Το προσωρινό πάγωμα των προενταξιακών διαπραγματεύσεων της Τουρκίας εισηγούνται οι επικεφαλής των μεγάλων πολιτικών ομάδων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, θέση που αναμένεται να αποτυπωθεί στο ψήφισμα που θα τεθεί σε ψηφοφορία ενώπιον της Ολομέλειας, αύριο Πέμπτη.
Οι εξελίξεις στην Τουρκία βρέθηκαν στο επίκεντρο της σχετικής συζήτησης που έγινε χθες Τρίτη στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, όπου ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έγινε αποδέκτης ομαδικών πυρών για τις αντιδημοκρατικές πρακτικές του.
Καταβάλλοντας μία ύστατη προσπάθεια να διατηρήσει ανοικτό έναν δίαυλο επικοινωνίας με την Άγκυρα, η ύπατη εκπρόσωπος της ευρωπαϊκής διπλωματίας Φεντερίκα Μογκερίνι υποστήριξε ότι αν διακοπούν οι συνομιλίες και οι «δύο θα βρεθούμε σε ένα καταστροφικό σενάριο και πως ο μόνος αποτελεσματικός τρόπος είναι να συνεχίσουμε να συνομιλούμε με την Τουρκία».
Τονίζοντας ότι οι σχέσεις με τη Τουρκία βρίσκονται σε ένα σημείο καμπής γιατί η Τουρκία βρίσκεται σε ένα σημείο καμπής, η ευρωπαία αξιωματούχος υπενθύμισε πως «υποστηρίξαμε τη Τουρκική Δημοκρατία κατά το πραξικόπημα στις 15 Ιουλίου και την ίδια Τουρκική Δημοκρατία υπερασπιζόμαστε τώρα», εκφράζοντας την ανησυχία της για τις χιλιάδες συλλήψεις πανεπιστημιακών, δημοσιογράφων και άλλων πολιτών.
Ισχυρίστηκε ακόμη ότι η Τουρκία είναι στο δρόμο για τη μεταρρύθμιση και οι συνομιλίες της ΕΕ μαζί της έχουν δώσει καρπούς. Στην περίπτωση διακοπής των συνομιλιών «πρέπει να αναρωτηθούμε ποια μέσα έχουμε για την μόχλευση των δημοκρατικών μεταρρυθμίσεων», ανέφερε.
Τέλος, ξεκαθάρισε πως αν η τουρκική κυβέρνηση επαναφέρει τη θανατική ποινή, αυτό σημαίνει πως απομακρύνεται από τις αξίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Συμβουλίου της Ευρώπης, καθώς η συμμετοχή της στους οργανισμούς αυτούς στηρίζεται στις κοινές αξίες.
Από την πλευρά του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (ΕΛΚ), ο Μάνφρεντ Βέμπερ υπενθύμισε επίσης ότι κατά το πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου ο τουρκικός λαός αντέδρασε με εντυπωσιακό τρόπο υπέρ της δημοκρατίας. «Θέλουμε μια Τουρκία σταθερή, μια Τουρκία δημοκρατία» ανέφερε, υπενθυμίζοντας τη ρήση του ιδρυτή της Τουρκικής Δημοκρατίας «ειρήνη στην πατρίδα ειρήνη στον κόσμο».
«Πρέπει να τιμωρηθούν οι υπαίτιοι [του πραξικοπήματος], αυτό όμως δεν μπορεί να θεωρηθεί άλλοθι για παραβιάσεις των δικαιωμάτων των πολιτών» σημείωσε ο επικεφαλής του ΕΛΚ.
Ο κ. Βέμπερ ζήτησε να παγώσουν οι συνομιλίες και όχι να διακοπούν, διερωτώμενος παράλληλα αν η Τουρκία παραμένει αξιόπιστος εταίρος στο ΝΑΤΟ και αν παραμένει σε ισχύ η πρόθεσή της να συνάψει εταιρικές σχέσεις με τη Ρωσία και την Κίνα.
