Οι παιδικές ασθένειες είναι αναμενόμενες στα παιδιά. Γι’ αυτό υπάρχει γνώση και προετοιμασία, ώστε να περνούν όσο γίνεται πιο ανώδυνα και χωρίς μακροπρόθεσμες επιπτώσεις. Οι ίδιες παιδικές ασθένειες, όμως, είναι δυνατόν να γίνουν επικίνδυνες για τον οργανισμό μεγαλύτερων σε ηλικία ανθρώπων. Σε αυτή την περίπτωση χρειάζεται μεγάλη εγρήγορση και προσεκτική προσέγγιση, ώστε να ξεπεραστούν χωρίς μεγάλες συνέπειες. Τυχόν χαλαρότητα και αδιαφορία ισοδυναμεί με ασυγχώρητη επιπολαιότητα, που είναι πιθανό να οδηγήσει σε δυσάρεστες και πολύπλοκες καταστάσεις.
Πέραν των θεμάτων της υγείας του ανθρώπου και της ιατρικής προσέγγισης οι «παιδικές ασθένειες» εμφανίζονται νομοτελειακά σε πολλές ακόμη καταστάσεις. Πρόκειται για λάθη και δυσλειτουργίες, που χαρακτηρίζονται ως παιδικές επειδή εκδηλώνονται σχετικά νωρίς, πριν μια οποιαδήποτε δραστηριότητα χαρακτηριστεί ώριμη. Στην ουσία πρόκειται για τα λάθη του πρωτάρη, ο οποίος για να προχωρήσει οφείλει να μάθει, να διδαχθεί από αυτά.
Στις δουλειές οι «παιδικές ασθένειες» εμφανίζονται σε διάφορα επίπεδα. Για παράδειγμα στις σχέσεις μιας ομάδας ανθρώπων, που ακόμη δεν γνωρίζονται καλά και δε συντονίζονται επαρκώς, με αποτέλεσμα να υπάρχουν εκνευρισμοί, εντάσεις και αστοχίες. Επίσης μια «παιδική ασθένεια» μπορεί νε εμφανιστεί σε μια νέα δραστηριότητα, τις συνέπειες της οποίας δεν έχει πλήρως αντιληφθεί –γι’ αυτό και δεν ελέγχει- αυτός που την ασκεί. Ο χρόνος -οι επιτυχίες, οι αποτυχίες, οι σωστές επιλογές, τα λάθη- διορθώνει όσα μπορούν να διορθωθούν. Τα υπόλοιπα παραμένουν σε λάθος δρόμο και μέχρι να σαπίσουν παράγουν παραμορφωτικά αποτελέσματα.
Αυτή η γενική ιστορία ταιριάζει απόλυτα στη νέα μόδα της ελληνικής φιλοξενίας, τις μισθώσεις airbnb και τις επιπτώσεις τους στον τουρισμό της χώρας. Πρόκειται στην ουσία για την παραχώρηση με ενοίκιο επιπλωμένων και εξοπλισμένων κατοικιών –είτε πρόκειται για κύριες κατοικίες, είτε πρόκειται για ειδικούς χώρους που διατίθενται για ενοικίαση. Η σχετική δραστηριότητα ξεκίνησε στην Ευρώπη και στην Αμερική πριν από χρόνια ως επιλογή νέων κυρίως ανθρώπων, οι οποίοι στις επισκέψεις τους σε διάφορες πόλεις είτε αναζητούσαν πλήρη χαλαρότητα και αυτονομία, είτε δεν μπορούσαν να πληρώσουν κάποιο πολυάστερο ξενοδοχείο. Έτσι, με βάση τον προϋπολογισμό τους αντί να βολευτούν σε ξενοδοχεία και πανσιόν μικρής κατηγορίας, που προσφέρουν ελάχιστες υπηρεσίες, επέλεγαν ένα σαφώς πιο άνετο διαμέρισμα, το οποίοι οι ίδιοι φρόντιζαν –από τον καφέ μέχρι το σιγύρισμα- για όσες ημέρες το χρησιμοποιούσαν. Από την αρχή έγινε ορατό ότι το συγκεκριμένο σχήμα ήταν απόλυτα ταιριαστό σε οικογένειες, γονείς και παιδί.
