Η αύξηση των ελληνικών εξαγωγών κατά 7,6%, σε συνδυασμό με τον περιορισμό των εισαγωγών κατά 2,8% διαμόρφωσαν τελικά την ανάπτυξη του ΑΕΠ της χώρας κατά 2,3% στο πρώτο τρίμηνο του 2018, έναντι του αντίστοιχου διαστήματος της περασμένης χρονιάς. Την ίδια περίοδο η καταναλωτική δαπάνη μειώθηκε κατά 0,3%, ενώ οι επενδύσεις παγίου κεφαλαίου μειώθηκαν κατά 10,4%.
Η εικόνα έχει δύο όψεις. Η εξωστρέφεια των ελληνικών επιχειρήσεων είναι μια απολύτως αναγκαία παράμετρος για την επιστροφή της ελληνικής οικονομίας στην κανονικότητα και στην βιώσιμη ανάπτυξη. Επομένως, η αύξηση εξαγωγών αγαθών και υπηρεσιών κινείται προς την επιθυμητή κατεύθυνση για την ελληνική οικονομία. Από την άλλη ο περιορισμός των εισαγωγών συμβάλλει στην εξομάλυνση των στρεβλώσεων μιας οικονομίας με μεγάλο εμπορικό έλλειμμα, κάτι που επίσης καταγράφεται στα θετικά. Επειδή, όμως, αυτή η εξέλιξη συνοδεύεται με γενικότερο περιορισμό της κατανάλωσης έχει και αρνητικές πλευρές, ενώ η μείωση των επενδύσεων –που έρχεται ως συνέχεια πολλών χρόνων μειωμένης επενδυτικής δραστηριότητας- αποτελεί ασφαλώς το μεγαλύτερο πρόβλημα για το μέλλον της ελληνικής οικονομίας.
Όπως έχουν υπολογίσει οι τεχνοκράτες, η Ελλάδα χρειάζεται ιδιωτικές και δημόσιες επενδύσεις 100 δισ. ευρώ σε μια πενταετία, ώστε να προσεγγίσει το προ κρίσης και ύφεσης επίπεδο οικονομικής ανάπτυξης. Κάτι που είναι δύσκολο, αλλά υπό προϋποθέσεις μπορεί να συμβεί. Μόνο που οι προϋποθέσεις αυτές (μείωση γραφειοκρατίας, ταχύτερες αδειοδοτήσεις, γρηγορότερες δικαστικές αποφάσεις, ελκυστικότερη φορολογία, μείωση μη μισθολογικού κόστους κ.λπ.) δεν υπάρχουν. Με απλά λόγια, στην καλύτερη περίπτωση η χώρα μας το 2023 – 2025 θα «επιστρέψει» στο 2008 – 2009 και θα μπορεί να κοιτάξει σε πιο μακρινό ορίζοντα.
Για την ελληνική περιφέρεια –ιδιαίτερα για τη Βόρεια Ελλάδα- η εικόνα του πρώτου τριμήνου έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον. Η περιοχή είναι εξαγωγική, οι πωλήσεις των επιχειρήσεων της Μακεδονίας και της Θράκης στις ξένες αγορές αυξάνονται σταθερά, αλλά η επενδυτική άπνοια που επικρατεί δημιουργεί προβληματισμό για το μέλλον. Αν υπολογίσει κανείς ότι η εξωστρέφεια είναι σύμφυτη με το βορειοελλαδικό επιχειρείν εδώ και δεκαετίες –δηλαδή δεν «κτίστηκε» στα χρόνια της ύφεσης, αλλά η αποδοτικότερη έκφρασή της δημιουργήθηκε σε βάθος δεκαετιών με μεγάλο αγώνα- αντιλαμβάνεται ότι η έλλειψη επενδύσεων υπονομεύει ένα θετικό επιχειρηματικό στάτους μεγάλου βάθους. Πρόκειται για στρατηγικό συγκριτικό πλεονέκτημα, που είναι κρίμα να χαθεί.
Ακόμη χειρότερα, κάθε απώλεια θα αναπληρώνεται πολύ δύσκολα, διότι –ως γνωστόν- ναι μεν η τεχνολογία, η τεχνογνωσία και η εμπειρία «πυκνώνουν» το χρόνο, αλλά ο «ιστορικός χρόνος», ο χρόνος ωρίμανσης μιας επιχειρηματικής προσπάθειας προς τις ξένες αγορές δεν εκβιάζεται. Ο ανταγωνισμός είναι, πλέον, παγκόσμιος και δε συγχωρεί ολιγωρίες. Γι’ αυτό άλλωστε πολλές ελληνικές επιχειρήσεις επιλέγουν να επενδύσουν στο εξωτερικό και αναζητούν πόρους για τη χρηματοδότηση των επενδύσεων αυτών επίσης από το εξωτερικό. Σε αυτή την περίπτωση, όμως, το όφελος της ελληνικής οικονομίας είναι μικρό, καθώς περιορίζεται στο βαθμό της εγχώριας δραστηριότητας των συγκεκριμένων επιχειρήσεων.
Συμπέρασμα από τα αποτελέσματα του ΑΕΠ για το πρώτο τρίμηνο του 2018: Το πρόβλημα της χρηματοδότησης της πραγματικής οικονομίας της χώρας πρέπει να επιλυθεί και οι επενδυτικές συνθήκες να βελτιωθούν άμεσα. Πολύς χρόνος έχει ήδη χαθεί με τη μονοκαλλιέργεια της δημοσιονομικής προσαρμογής και σταθερότητας. Για το επιχειρείν της Βορείου Ελλάδος πρόκειται για στοίχημα επιβίωσης –αρχικά- και ανάπτυξης –στη συνέχεια. Άλλο αξιόπιστο σενάριο δεν υπάρχει στον ορίζοντα.
ΥΓ. Οι εξαγωγικές επιδόσεις στη χώρα γίνονται χωρίς ουσιαστική στήριξη από την πλευρά των δομών του ελληνικού κράτους. Οι μέθοδοι του Enterprise Greece παραμένουν ίδιες από την εποχή του Οργανισμού Προώθησης Εξαγωγών, ενώ τα γραφεία των ΟΕΥ στις ελληνικές πρεσβείες του εξωτερικού έχουν απωλέσει την αυτονομία τους και στις περισσότερες περιπτώσεις λειτουργούν γραφειοκρατικά. Όπως λένε οι επιχειρηματίες μόνο κάποιοι Εμπορικοί Ακόλουθοι «παλαιάς» κοπής δραστηριοποιούνται πιο έντονα και πετυχαίνουν θετικά αποτελέσματα, παρά τους περιορισμένους προϋπολογισμούς που διαχειρίζονται.
ΥΓ2. Για τον Σύνδεσμο Εξαγωγέων –πρώην Σύνδεσμο Εξαγωγέων Βορείου Ελλάδος-, που από χθες το απόγευμα έχει νέα διοίκηση η πρόκληση να στηρίξει ουσιαστικά τα μέλη του είναι μεγάλη. Σύμφωνα με πληροφορίες τον νέο πρόεδρο, τους δύο αντιπροέδρους και το νέο Δ.Σ. έχουν προσκληθεί να συνδράμουν «τιμής ένεκεν» σημαντικά ονόματα του ελληνικού επιχειρείν, με πολλές παραστάσεις και πρακτική εμπειρία –αυτό που λέμε «μάχιμοι άνθρωποι της αγοράς»-, κάτι που δείχνει πρόθεση να αξιοποιηθούν οι διαθέσιμες δυνάμεις στο σύνολό τους.