Αναφερόμενος ακόμη στο ενδεχόμενο επαναφοράς της θανατικής ποινής, είπε ότι το μήνυμα πρέπει να είναι σαφές: «Επαναφορά της θανατικής ποινής σημαίνει ότι τελειώνει η ενταξιακή πορεία της Τουρκίας. Πρέπει η Τουρκία να καταλάβει ότι δεν είναι μόνο προς όφελος της ΕΕ η συνέχιση των διαπραγματεύσεων αλλά του ίδιου του τουρκικού λαού».
Ο επικεφαλής της πολιτικής ομάδας των Ευρωπαίων Σοσιαλιστών και Δημοκρατών Τζάνι Πιτέλα ξεκίνησε την τοποθέτησή του παραθέτοντας σε αριθμούς τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από το καθεστώς Ερντογάν: Σαράντα χιλιάδες άνθρωποι στη φυλακή, 145 φυλακισμένοι δημοσιογράφοι, παύθηκε το 1/3 των δικαστικών, απομακρύνθηκαν 11 χιλιάδες πανεπιστημιακοί.
Ο κ. Πιτέλα ζήτησε με έμφαση πάγωμα, «όχι όμως διακοπή των ενταξιακών διαπραγματεύσεων» και σε ένα βερμπαλιστικό ξέσπασμα με συναισθηματικό φόρτο έστειλε «σαφές μήνυμα» στον Ερντογάν λέγοντας «γύρνα πίσω».
Δεν μπορούμε να προσποιούμαστε ότι συνεχίζουμε «τη δουλειά ως συνήθως» (business as usual), ανέφερε εκ μέρους της ομάδας των Ευρωπαίων Συντηρητικών και Μεταρρυθμιστών ο Σιντ Καμάλ.
Ο ίδιος έθεσε το ερώτημα γιατί κάποιοι στην ΕΕ αποφεύγουν να εκφράσουν την αλήθεια. Αφού δεν λειτουργεί η σχέση μας, είπε, ας οικοδομήσουμε μία νέα σχέση που δεν θα στηρίζεται στην ένταξη αλλά σε μία νέα μορφή συνεργασίας της Τουρκίας με την ΕΕ -προχωρώντας με αυτόν το τρόπο ένα βήμα παραπέρα σε σχέση με την πρόταση των δύο προηγούμενων συνομιλητών του για πάγωμα των σχέσεων.
Ο επικεφαλής των Φιλελευθέρων Γκι Φερχόφσταντ ζήτησε να μην αυταπατώμεθα. «Αυτά που συμβαίνουν δεν συνάδουν με τις αρχές τις ΕΕ» είπε και κατηγόρησε τον Ερντογάν ότι θέλει να διατηρήσει τις σχέσεις του με την ΕΕ και παράλληλα να εγκαθιδρύσει ένα απολυταρχικό καθεστώς.
Σύμφωνα με τον κ. Φερχόφσταντ, η Ευρώπη είναι περιτριγυρισμένη από απολυταρχικούς ηγέτες στη γειτονιά της, όπως τον Πούτιν στη Ρωσία, τον Ερντογάν στην Τουρκία και τον Τραμπ στις ΗΠΑ.
Λέγοντας ότι ο Πούτιν χρηματοδοτεί ανοικτά τα εθνικιστικά, λαϊκιστικά και αντιευρωπαϊκά κόμματα, έστρεψε τα πυρά του κατά των ακροδεξιών ευρωπαίων πολιτικών. «Η Λεπέν και ο Φάρατζ έχουν δίκιο. Υπάρχει πέμπτη φάλαγγα εν δράσει στην Ευρώπη» είπε σε ειρωνικό τόνο για να συμπληρώσει: «Η πέμπτη φάλαγγα δεν είναι οι μετανάστες εναντίον των οποίων στρέφονται η Λεπέν και ο Φάρατζ. Η πέμπτη φάλαγγα είναι οι θαυμαστές του Ερντογάν, του Πούτιν και επίσης του Τραμπ, που υποσκάπτουν την Ευρώπη εκ των έσω». Μην το επιτρέψουμε, είπε, «ελάτε να αντεπιτεθούμε».
