανοίγεται προς τη θάλασσα.