Skip to main content

Βαρνάβας: Όσοι μιλούν για τη δυτική Θεσσαλονίκη, ζουν στην ανατολική

Ο Μητροπολίτης Νεαπόλεως και Σταυρουπόλεως Βαρνάβας μιλάει στη Voria.gr με πάθος για τον ταξικό διαχωρισμό της πόλης και τα προβλήματά της.

Συνέντευξη στον Γιώργο Μητράκη

Ο Μητροπολίτης Νεαπόλεως και Σταυρουπόλεως Βαρνάβας είναι ένας δυναμικός άνθρωπος. Αυτό το αντιλαμβάνεται κανείς εύκολα είτε ακούγοντάς τον να απευθύνεται στο χριστεπώνυμο πλήθος, είτε συζητώντας κατ’ ιδίαν μαζί του. Παράλληλα αποτελεί ξεχωριστή –και ταυτόχρονα άκρως ενδιαφέρουσα- περίπτωση στην ιεραρχία, αλλά αυτό επιβεβαιώνεται μόνο αν γνωρίζει κανείς τη διαδρομή του. Από ένα φτωχικό σπίτι στα Διαβατά μέχρι το πανεπιστήμιο και από στέλεχος του ιδιωτικού τομέα έως τη θέση του Επισκόπου. Στη συνέντευξη που παραχώρησε στη voria.gr ο κ. Βαρνάβας μιλάει με πάθος για έναν μεγάλο του καημό, την κατάσταση που επικρατεί στη Δυτική Θεσσαλονίκη. Λέει αυτά που σε συνθήκες αστικής δημοκρατίας θα έπρεπε να πουν τα πολιτικά πρόσωπα, αλλά δεν το κάνουν, ίσως διότι η περιγραφή και μόνο θα συνιστούσε ομολογία ενοχής και ευθυνών. Χωρίς να ξεφεύγει ούτε κατά κεραία από τα όρια του λόγου του Επισκόπου υποδεικνύει με αμεσότητα πράγματα και καταστάσεις, που ορίζουν τη Θεσσαλονίκη ως μία διχοτομημένη επί της ουσίας πόλη.

Σεβασμιότατε από πού πηγάζει το πάθος σας για τη Δυτική Θεσσαλονίκη;

Είμαι ένας από τους κατοίκους της Δυτικής Θεσσαλονίκης. Γεννήθηκα στα Διαβατά της Θεσσαλονίκης από απλούς και ταπεινούς γονείς. Άκουγα το βόμβο και το θόρυβο από την τότε Esso Pappas. Σπούδασα δουλεύοντας σκληρά τα καλοκαίρια. Μετά τις σπουδές μου εργάστηκα στον ιδιωτικό τομέα και τώρα έχω την τιμή να υπηρετώ ως επίσκοπος στα Δυτικά, στην εσπερία, στη Θεσσαλονίκη εκτός των τειχών.

Γιατί θεωρείτε τη δυτική Θεσσαλονίκη υποβαθμισμένη;

