Skip to main content

Τα μεγάλα έργα της Θεσσαλονίκης και το... κάρο μέσα στη λάσπη

Ο Κωνσταντίνος Ζέρβας περιγράφει αυτά που εξαγγέλθηκαν και μελετήθηκαν τα τελευταία 30 χρόνια στην πόλη μας αλλά έμειναν στα ράφια των υπηρεσιών.

Του Κωνσταντίνου Ζέρβα, kvzervas@gmail.com*

Για πολλούς στην πολιτική τα μεγάλα έργα θυμίζουν το ανέκδοτο που ο παλαιός δικηγόρος συμβούλευε το νέο να κρατήσει για πολλά χρόνια ανοιχτή μια υπόθεση ώστε να έχει λόγο ύπαρξης και... είσπραξης. Για κάποιους, λοιπόν, φαίνεται ότι τα μεγάλα έργα αρκεί να εξαγγέλλονται, το «όραμα» να κρατάει την πράξη σε διαρκή αναμονή, οι πολίτες να ταλαιπωρούνται και οι περιουσίες τους να καταστρέφονται. Και μια ολόκληρη πόλη τελικά να μένει πίσω...

Στη Θεσσαλονίκη ας πούμε (τυχαίο το παράδειγμα) το τελευταίο μεγάλο έργο που υλοποιήθηκε και έγινε σημείο αναφοράς για κατοίκους κι επισκέπτες, είναι η ανάπλαση της Νέας Παραλίας, ένα έργο της τάξης συνολικά των 35 εκατ. ευρώ, όσο δηλαδή είναι το τεχνικό πρόγραμμα του Δήμου Θεσσαλονίκης για δύο χρόνια.

Το προτελευταίο μεγάλο έργο, καλύτερα να μην το αναζητήσουμε γιατί θα χρειαστεί να ξεσκονίσουμε εφημερίδες και μνήμη δεκαετίες πίσω. Από τότε, δηλ. από τη δεκαετία του ’80 η Θεσσαλονίκη κυλάει στον κατήφορο. Αλλάζει μόνο το ποσοστό της κατωφέρειας. Άλλοτε μεγαλύτερο, άλλοτε μικρότερο. Η μεταπολιτευτική περίοδος της πόλης χαρακτηρίζεται από μια σειρά χαμένων ευκαιριών στο πεδίο των υποδομών που θα βελτίωναν την ποιότητα ζωής και θα της έδιναν αναπτυξιακές προοπτικές.

Το 2000 η πόλη διεκδίκησε τη μεγάλη διεθνή έκθεση Expo 2008 με την πεποίθηση ότι η πρόκληση αυτή θα ενεργοποιούσε δυνάμεις. Το εγχείρημα υπονομεύθηκε εκ των έσω, ναυάγησε, η Expo δεν ήρθε ποτέ στη Θεσσαλονίκη, και φυσικά η «ωραία κοιμωμένη» δεν ξύπνησε από το λήθαργο.

Κάπου τότε άνοιξε και το μεγάλο θέμα της μετεγκατάστασης της ΔΕΘ προκειμένου να εκσυγχρονιστούν οι εγκαταστάσεις της με βάση τα διεθνή πρότυπα και στην παλιά της θέση να δημιουργηθεί ένα μητροπολιτικό πάρκο. Οι μελέτες για δημιουργία νέων εγκαταστάσεων στη Σίνδο ολοκληρώθηκαν αλλά το ναυάγιο της Expo 2008 τις έστειλε αυτομάτως στα ράφια κάποιων υπηρεσιών. Το 2009 έγινε μια μεγάλη διαβούλευση όλων των φορέων και των Δήμων για το ίδιο θέμα, αποφασίσθηκε Σίνδος, εξαγγέλθηκε από 2-3 πρωθυπουργούς αλλά οκτώ χρόνια μετά οι μελέτες άλλαξαν, και τώρα πια συζητάμε για τη συρρίκνωση της στο χώρο που βρίσκεται. Αλλά έχει ο Θεός, κάποια καινούρια πρόταση θα προκύψει!

Η υποθαλάσσια αρτηρία ήρθε στο προσκήνιο το 2007 κανα-δυό δεκαετίες μετά την αρχική πρόταση του έργου –τότε που η Θεσσαλονίκη δεν είχε ακόμη ιδιαίτερο συγκοινωνιακό φόρτο και το τέρμα της πόλης θεωρούνταν περίπου ο Λευκός Πύργος. Ανακοινώθηκε, γέννησε διαβουλεύσεις και κόντρες, αλλά στο τέλος ναυάγησε στα αβαθή του Θερμαϊκού. Κι όχι μόνο ναυάγησε, αλλά το Δημόσιο καλείται να πληρώσει αποζημιώσεις ύψους άνω των 110 εκατομμυρίων ενώ δεν έπεσαν ούτε 110 κυβικά μπετόν…

Για τη θαλάσσια συγκοινωνία σε μια πόλη με τη μοναδική παραλιακή ζώνη που διαθέτει η Θεσσαλονίκη, η συζήτηση ξεκίνησε από τις αρχές της δεκαετίας του 90, οι μελέτες προχώρησαν αλλά πρόσφατα πληροφορηθήκαμε ότι υπάρχει περιβαλλοντικό... κώλυμα!