Αν οι εθνικοί ηγέτες δεν υπερασπίζονται την Ευρώπη, πρέπει να το κάνουμε εμείς ενωμένοι ως Κοινοβούλιο, τόνισε.
Αντίθετοι οι Πράσινοι
Μία αναδρομή στις πρόσφατες αντιδημοκρατικές ενέργειες του Ερντογάν έκανε και η επικεφαλής των Ευρωπαίων Πρασίνων Ρεμπέκα Χαρμς, η οποία σε αντίθεση με τους εκπροσώπους των υπόλοιπων πολιτικών ομάδων ζήτησε να μείνει ανοιχτός ο διάλογος με την Τουρκία.
«Πρέπει να στρέψουμε το βλέμμα μας στο μέλλον. Είναι προς συμφέρον μας η Τουρκία να επιστρέψει στο δρόμο της δημοκρατίας. Ο διάλογος και η συνεννόηση δεν πρέπει να σταματήσουν ποτέ, δεν πρέπει να σταματήσει η προοπτική της συνεννόησης και του διαλόγου» ανέφερε.
Στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο κατατέθηκαν συνολικά οκτώ προσχέδια ψηφίσματος. Η τελική μορφή του κειμένου θα διαμορφωθεί κατόπιν διαβουλεύσεων την Τετάρτη και θα τεθεί προς ψήφιση την Πέμπτη. Πάντως, σε κάθε περίπτωση αναμένεται να εγκριθεί το πάγωμα των διαπραγματεύσεων με την Τουρκία, δεδομένου ότι τάσσονται υπέρ οι δύο μεγάλες ευρωομάδες.
Απάντηση από Ερντογάν: Δεν έχει αξία ψήφισμα του ΕΚ
Σε μια πρώτη απάντηση σχετικά με το ενδεχόμενο ψήφισμα του Ευρωκοινοβουλίου για διακοπή των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της Τουρκίας, ο πρόεδρος της Τουρκίας δήλωσε ότι «δεν έχει αξία στα μάτια μας».
Ηγετικά μέλη του Ευρωκοινοβουλίου πρότειναν την Τρίτη τη διακοπή των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της Τουρκίας, λόγω των εκκαθαρίσεων και διώξεων που ακολούθησαν το αποτυχημένο πραξικόπημα του Ιουλίου.
«Θα υπάρξει μια συνεδρίαση του Ευρωκοινοβουλίου αύριο και θα ψηφίσουν αναφορικά με τις συνομιλίες της ΕΕ με την Τουρκία. Όποιο και αν είναι το αποτέλεσμα, η ψήφος τους δεν έχει αξία στα μάτια μας», είπε ο Ερντογάν.
«Έχουμε κάνει σαφές ξανά και ξανά ότι νοιαζόμαστε για τις ευρωπαϊκές αξίες περισσότερο από πολλά ευρωπαϊκά κράτη, αλλά δεν καταφέραμε να δούμε απτή στήριξη από τους Δυτικούς φίλους μας. Καμία από τις υποσχέσεις τους δεν τηρήθηκε», πρόσθεσε.
Σημειώνεται ότι ενδεχόμενη έγκριση της πρότασης διακοπής των διαπραγματεύσεων από το Ευρωκοινοβούλιο δεν θα έχει πολιτικές συνέπειες, αλλά θα πρόκειται μόνο για ένα μήνυμα. Κάτι τέτοιο μπορούν να αποφασίσουν μόνο τα κράτη μέλη της ΕΕ.