Με προσεκτικές κινήσεις, σχεδόν χορογραφημένες, οι γυναίκες Γιαζίντι προετοιμάζονται για να ψήσουν το ψωμί τους. Είναι 11.00 το πρωί στη δομή φιλοξενίας στη Βόλβη, όταν η παρέα των γυναικών πλησιάζει τους αυτοσχέδιους φούρνους που έχουν οι ίδιες κατασκευάσει κρατώντας στα χέρια τους τα ταψιά με τα μπαλάκια από ζύμη.
Πετούν με εξαιρετικά ακρίβεια και μαεστρία τη ζύμη από το ένα χέρι στο άλλο, και όταν αυτή έχει ανοίξει, τη βάζουν σε ένα μαξιλαράκια και τη «χτυπούν» στα τοιχώματα του φούρνου. Μετά από λίγα λεπτά το ψωμί είναι έτοιμο.
Γύρω από τον φούρνο μαζεύονται όλων των ηλικιών γυναίκες Γιαζίντι. Από τη μικρότερη μέχρι τη μεγαλύτερη, η καθεμία έχει τον ρόλο της σε αυτή την ιδιότυπη ιεροτελεστία, που για τις προσφυγοπούλες της φυλής έχει μεγαλύτερη σημασία από το να τους προσφέρει απλά φρεσκοψημένο ψωμί στο τραπέζι τους.
Οι ίδιες ακολουθούν ακριβώς την ίδια διαδικασία που ακολουθούσαν και στον τόπο τους, το Σινγκάλι του Ιράκ, το οποίο αναγκάστηκαν να αφήσουν κυνηγημένες το 2014 από τον στρατό του ISIS που εξαπέλυσε γενοκτονία κατά των Γιαζίντι.
Η Νούφα, 35 ετών, είναι μια εκ των πρωταγωνιστριών της διαδικασίας. Η ίδια ζει μαζί με τα τέσσερα παιδιά της στη δομή κατοικιών στα Λουτρά Απολλωνίας της Βόλβης εδώ και έναν χρόνο.
«Τα παιδιά μας τρώνε μόνο από αυτά τα ψωμιά, που γίνονται στο “τεντούρ” (σσ ο φούρνος)», λέει η ίδια.
Οι Γιαζίντι έχουν κατασκευάσει έως τώρα περίπου τέσσερα τεντούρ μέσα στη δομή. Αγόρασαν βαρέλια από το διπλανό χωριό και έπειτα έχτισαν το φούρνο με τούβλα και χώμα.
«Φτιάχνω ψωμί δύο με τρεις φορές την εβδομάδα», αναφέρει η Νούφε, εξηγώντας παράλληλα ότι το ψήσιμο του ψωμιού αποτελεί μια ευκαιρία για τις γυναίκες που βρίσκονται εκεί να μιλήσουν, να πουν τα νέα τους και να μοιραστούν τον πόνο τους.
«Λέμε τα δικά μας. Πότε θα καταφέρουμε να φύγουμε. Πόσες ημέρες έχουμε να μιλήσουμε με τα παιδιά μας. Ότι ο γιος μου από τη Γερμανία μου είπε: “Μαμά, κάθε μήνα λες ότι έρχεσαι και ακόμα δεν έχεις έρθει”».
Ο μεγαλύτερος γιος της Νούφα διαμένει στη Γερμανία. Η ίδια περιμένει μέσω οικογενειακής επανένωσης να πάει στη δυτικοευρωπαϊκή χώρα μαζί με την υπόλοιπη οικογένεια της.
«Το μόνο που σκέφτομαι όταν φτιάχνω ψωμί είναι τον γιο μου που είναι στη Γερμανία», λέει.
Η παρασκευή ψωμιού κατέχει σημαντική θέση στην καθημερινή κουλτούρα των Γιαζίντι.
Η Νούφα θυμάται πως ήταν μικρό κορίτσι όταν πρώτη φορά ανέλαβε να κάνει το ψωμί του σπιτιού. «Η μητέρα μου με έβαλε μπροστά από το αλεύρι και μου έδειξε πώς να το κάνω. Ήμουν το μεγαλύτερο παιδί και τα αδέρφια μου ήταν άρρωστα. Ήμουν τόσο μικρή που ανέβηκα πάνω σε ένα τούβλο για να φτάνω», λέει η 35χρονη γυναίκα.
Η ίδια ωστόσο δεν θέλει να δείξει στην κόρη της την παράδοση αυτή. «Στη ζωή μου πέρασα πάρα πολλά, δεν θέλω το ίδια για τα παιδιά μου. Έγώ ετοιμάζω τη ζύμη από βραδύς, τα παιδιά μου κοιμούνται τέτοια ώρα. Η μητέρα μου μου έμαθε να πώς να φτιάχνω το ψωμί. Εγώ όμως θέλω η κόρη μου να πάει σχολείο, να σπουδάσει».
Η Μπάρφε, 65 ετών, ήταν αυτή που παρακίνησε τις υπόλοιπες Γιαζίντι να φτιάξουν στους εξωτερικούς χώρους της δομής παραδοσιακούς φούρνους, όπως αυτούς που είχαν στα μέρη τους, για να ψήνουν το «ναν», δηλαδή το ψωμί τους.