Η ακτοπλοϊκή σύνδεση; Ποιος μπορεί να πιστέψει ότι το λιμάνι της Θεσσαλονίκης δεν είναι προνομιακό για την ενδοχώρα της βόρειας Ελλάδας και της βαλκανικής ολόκληρης (και ανταγωνιστικό ως προς το λιμάνι του Πειραιά); Κι όμως, δεν φεύγει καράβι για τα νησιά μας, ούτε το διεκδικούμε με αξιώσεις. Μετράμε δεκαεπτά χρόνια από το τελευταίο δρομολογίου για Κυκλάδες του θρυλικού «Άνεμος»…

Και φυσικά το Μετρό, μια ιστορία τριών δεκαετιών, το οποίο καρκινοβατούσε για πολλά χρόνια λόγω ποικίλλων παραγόντων αλλά κυρίως της αδυναμίας να συμφωνήσουμε στα πιο απλά, ακόμη και στο ποιο θέλουμε να είναι το τελικό αποτέλεσμα. Σήμερα έχει επιτέλους ένα καλό βηματισμό. Ποιος όμως μπορεί να ξεχάσει τις καθυστερήσεις για τις αρχαιότητες στο σταθμό Βενιζέλου ή για την κοπή 10 «υπερ-αιονόβιων» πεύκων στο Παπάφειο! Και όλα αυτά στο έργο που θα αλλάξει τη φυσιογνωμία και την προοπτική της ζωής όσων κατοικούμε σ’ αυτή.

Ποιες είναι οι λέξεις που –διαχρονικά- είναι η τροχοπέδη στην ολοκλήρωση των μεγάλων έργων της πόλης μας; Ο «ακτιβισμός» των μόνιμων «ευαίσθητων», οι περιβαλλοντικές ευαισθησίες, τα αρχαιολογικά ευρήματα, τα «υπερκέρδη των εργολάβων», το Συμβούλιο Επικρατείας και η τελική ασυμφωνία των αμέτρητων εμπλεκόμενων φορέων. Συνήθως με αυτήν τη σειρά ή με μικρές παραλλαγές.

Το Αεροδρόμιο παραμένει μικρό και αδύναμο να υποδεχθεί υπερατλαντικές πτήσεις και χωρίς ιδιαίτερες εμπορικές προοπτικές. Το Λιμάνι χρόνια φυτοζωεί λόγω της αδυναμίας να το εκσυγχρονισθεί και να φέρει χρήμα και ζωή στην πόλη. Τουλάχιστον αυτά βρίσκονται σε μια τροχιά βελτίωσης.

Ακόμη και η περιφερειακή οδός υπονομεύθηκε κατά την κατασκευή της! Προφανώς κάποιοι ονειρεύονται τον 21ο αιώνα μια Θεσσαλονίκη του μεσοπολέμου.

Εδώ και 30 χρόνια μεγάλα έργα όπως και τα πρωταθλήματα αποτελούν το συντομότερο ανέκδοτο στην πόλη μας!

Πρόσφατα προέκυψε ένα νέο οραματικό πρότζεκτ για τη διαμόρφωση ενός μεγάλου θαλασσίου μετώπου, από το Αγγελοχώρι ως το Καλοχώρι. Εντυπωσιακό αλλά και αυτονόητο σε μια κανονική  χώρα. Θα μας πάρει κάποια χρόνια, ίσως δεκαετίες, για να ολοκληρωθούν οι μελέτες, να βρεθεί χρηματοδότηση και να προκύψει τελικά η μεγάλη αλλαγή της εικόνας και λέιτουργίας της πόλης. Να γυρίσει δηλ. το πρόσωπο και όχι την πλάτη στο πολυτιμότερο της στοιχείο: τη θάλασσα και το βουνό των θεών.

Σε μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα ημερίδα της ιστοσελίδας Voria.gr πριν λίγες μέρες παρουσιάσθηκαν ιδέες, προοπτικές αλλά και αντιρρήσεις από δεκάδες εμπλεκομένους που πρέπει να συναινέσουν και να συνεργασθούν. Αλλά με βάση το παρελθόν ποιος, αλήθεια, ποιος μπορεί να είναι αισιόδοξος για την ευτυχή κατάληξη;

Τελικά μήπως όλα αυτά τα μεταπολιτευτικά projects είναι ένα άλλοθι για απραξία; Απλά να εξαγγέλλουμε και να ψηφοθηρούμε;

Κάποια στιγμή, θα πρέπει να περάσουμε από τη θεωρία στην πράξη. Να πάψουμε να σχεδιάζουμε για το πώς θα ξεκολλήσουμε το κάρο από τη λάσπη και απλώς να το ξεκολλήσουμε με μια σπρωξιά! Να είμαστε επινοητικοί και αποτελεσματικοί στα μεγάλα όπως και στα μικρότερα έργα.

Η πολιτική βούληση, ο σωστός σχεδιασμός, η διοικητική ικανότητα και αποφασιστικότητα, η αξιοποίηση οικονομικών πόρων όπως το ΕΣΠΑ και άλλα χρηματοδοτικά εργαλεία, είναι τα κλειδιά. Κλειδιά που αναζητούν τα χέρια των κατάλληλων ανθρώπων. Αλλιώς θα μετράμε τις πολλές χαμένες ευκαιρίες.

Ο Κ. Ζέρβας είναι Πολιτικός Μηχανικός και ανεξάρτητος Δημοτικός Σύμβουλος του Δήμου Θεσσαλονίκης