Γι’ αυτό το airbnb έγινε εξαιρετικά δημοφιλές στις ακριβές πόλεις του πλανήτη – για παράδειγμα στην Ευρώπη Παρίσι, Ρώμη, Λονδίνο. Στην εξάπλωση του airbnb συνετέλεσε αποφασιστικά το internet, αφού μέσω του Διαδικτύου από το σπίτι, το γραφείο ή και το κινητό του ο ενδιαφερόμενος μπορεί να έχει πρόσβαση σε πολλές προσφορές, αλλά και άποψη των χώρων, του εξοπλισμού τους, αλλά και της χωροταξικής τους θέσης σε σχέση με τα ενδιαφέροντά του. Τουλάχιστον στο εξωτερικό η συγκεκριμένη οικονομική δραστηριότητα και παροχή υπηρεσιών οργανώθηκε επιχειρηματικά σχεδόν από την αρχή, καθώς έγινε κατανοητό ότι σε ώριμες τουριστικές αγορές λειτουργεί συμπληρωματικά. Συνήθως παρέχεται η δυνατότητα μεταφοράς από και προς αεροδρόμιο ή σιδηροδρομικό σταθμό, ενώ η πληρωμή γίνεται με όλους τους δυνατούς τρόπους και την έκδοση των απαραίτητων φορολογικών δικαιολογητικών.
Στην Ελλάδα –όπως συμβαίνει συνήθως- η μέθοδος airbnb για την εκμίσθωση ακινήτου έφτασε με χρονοκαθυστέρηση. Το αγώι ξύπνησε τον αγωγιάτη, αφού ήταν η ζήτηση που δημιούργησε την προσφορά. Ξεκίνησε στην Αθήνα της ύφεσης και των μνημονίων, την οποία επισκέπτονται πολλοί νέοι απ’ όλο τον κόσμο λόγω του ιστορικού της βάρους, και ακολούθησαν οι προορισμοί διακοπών. Φυσικά σε πρώτη φάση όλα κινήθηκαν στην σφαίρα της προχειρότητας και της «γκρίχας οικονομίας», αφού οι πολυμήχανοι νεοέλληνες της μεγαλούπολης στρίμωχναν τα… αμερικανάκια σε μικρά δωμάτια με κοινόχρηστες τουαλέτες, που έβλεπαν στον ακάλυπτο πολυκατοικιών, στις υποβαθμισμένες περιοχές του κέντρου.
Άλλωστε, εκεί βρίσκονταν σπίτια που παρέμεναν κλειστά και ανοίκιαστα επί χρόνια, κυρίως λόγω της δραματικής υποχώρησης του κοινωνικού περιβάλλοντος του κέντρου της πρωτεύουσας. Σύμφωνα με τους μεσίτες σχεδόν κανείς στην Ελλάδα δεν έφυγε από το σπίτι που χρησιμοποιεί ως μόνιμη κατοικία για να το νοικιάσει, για έναν ή δύο μήνες, έστω κι αν το οικονομικό ισοζύγιο αυτής της προσωρινής μετακόμισης στο πατρικό θα ήταν στο τέλος θετικό. Γι’ αυτό φυσικά η συγκεκριμένη μέθοδος αξιοποίησης ακινήτου δεν «περπατάει» με γρήγορα βήματα στα αστικά κέντρα της χώρας, ενώ –ειδικά στη Θεσσαλονίκη- προσπαθούν να την εκμεταλλευτούν οι Βαλκάνιοι που αγοράζουν διαμερίσματα επειδή έχουν πέσει οι τιμές. Για έναν κάτοικο της Σόφιας η κατοχή ενός ακινήτου στη Θεσσαλονίκη ήταν κάποτε τρελό όνειρο, αλλά σήμερα είναι απτή πραγματικότητα.
Δεν ισχύει, όμως, το ίδιο με τις εξοχικές κατοικίες. Με δεδομένο ότι πολλές από αυτές είναι αγορασμένες με δάνεια, που οι ιδιοκτήτες δυσκολεύονται να εξυπηρετήσουν, ή παραμένουν ανενεργές, διότι οι κάτοχοι τους δεν έχουν τη δυνατότητα να κάνουν πολυήμερες διακοπές, η προσφορά το φετινό καλοκαίρι ήταν μεγάλη. Και θα αυξηθεί τα επόμενα χρόνια. «Προκειμένου να μου το πάρει η τράπεζα θα το νοικιάσω για να ξεχρεώσω» σκέφτονται πολλοί στη Χαλκιδική, τη Θάσο, την Ασπροβάλτα – για να αναφέρουμε μερικές μόνο περιοχές της Β. Ελλάδος. Το airbnb αντιπροσωπεύει στην ουσία ένα σύγχρονο «rooms to let», που ενδεχομένως αποδίδει στους ιδιοκτήτες και τους ενοικιαστές, αλλά αγνοεί –όταν δεν περιφρονεί πλήρως- οτιδήποτε έχει να κάνει με τη δημόσια σφαίρα μιας εμπορικής σχέσης ή μιας επιχειρηματικής δραστηριότητας. Το ελληνικό κράτος, εν προκειμένω το υπουργείο Οικονομικών και η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων, ακόμη «ψάχνεται» να φορολογήσει εισοδήματα αυτού του είδους. Επίσης, δεν έχει γίνει ακόμη σαφές εάν το airbnb, όπως ασκείται αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα, εισφέρει θετικό ή αρνητικό πρόσημο στο συνολικό τουριστικό πρόσωπο της χώρας.