Ας δούμε την πόλη ως ενιαία οντότητα. Η πόλη έχει χωριστεί ταξικά. Τα όρια της είναι από το Μέγαρο Μουσικής μέχρι την πλατεία Ελευθερίας. Το ταξικό της όριο είναι η πλατεία Βαρδαρίου με την οδό Λαγκαδά. Το δυτικό της κομμάτι είναι αφημένο στο έλεος –κυριολεκτικά- του Θεού. Όμως θα πρέπει να δούμε ότι το μεγαλύτερο κομμάτι του πληθυσμού της πόλης βρίσκεται στα δυτικά της. Ο νεότερος πληθυσμός βρίσκεται στα δυτικά. Σε συνοικίες στις οποίες έμεναν πάντα νοικοκυραίοι άνθρωποι. Εδώ ήρθαν πρώτοι οι πρόσφυγες. Ήταν ένα κομμάτι άδειο. Εκεί η πόλη υποδέχθηκε τους πρόσφυγες αποδιωγμένους και προδομένους, γυμνούς και πληγωμένους στα σώματά τους και στην ψυχή. Οι άνθρωποι αυτοί μετέτρεψαν την μεγαλύτερη εθνική μας τραγωδία σε έπος. Σπούδασαν τα παιδιά τους, τα προίκισαν, έστησαν σπιτικά, έσκαψαν τη γη με τον ιδρώτα τους, που είναι αγιασμός κι έκαναν τον τόπο να ανθίσει. Βλέπει, όμως, κανείς ότι αφέθηκαν στην τύχη τους. Τα βυζαντινά τείχη στην πλατεία Βαρδαρίου έπεσαν, τα τείχη παντού σε όλο τον κόσμο πέφτουν, αλλά πολύ γρήγορα άλλα κοινωνικά τείχη ανορθώθηκαν για να προφυλάξουν τους καλούς πολίτες από τα παιδιά ενός κατώτερου Θεού. Με μια πολιτεία που εθελούσια απέστρεψε το βλέμμα της από την περιοχή αυτή, σαν να ήταν αχαρτογράφητη, σα να μη ζούσαν εδώ άνθρωποι. Είναι ένα τραγικό λάθος και με τα ίδια υλικά του τείχους που γκρέμισε για να της ανοίξει ο ορίζοντας και να αποκτήσει το όραμά της προς τη θάλασσα θέλησε να ασφαλίσει τα δυτικά της σύνορα. Όμως σύνορα η αγάπη δεν γνωρίζει. Όλους τους αιώνες μέσα στην ιστορία εχθροί, φίλοι, αμαρτωλοί, δίκαιοι, πλούσιοι, φτωχοί, μοναχοί από τα δυτικά της πόλης έμπαιναν. Από εκεί είναι η φυσική επικοινωνία της πόλης με τον υπόλοιπο κόσμο. Με όλη αυτή τη Βαλκανική χερσόνησο, με τη Νοτιοανατολική πτέρυγα της Ευρώπης, τα μάτια της πόλης είναι στα δυτικά.

Ποια είναι τα χαρακτηριστικά αυτού του ταξικού διαχωρισμού; Διότι πρόσφυγες πήγαν και σε έρημα και βαλτώδη σημεία της ανατολικής Θεσσαλονίκης, από την Καλαμαριά μέχρι την Επανομή και την Περαία, όπου τα πράγματα εξελίχθηκαν διαφορετικά…

Βγαίνοντας από τη Νεάπολη δείτε την οδό Λαγκαδά προς το κέντρο. Αριστερά είναι η Ραμόνα και δεξιά η πλευρά της Ξηροκρήνης, για την οποία δεν υπάρχει κανένας απολύτως σχεδιασμός. Αφημένα στην τύχη τους τα πάντα. Δύο περιοχές που ανήκουν στον ίδιο δήμο, στο δήμο Θεσσαλονίκης, που τις χωρίζει ένας δρόμος και η εικόνα τους είναι εντελώς διαφορετική. Στην περιφερειακή οδό οι ανισόπεδοι κόμβοι σταμάτησαν στον Άγιο Παύλο, λες και ο δρόμος δεν συνεχίζει προς τα δυτικά. Υπάρχει το θέμα του μετρό. Από το Βαρδάρι προς τα δυτικά, κατά μήκος της Λαγκαδά, είναι μια απόλυτη ευθεία. Προς τα εκεί ζουν 500.000 άνθρωποι. Μεροκαματιάρηδες, που θα επιδοτήσουν με το εισιτήριο τους το μετρό. Κι όμως εγκαταλείφθηκαν. Έχει σχεδιαστεί η επέκταση του μετρό προς τα ανατολικά –ήδη τα έργα έχουν ξεκινήσει-, αλλά δεν υπάρχει κανένας απολύτως σχεδιασμός για τη δυτική πλευρά. Επίσης η διάνοιξη της οδού Λαγκαδά, η οποία κατεβαίνει και καταλήγει λίγο μετά το στρατόπεδο Παύλου Μελά σε ένα λαιμό μέχρι το Βαρδάρι, δεν υπάρχει σε κανέναν σχεδιασμό. Δε μιλάει κανείς γι’ αυτό. Πράγματα αδιανόητα. Από την περιοχή λείπουν πρωτίστως υποδομές, διότι σε κανένα μυαλό και σε καμία καρδιά δεν βρίσκονται τα προβλήματα αυτών των ανθρώπων.

