Αφγανούς πρόσφυγες άρχισε να επαναπατρίζει το Πακιστάν από σήμερα, στέλνοντας σχεδόν 1.200 ανθρώπους πίσω στην πατρίδα τους κατά μήκος των αυστηρά φρουρούμενων συνόρων στην περιοχή Τορχάμ, δήλωσε στέλεχος της Ύπατης Αρμοστείας των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες (UNHCR).
Στο Πακιστάν ζει ο δεύτερος μεγαλύτερος αριθμός προσφύγων στον κόσμο, συνολικά 2,5 εκατομμύρια Αφγανοί. Πολλοί εξ αυτών ζουν στο Πακιστάν από τη σοβιετική εισβολή στο Αφγανιστάν, το 1979.
Οι σχέσεις ανάμεσα στις δύο χώρες έχουν επιδεινωθεί τα τελευταία χρόνια. Καμπούλ και Ισλαμαμπάντ αλληλοκατηγορούνται για τρομοκρατικές ενέργειες εκατέρωθεν των συνόρων.
Έπειτα από μια σειρά επιθέσεων στο Πακιστάν με πάνω από 130 νεκρούς τον Φεβρουάριο, το Ισλαμαμπάντ έκλεισε τις συνοριακές διελεύσεις με το Αφγανιστάν κι άρχισε να σχεδιάζει την ανέγερση ενός φράκτη κατά μήκος των συνόρων μήκους 2.500 χιλιομέτρων.
Η μη κυβερνητική οργάνωση Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (Human Rights Watch, HRW) κατηγορεί τον ΟΗΕ ότι επιτρέπει στο Πακιστάν να απελαύνει παρά τη θέλησή τους αφγανούς πρόσφυγες, παραβιάζοντας το διεθνές δίκαιο. Ακτιβιστές που υπερασπίζονται τα ανθρώπινα δικαιώματα λένε ότι δεν αναμένουν να υπάρξουν ουσιαστικές αλλαγές φέτος, ούτε στις πακιστανικές πολιτικές, ούτε στην αδυναμία της αφγανικής κυβέρνησης και των οργανώσεων αρωγής να προσφέρουν βοήθεια στους πρόσφυγες που επιστρέφουν κατά κύματα. Το Πακιστάν αρνείται ότι οι πρόσφυγες υφίστανται κακομεταχείριση και ουσιαστικά εκδιώκονται. Υποστηρίζει πως η χώρα έχει επιδείξει μεγάλη γενναιοδωρία φιλοξενώντας τους Αφγανούς παρά τα δικά της οικονομικά προβλήματα. Οι Αφγανοί που επιστρέφουν αναχωρούν εθελοντικά, τονίζει το Ισλαμαμπάντ.
Ωστόσο οι πρόσφυγες διαμαρτύρονται πως υφίστανται διαρκή διωγμό και δεν τους παραχωρούνται δικαιώματα όπως στους πακιστανούς πολίτες, παρότι σε πολλές περιπτώσεις έχουν ζήσει κι εργαστεί δεκαετίες στο Πακιστάν.
«Η οικογένειά μου πήγε στο Πακιστάν στις αρχές της δεκαετίας του 1980», σημείωσε ο Άμπντουλ Ουάχαμπ, ο οποίος έζησε στο Ισλαμαμπάντ για πάνω από 30 χρόνια. «Ο πατέρας μου πούλαγε χαλιά, είχε μια επιτυχημένη επιχείρηση. Πάντα πλήρωνε τους φόρους του. Αλλά δεν είχε δικαίωμα να ανοίξει τραπεζικό λογαριασμό, ούτε να αποκτήσει περιουσιακά στοιχεία».
Παρότι μεγάλωσε στο Πακιστάν, ο Ουάχαμπ είπε πως το γεγονός ότι ήταν πολίτης δεύτερης κατηγορίας ήταν αφόρητο γι' αυτόν. Στις αρχές του 2016, πριν καν το Πακιστάν αρχίσει να επαναπροωθεί αφγανούς πρόσφυγες, ο Ουάχαμπ πήρε τα χαλιά του και μετέφερε το κατάστημά του πίσω στην Καμπούλ.
Η UNHCR επιβεβαίωσε πως οι εθελοντικές επιστροφές ξανάρχισαν μετά τη διακοπή τους λόγω του χειμώνα. Ερωτηθείς εάν η σκληρή προσέγγιση του Πακιστάν έναντι των Αφγανών που ζουν στο έδαφος της χώρας ακόμη κι επί 40 χρόνια έπαιξε ρόλο στην έξοδο, αυτή, ο εκπρόσωπος της ΥΑ Σαμάντ Χαν σημείωσε πως οι λόγοι είναι διάφοροι. «Ορισμένοι μετεγκαθίστανται για οικονομικούς λόγους ή για να ενωθούν με τις οικογένειές τους, άλλοι μετακινούνται λόγω των περιορισμών στα σύνορα, που έχουν συνέπειες για τις οικογένειές τους», ανέφερε.
Σύμφωνα με τον Χαν, 370.000 πρόσφυγες επέστρεψαν εθελοντικά στην πατρίδα τους το 2016, αφού το Πακιστάν ανακοίνωσε τα νέα σχέδιά του για τις επαναπροωθήσεις.
Η HRW υπολογίζει πως άλλοι 200.000 πρόσφυγες χωρίς άδεια παραμονής απελάθηκαν στο Αφγανιστάν, όπου η ένοπλη σύρραξη και η οικονομική κρίση σημαίνουν πως η κυβέρνηση δεν είναι σε θέση να εγγυάται ούτε καν το βασικό βιοτικό επίπεδο.
«Στείλαμε πίσω 194 οικογένειες σήμερα και όλες αποτελούνται από ανθρώπους που επιστρέφουν εθελοντικά και είχαν καταγραφεί (σε καταλόγους) για να επιστρέψουν», ανέφερε ο Χαν.
Μια εκπρόσωπος της UNHCR στη Γενεύη σημείωσε ότι οι αξιωματούχοι των ΗΕ δεν είναι σε θέση να εκτιμήσουν πόσοι πρόσφυγες μπορεί να επιστρέψουν στο Αφγανιστάν φέτος. Πάντως, η ίδια ανέφερε πως μέχρι στιγμής, 24.000 Αφγανοί οι οποίοι ζουν στο Πακιστάν έχουν «εκφράσει ενδιαφέρον» να επιστρέψουν τον Απρίλιο και τον Μάιο.