Άρθρο του Τάσου Τζήκα*
Το Νοέμβριο του 2000 το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, σε μια σεμνή τελετή, ανακήρυξε επίτιμο διδάκτορα τον μεγάλο Έλληνα οραματιστή Μιχάλη Δερτούζο, τον διακεκριμένο καθηγητής του ΜΙΤ και πρωτοπόρο στον τομέα της πληροφορικής παγκοσμίως. Εκείνη την μέρα είχα την τύχη να γνωρίσω από κοντά αυτόν τον σημαντικό άνθρωπο, που θαύμαζα από τα βιβλία του και που η επιρροή του στα ζητήματα των νέων τεχνολογιών ήταν καθοριστική. Κυρίως αυτός είχε αναδείξει την έννοια “human centric computing” και είχε προβλέψει με την διορατικότητα του την επικράτηση του διαδικτύου. Μου είπε λοιπόν, στη σύντομη συζήτηση που είχαμε, ότι η Ελλάδα πρέπει επειγόντως να επενδύσει στον τομέα των νέων τεχνολογιών και ειδικότερα στην ανάπτυξη λογισμικού γιατί έχει υψηλής ποιότητας επιστημονικό δυναμικό και πρέπει να το εκμεταλλευτεί. Μου έκανε εντύπωση το πάθος με το οποίο διατύπωσε αυτή του τη θέση και η έμφαση που έδωσε στο «επειγόντως».
Περάσανε από τότε 16 χρόνια και η χώρα μας όχι μόνο δεν έκανε, στον τομέα αυτό, αυτά που έπρεπε να κάνει αλλά μετά από επτά χρόνια γενικευμένης κρίσης η οικονομία μας έχει υποστεί καθίζηση και έχει μπει σε μια περίοδο παρατεταμένης ύφεσης. Επιχειρήσεις και εργαζόμενοι περνάνε τις δυσκολότερες, μεταπολεμικές μέρες. Την ίδια στιγμή το πιο αξιόλογο ανθρώπινο δυναμικό που διαθέτει η χώρα ξενιτεύεται για να βρει δουλειά.
Η Ελλάδα αναστενάζει, όχι μόνο στα γήπεδα, όπως λέει το γνωστό τραγούδι, αλλά και στους δρόμους, στους χώρους δουλειάς και στις ουρές ανεργίας του ΟΑΕΔ. Και όλοι οι δείκτες, βέβαια, που δείχνουν την πορεία της οικονομίας, γκρεμίζονται. Στην ανταγωνιστικότητα είμαστε 81οι, έχοντας απολέσει 34 θέσεις από το 2007, όταν ήμασταν 47οι. Στην ψηφιακή ετοιμότητα πέσαμε από την 38η στην 56η θέση, χάνοντας 18 θέσεις, την ίδια περίοδο. Στη διαφάνεια, στην παραγωγικότητα, στην ψηφιακή οργάνωση της δημόσιας και της καθημερινής μας ζωής είμαστε πίσω από, σχεδόν, όλους τους εταίρους μας στην Ευρώπη.
Το παρακάτω παράδειγμα δείχνει παραστατικά τη σχέση της έλλειψης στρατηγικής όσον αφορά την τεχνολογία με το χρέος. Σύμφωνα με μελέτες του ΟΟΣΑ, η παραοικονομία στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια κυμαίνεται από 45 μέχρι 65 δισ. ευρώ. Μπορούμε επομένως να υποθέσουμε έναν μέσο όρο πάνω από 50 δισ. ευρώ το χρόνο.
Αν υποθέσουμε συνεπώς έναν συντελεστή φορολογίας περίπου 30% οι διαφεύγοντες φόροι είναι πάνω από 15 δισ. ευρώ ετησίως. Πολλαπλασιάζοντας τους φόρους που διαφεύγουν, δηλαδή 15 επί 20 που είναι τα χρόνια ζωής του ΣΕΠΕ, γιατί από την πρώτη μέρα δημιουργίας του προτείνουμε «τεχνολογία παντού», προκύπτουν 300 δισ. ευρώ, δηλαδή περίπου το σύνολο του ελληνικού χρέους.
Την ίδια λοιπόν στιγμή, που έχουμε αυτό το ψηφιακό έλλειμμα, πρέπει να μεταρρυθμίσουμε τη χώρα. Χρειαζόμαστε ένα τεχνολογικό σοκ, αφού μόνο η τεχνολογία μπορεί να μας βοηθήσει να πραγματοποιήσουμε αυτό το μεγάλο άλμα στο μέλλον και να ξεπεράσουμε την κρίση. Σε συνδυασμό βέβαια με την εξωστρέφεια και την καινοτομία.
«Στρατός» και προϋποθέσεις
Η Ελλάδα έχασε στις δεκαετίες του 1990 και του 2000 την ευκαιρία να γίνει μια περιφερειακή δύναμη στον τομέα της πληροφορικής και των επικοινωνιών. Το κατάφεραν χώρες, με αντίστοιχα χαρακτηριστικά, όπως η Φινλανδία, το Ισραήλ, η Ιρλανδία και τελευταία η Εσθονία.
Σύμφωνα με την IDC υπάρχουν 4.700 μικρομεσαίες, κυρίως, επιχειρήσεις πληροφορικής σε όλη την Ελλάδα, με περισσότερα από 230.000 υψηλής εξειδίκευσης στελέχη. Επίσης, υπάρχουν 40 σχολές πληροφορικής που «παράγουν» 5.000 επιστήμονες πληροφορικής κάθε χρόνο. Και βέβαια υπάρχουν 200.000 νέοι, κυρίως των τεχνολογικών σχολών, που μετανάστευσαν στην Ευρώπη.