Μιλώντας προ ημερών στην ημερίδα της voria.gr για το θαλάσσιο μέτωπο επισημάνατε ότι όσοι ενδιαφέρονται για τα προβλήματα της δυτικής Θεσσαλονίκης ζουν στην ανατολική πλευρά της πόλης. Γιατί θεωρείτε κάτι τέτοιο ως σημαντικό;

Η αλήθεια είναι ότι αυτοί που μιλούν συνέχεια για μας μένουν ανατολικά, για να μην πω σε συγκεκριμένη περιοχή. Δε θα ήταν φρόνιμο κάποιος να νιώθει την ανάγκη και τον πόνο αυτών των ανθρώπων; Να πάει μαζί τους στη φάμπρικα. Να καταλάβει τι σημαίνει να μην μπορείς να πας στη δουλειά σου; Να νιώθεις αυτό τον πόνο της εγκατάλειψης; Θεωρητικό πρέπει να είναι το ενδιαφέρον μας; Θα ακουμπήσει κανείς το θέμα των χρήσεων γης στα δυτικά; Οι Λαχανόκηποι, για τους οποίος κατά καιρούς ακούγονται διάφορά –για παράδειγμα ότι θα μετατραπούν σε επιχειρηματικό κέντρο- και ποτέ δε γίνεται τίποτα. Στον τελευταίο σχεδιασμό της επέκτασης του Γενικού Πολεοδομικού Σχεδιασμού του δήμου Θεσσαλονίκης πάλι εξαιρέθηκε το κομμάτι αυτό. Έχω ακούσει ότι επίκειται η εφαρμογή της οδηγίας Sevezo στα διυλιστήρια και τις χημικές βιομηχανίες, κάτι που θα σημάνει την ερημοποίηση ολόκληρων περιοχών.

Μόνο που η Sevezo αφορά θέματα ασφαλείας, ενώ τόσο τα διυλιστήρια, όσο και οι Βιομηχανικές περιοχές προϋπήρχαν των κατοικιών που βρίσκονται σε κοντινή απόσταση…

Ο αστικός ιστός επεκτάθηκε από μόνος του; Κάποιοι έδωσαν άδεια. Δεν είμαι ειδικός. Παντού υπάρχουν βιομηχανίες και παντού υπάρχουν εργοστάσια -και μακάρι να υπάρχουν για να βρίσκει ο κόσμος δουλειά. Σίγουρα υπάρχουν λύσεις, μόνο που κανείς δεν ασχολείται για να λύσει το πρόβλημα στην περιοχή μας. Η πόλη κοιτάζεται αυτάρεσκα στον βρωμισμένο κόλπο του Θερμαϊκού, «βλέπει» το πρόσωπό της και αδυνατεί αν δει τι γίνεται στην πλάτη της. Καθρεφτίζεται νωχελικά, με αλαζονεία και αγνοεί το μεγαλύτερο κομμάτι της, που είναι οι δυτικές συνοικίες. Μιλάει κανείς για τη λιμνοθάλασσα του Καλοχωρίου, η οποία βρίσκεται σε απόσταση αναπνοής από το κέντρο της Θεσσαλονίκης, με όλη αυτή τη βιοποικιλότητα που υπάρχει; Ένας καταπληκτικός υγροβιότοπος με τις εκβολές των ποταμών, τα φλαμίγκος και τα άλλα πουλιά που υπάρχουν; Γνωρίζει η πόλη ότι κατευθυνόμενη δυτικά μπορεί σε 10 λεπτά να βρεθεί σε ένα καταπληκτικό τοπίο;

Η δυτική Θεσσαλονίκη, ως κοινωνικό σύνολο, συνειδητοποιεί αυτή την κατάσταση και πως αντιδρά;

Οι ίδιοι οι κάτοικοι τα βιώνουν όλα αυτά με παράπονο και πίκρα. Οι εκπρόσωποί τους κάνουν έναν αγώνα, αλλά ο πολυκερματισμός της περιοχής και οι πολλές φωνές δημιουργούν συνθήκες στις οποίες μάλλον θόρυβος γίνεται. Η φωνή της δυτικής Θεσσαλονίκης δεν ακούγεται όπως πρέπει να ακουστεί.

Ποια είναι κατά τη γνώμη σας η διέξοδος;

Κατ’ αρχήν η πολιτεία πρέπει να ακούσει τη φωνή των ανθρώπων, το βάσανο και τον καημό τους και να σκύψει στα δυτικά. Αυτή η ανισότητα και η ταξική ανισορροπία που υπάρχει να εξαλειφθεί. Αν δεν γίνει αυτό νομίζω ότι θα έχουμε ένα τεράστιο πρόβλημα με ανεξέλεγκτες διαστάσεις.