Όλα αυτά ενδεχομένως να θεωρούνται από κάποιους λεπτομέρειες. Για κάποιους άλλους, οι οποίοι ίσως κοιτάζουν λίγο μακρύτερα από τη μύτη τους, είναι σοβαρά θέματα. Η Ελλάδα, το καλύτερο οικόπεδο της Ευρώπης για διακοπές όλο το χρόνο σε θάλασσα και σε βουνό, ακόμη πληρώνει βαρύ τίμημα από την εντελώς άναρχη τουριστική ανάπτυξη των τελευταίων δεκαετιών. Τα θλιβερά «rooms to let» με το κοινό μπάνιο και την ανύπαρκτη καθαριότητα, αλλά και την αλόγιστη οικοπεδοποίηση της γης στα δημοφιλή τουριστικά θέρετρα. Διότι μπορεί όλα αυτά να βοήθησαν μια – δυο γενιές να κερδίσουν τη ζωή τους και να σπουδάσουν τα παιδιά τους, αλλά υπονόμευσαν το μέλλον των χρόνων τους, που έχει πλέον φτάσει.
Τώρα που η χώρα αναζητεί διέξοδο από την πρωτοφανή ύφεση και θέλει να αναβαθμίσει το τουριστικό της προϊόν για να προσελκύσει επισκέπτες υψηλότερων απαιτήσεων βρίσκει μπροστά της υποτροπιάζουσες «παιδικές ασθένειες». Διότι –κακά τα ψέματα- ο αριθμός των ξένων που έρχονται κάθε χρόνο στη χώρα δεν μπορεί να αυξάνεται επ’ άπειρον. Όσο κι αν κάποιοι επιμένουν να τα ισοπεδώνουν όλα σε επίπεδο ψυχρών και επιλεγμένων αριθμών το στοίχημα του ελληνικού τουρισμού από εδώ και πέρα είναι η ποιότητα, την οποία μπορούν να πληρώσουν οι πλουσιότεροι πελάτες. Χρειάζονται σοβαρές επενδύσεις, αλλά ήδη πολλά από τα καταλληλότερα γι’ αυτό το σκοπό σημεία του τόπου –κατά τεκμήριο τα ομορφότερα- έχουν καταστραφεί ή οδεύουν ολοταχώς προς το γκρεμό με σπασμένα φρένα. Χωρίς υποδομές. Με πληγωμένο περιβάλλον. Με υπερεπαγγελματισμό. Με εγκληματική εκμετάλλευση προς όλες τις κατευθύνσεις. Αλλά και έρμαια των μικρών, των πολύ μικρών, των ελάχιστων, αλλά τοπικά οργανωμένων συμφερόντων, που δημιουργήθηκαν από το συγκεκριμένο τρόπο ανάπτυξης και τα οποία ούτε η κεντρική διοίκηση, ούτε η αυτοδιοίκηση μπορούν –ή μάλλον θέλουν- να ξεπεράσουν.
Ήδη τα πρώτα (;) αρνητικά δημοσιεύματα του διεθνούς τύπου αγγίζουν ακόμη και την Μύκονο και την Σαντορίνη, τις κορυφές του ελληνικού τουριστικού success story. Σε αυτό το περιβάλλον το άναρχο και πρόχειρο airbnb ενδέχεται να σώσει κάποια ακίνητα από τον πλειστηριασμό, αλλά ταυτόχρονα να υπονομεύσει ακόμη περισσότερο τις προοπτικές του ελληνικού τουρισμού. Και μάλιστα, όσο λιγότερο ανεπτυγμένη τουριστικά είναι μια αγορά, τόσο μεγαλύτερη είναι η ζημιά, κάτι που αφορά ειδικότερα τη Βόρεια Ελλάδα. Εκτός κι αν κάποιοι ανάμεσά μας ικανοποιούνται από την μετεξέλιξη του «ήλιος, θάλασσα, έρωτας», που ξεθωριάζει εκ των πραγμάτων, στο «βαψιματάκι, σεντονάκι, μπαλκονάκι».