Αυτός είναι ένας «στρατός» επιχειρήσεων και επιστημόνων με μεγάλη τεχνογνωσία που μπορούν να αλλάξουν την Ελλάδα και να την τοποθετήσουν στο χάρτη της ψηφιακής πρωτοπορίας. Να δημιουργήσουν μια νέα στρατηγική βιομηχανία για την πατρίδα μας, όπως είναι ο Τουρισμός και η Ναυτιλία. Τη βιομηχανία των τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών.
Για να γίνει αυτό απαιτούνται οι ακόλουθες τέσσερις προϋποθέσεις:
1. Η δημιουργία μιας σταθερής, μόνιμης, πολιτικής δομής για τον κεντρικό συντονισμό των δράσεων τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών, στο ανώτατο πολιτικό επίπεδο, δηλαδή δίπλα στον Πρωθυπουργό. Μια δομή που θα μπορέσει να πιάσει το νήμα από την αρχή, να ενώσει δυνάμεις χαράσσοντας εθνική στρατηγική, αξιοποιώντας σωστά τους απαραίτητους πόρους και τα χρηματοδοτικά εργαλεία- ευρωπαϊκά και εθνικά- δίνοντας τέλος στην πολυδιάσπαση, που τελικώς μεταφράζεται σε κακοδιαχείριση, χαμένες επενδυτικές και ερευνητικές ευκαιρίες και ψηφιακό χάσμα με την υπόλοιπη Ευρώπη.
2. Η άρση της αιρεσιμότητας και η προώθηση και ολοκλήρωση απαραίτητων έργων και δράσεων τεχνολογίας για τη χώρα, τα οποία θα συνεισφέρουν στην ανάπτυξη της οικονομίας, στην οργάνωση του κράτους, στην πάταξη της φοροδιαφυγής και της εισφοροδιαφυγής, στην εξοικονόμηση σημαντικών πόρων, και στην πολύ καλύτερη εξυπηρέτηση του πολίτη. Τέτοια έργα είναι: το ΣΥΖΕΥΞΙΣ ΙΙ, το Ψηφιακό Σχολείο, το ERP του Ελληνικού Δημοσίου, το Κτηματολόγιο, κ.α. Είναι, λοιπόν, κρίσιμο να προχωρήσει η υλοποίηση αυτών των έργων το συντομότερο δυνατόν.
3. Η βέλτιστη αξιοποίηση των πόρων του ΕΣΠΑ (2014-2020) είναι κομβικής σημασίας, όχι μόνο για την ταχύτατη ολοκλήρωση έργων υποδομής με μεταρρυθμιστικό και αναπτυξιακό χαρακτήρα για την ελληνική οικονομία και κοινωνία, αλλά και για την ενίσχυση των επενδύσεων μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων στην τεχνολογία. Η ενσωμάτωση τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών καθώς και η αξιοποίηση ψηφιακών τεχνολογιών και προϊόντων από τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις της χώρας είναι απαραίτητες για τη δημιουργία νέων πεδίων επιχειρηματικής δραστηριότητας, την ενίσχυση της εξωστρέφειας των επιχειρήσεων με στόχευση μια ενιαία ευρωπαϊκή αγορά 500 εκατομμυρίων δυνητικών πελατών αλλά και για τη βέλτιστη αξιοποίηση των συγκριτικών πλεονεκτημάτων κάθε περιφέρειας της χώρας.
· Η ολοκλήρωση σειράς θεσμικών παρεμβάσεων με στόχο την ανάπτυξη σύγχρονων τηλεπικοινωνιακών υποδομών καθοριστικής σημασίας για την εθνική οικονομία καθώς, σύμφωνα με μελέτες, 10% αύξηση στην ευρυζωνική διείσδυση οδηγεί σε ετήσια αύξηση έως 1,5% του ΑΕΠ, ενώ διπλασιασμός της ταχύτητας οδηγεί σε περεταίρω ετήσια αύξηση κατά 0,3% του ΑΕΠ.
Αρκεί να αναφέρω πως σε ευρωπαϊκό επίπεδο η υλοποίηση των στόχων της Ψηφιακής Ατζέντας για την Ευρώπη αναμένεται να συμβάλει σε αύξηση του Ευρωπαϊκού ΑΕΠ κατά 5% και στη δημιουργία 3,8 εκατ. νέων θέσεων εργασίας. Τέτοιες θεσμικές παρεμβάσεις είναι:
· Ο ορισμός Διοίκησης της Επιτροπής Επικοινωνιών Ταχυδρομείων και Τηλεπικοινωνιών (ΕΕΤΤ), για την άμεση δραστηριοποίηση της επιτροπής και την απρόσκοπτη λειτουργία της αγοράς τηλεπικοινωνιών, επιλύοντας σημαντικά προβλήματα και εκκρεμότητες
· Η ενσωμάτωση της Ευρωπαϊκής οδηγίας 61/2014, η θέσπιση της οποίας θα μειώσει δραστικά το κόστος ανάπτυξης αλλά και θα επιταχύνει την διαδικασία υλοποίησης τηλεπικοινωνιακών επενδύσεων.
· Η προώθηση της πρωτοβουλίας για τη δημιουργία του Ψηφιακού Μητρώου, μία δράση η οποία στοχεύει στη δημιουργία ενός ενιαίου σημείου επαφής, πληροφόρησης αλλά και αδειοδότησης (one-stop-shop) για τα δίκτυα υποδομών της χώρας.
*Ο Τάσος Τζήκας είναι πρόεδρος του Συνδέσμου Επιχειρήσεων Πληροφορικής και Επικοινωνιών Ελλάδος (ΣΕΠΕ) και το κείμενο αυτό περιλαμβάνει τα κυριότερα σημεία της ομιλίας του στο επίσημο δείπνο του Digital Economy Forum 2016