Και οι ίδιοι οι κάτοικοι της δυτικής Θεσσαλονίκης συχνά μόλις τα καταφέρουν μετακομίζουν στα ανατολικά…

Η αλήθεια είναι οι κάποιοι στην περιοχή μας μόλις αποκτήσουν μια αυτάρκεια στα οικονομικά τους το όνειρό τους είναι να πάνε στα ανατολικά. Αλλά ο πολύς κόσμος μένει στα δυτικά και αγωνίζεται. Είναι Ολυμπιονίκες της καθημερινότητας, που σε σκληρές και δύσκολες συνθήκες, σε χρόνια θυμωμένα, επιμένουν να ποτίζουν τον τόπο με τον τίμιο ιδρώτα τους και να κρατούν την περιοχή μας.

Αυτή η υποβάθμιση της περιοχής ευθύνεται και για την αυξημένη παραβατικότητα που καταγράφεται;

Έτσι είναι. Η παραβατικότητα που υπάρχει οφείλεται και σε αυτή την κατάσταση. Θα σας πως ένα παράδειγμα. Η περιοχή Αγίου Νεκταρίου, ο παλιός Δενδροπόταμος στη δυτική είσοδο της πόλης, είναι μια γκετοποιημένη περιοχή, όπου γίνεται εκτεταμένη διακίνηση ναρκωτικών. Η πόλη το γνωρίζει. Αλλά μας εκδικούνται η ίδια η αμαρτία μας και η ίδια η αδιαφορία μας. Τα παιδιά που παίρνουν τα ναρκωτικά είναι από την ανατολική της πλευρά. Επικρατεί σιωπή. Η ένοχη εκείνη σιωπή και άρνηση να αγγίξουμε τα τεράστια κοινωνικά προβλήματα, που από τον τόπο αυτό διοχετεύονται σε δόσεις των 25 ευρώ για να σκορπίσουν την απελπισία και το θάνατο. Προφητικά ο Δάντης είπε πως οι πιο σκοτεινές γωνιές της κόλασης είναι φυλαγμένες γι’ αυτούς που επέδειξαν ουδετερότητα σε καιρούς ηθικής κρίσης. Σε αυτό το δυσκολότερο κομμάτι της δυτικής Θεσσαλονίκης κάποιοι παπάδες σήκωσαν τα ράσα τους, μπήκαν στα σχολειά και σήμερα μετά από κόπο χρόνων πολλών, αγώνα και προσευχή, αγάπη και θυσίες, έχουμε τους πρώτους εισακτέους στα ΑΕΙ και τα παιδιά των Ρομά πήγαν δύο φορές σε διεθνείς αγώνες ρομποτικής στην Αμερική για να ανταγωνιστούν με μεγάλα ιδιωτικά σχολεία.

Τι νομίζετε ότι μπορεί να γίνει τώρα για να βελτιωθούν τα πράγματα στη δυτική Θεσσαλονίκη;

Η ευλογία των στρατοπέδων που υπάρχουν στην περιοχή ως τράπεζα γης είναι μια μοναδική ευκαιρία. Να αποδοθούν και να γίνουν πράγματα για την τοπική κοινωνία. Αυτά που λείπουν από τη δυτική πλευρά της πόλης. Κατ’ αρχήν επέκταση του μετρό, ξεκινώντας από την οδό Λαγκαδά. Διευθέτηση του δυτικού παράκτιου μετώπου. Πρέπει να καθοριστούν χρήσεις γης. Πρέπει να κάτσουμε να δούμε που θα τοποθετηθεί και τι στα δυτικά της πόλης. Αυτό πρέπει να γίνει άμεσα. Σκεφτόμαστε χρόνια την οδηγία Sevezo και δεν έχουμε αποφασίσει αν και σε ποιο βαθμό και που θα την εφαρμόσουμε. Αυτό δημιουργεί μια αγωνία για τους ανθρώπους, για τις δουλειές τους. Τους τελευταίους μήνες 131 επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στην περιοχή εξέφρασαν την αγωνία τους προς κάθε υπεύθυνο. Κάποιος πρέπει να τους ακούσει και να τους πάρει στα σοβαρά.