«Τις είπα να το κάνουμε αυτό. Ο καθένας έχει τον πόνο του και τον συζητάμε εκεί. Αν είμαστε με το κεφάλι κάτω 24 ώρες, θα τρελαινόμασταν!», λέει η ίδια φορώντας την λευκή παραδοσιακή φούστα της. «Αυτά είναι τα παραδοσιακά μας ρούχα. Φοράμε λευκά αφότου παντρευτούμε», διευκρινίζει η Μπάρφε, δείχνοντας τα ρούχα της.
Η ηλικιωμένη γυναίκα περιγράφει την καταστροφή που έζησε με δύο κουβέντες: «Εμείς περάσαμε τα πάντα. Είδαμε τα πάντα. Όλα μας τα κάψανε, όλα τα χάσαμε. Δεν μας έμεινε τίποτα».
Όταν την ρωτάω, από που αντλεί κουράγιο για να συνεχίσει, η Μπάρφε δείχνει τους ανθρώπους της δομής και λέει «εσείς, εσείς μας δίνετε κουράγιο για να συνεχίσουμε».
Οι γυναίκες Γιαζίντι αφιερώνουν αρκετές ώρες της ημέρας τους στο Blue Dot, κέντρο δημιουργικής απασχόλησης για τις γυναίκες και τα παιδιά της δομής, το οποίο συντονίζει η οργάνωση SolidarityNow με την υποστήριξη της UNICEF και τη χρηματοδότηση της ECHO.
«Κοινή φιλοσοφία των κέντρων Blue Dot είναι ότι εστιάζουν στην παροχή ψυχοκοινωνικής βοήθειας», δηλώνει στη Voria.gr η Χριστιάνα Κύρκου, υπεύθυνη των προγραμμάτων Blue Dot.
Όπως εξηγεί η κ. Κύρκου, στον ειδικό χώρο όπου απασχολούνται οι γυναίκες δεν επιτρέπεται η είσοδος στους άνδρες αλλά και σε παιδιά άνω των τριών ετών. Στο κέντρο οι γυναίκες έχουν τη δυνατότητα να ασχοληθούν με διάφορες ομαδικές δραστηριότητες ενώ υπάρχουν και ραπτομηχανές, με τις οποίες μπορούν να καταπιαστούν.
«Έχουμε δει ότι βοηθούν ψυχολογικά και για να ξεχαστούν αλλά και για να δεθούν μεταξύ τα beauty sessions. Μια άλλη ενότητα, αποτελεί την κατασκευή κοσμημάτων από σύρμα», σημειώνει η ίδια. Υπογραμμίζει μάλιστα πως σημαντικό είναι πως μπορούν να αφήνουν το μεγαλύτερο παιδί τους στο κέντρο για τα παιδιά και να έχουν έτσι λίγο χρόνο μόνες τους για εκείνες, πράγμα που στο μέγεθος των σπιτιών για πολύτεκνες οικογένειες είναι δύσκολο.
Η Χάμσα, επίσης από τη φυλή των Γιαζίντι, περνάει αρκετές ώρες της ημέρας της στο Blue Dot κεντώντας με πολύχρωμες χάντρες ένας πανέμορφο υφαντό το οποίο αντιστοιχεί στις θρησκευτικές εικόνες των Γιαζίντι.
«Αυτό είναι για το σπίτι. Είναι όπως έχετε εσείς τις εικόνες. Μπροστά σε αυτό κάνουμε πρωί και βράδυ την προσευχή μας», μου λέει η ίδια. Όταν την ρωτάω τι προσεύχεται, μου απαντάει «Προστασία, προστασία από το θεό». Η Χάμσα έχει έξι παιδιά, από τα οποία το μεγαλύτερο είναι στη Γερμανία. Όσο έμενε στο Σινγκάλι δεν γνώριζε πώς να φτιάχνει τις εικόνες με τις χάντρες. Το έμαθε από τις συντοπίτισσες της στο Blue Dot της Βόλβης.
«Μου αρέσει πάρα πολύ να υφαίνω. Με αυτό ξεχνάω τα πάντα, ξεχνάω τα προβλήματα μου, γιατί όση ώρα υφαίνω δεν σκέφτομαι τίποτα» μου λέει και χαμογελάει αχνά.
Όσο καιρό μένει στη Βόλβη, η Χάμσα έχει φτιάξει 3 υφαντά-εικόνες. Όταν πάει στον γιο της στη Γερμανία θα του φτιάξει άλλα τόσα από τη χαρά της, προσθέτει.
Όταν δεν βρίσκονται στο Blue Dot, οι γυναίκες μαγειρεύουν, καθαρίζουν ή κάνουν βόλτες στη λίμνη. Και προσπαθούν να ξεχάσουν αυτά που πέρασαν και κυρίως να διατηρούν ζωντανή την ελπίδα για το αύριο.
Σημειώνεται ότι η Ηλιακτίδα ΑΜΚΕ με χρηματοδότηση της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες διαχειρίζεται τη Δομή Φιλοξενίας της Βόλβης μέσω του Ι.Α.Τ.Α.Π.
Φωτογραφίες: Γιώργος Μουτάφης/ Solidarity Now