Με αφορμή την πλημμύρα στην Κεντρική Βιβλιοθήκη του δήμου Θεσσαλονίκης, που παραδόθηκε προσφάτως έπειτα από πολύμηνες εργασίες –και τις γνωστές καθυστερήσεις- θα ήθελα να επισημάνω μια πολύ σημαντική παράμετρο των έργων που γίνονται στη χώρα μας και αποδεδειγμένα εμφανίζουν προβλήματα, χωρίς κανείς να ευθύνεται γι' αυτά.
Στη χώρα μας έχουμε παράδοση σ' αυτόν τον τομέα των κακοτεχνιών. Τα δισεκατομμύρια ευρώ που δαπανώνται για όλα τα έργα δεν πιάνουν τόπο. Και δεν πιάνουν τόπο επειδή επί δεκαετίες φροντίσαμε όλοι να ασχολούμαστε με το μείζον θέμα της έγκαιρης παράδοσης των έργων, αλλά όχι με την ποιότητά τους.
Είναι λογικό, αν κάποιος σκεφτεί ότι σχεδόν το σύνολο των υποδομών στην Ελλάδα κατασκευάζονται δεκαετίες αφού έχει διαπιστωθεί η έλλειψή τους. Σχεδόν κανένα σημαντικό έργο υποδομής δεν προήλθε από τη διορατικότητα για να προλάβει ένα πρόβλημα, αλλά σχεδόν στο σύνολό τους οι υποδομές έρχονται να αντιμετωπίσουν προβλήματα, τα οποία γιγαντώθηκαν από τη χρόνια αδράνεια.
Έτσι ανάγεται σε μείζον ζήτημα η ταχύτητα κατασκευής ενός έργου, ώστε να αντιμετωπιστεί συχνά κακήν κακώς ένα σημαντικό πρόβλημα. Να τα καταφέρναμε τουλάχιστον στην ταχύτητα... Το ζητούμενο είναι ότι με ένα κακοκατασκευασμένο έργο όχι μόνο δεν αντιμετωπίζεται οριστικά ένα πρόβλημα, όχι μόνο δεν δίνεται οριστική λύση, αλλά συνήθως δημιουργούνται νέα προβλήματα ή επανακάμπτει το υφιστάμενο. Στην καθομιλουμένη συνήθως κάνουμε μια... τρύπα στο νερό.
Οι λόγοι είναι πολλοί. Ένας για παράδειγμα είναι τα (ακόμη και σήμερα) πολύ μεγάλα ποσοστά εκπτώσεων που δίνουν οι ανάδοχοι. Για να φτιάξεις ένα ποιοτικό έργο θα πρέπει να μην κάνεις εκπτώσεις σε όλα τα στοιχεία που το συνθέτουν. Έστω όχι στα βασικά, όπως είναι τα υλικά που χρησιμοποιείς για παράδειγμα.
Ένας άλλος λόγος είναι οι εταιρίες που αναλαμβάνουν τα έργα. Σε πολλές περιπτώσεις έχουμε να κάνουμε με εταιρίες χωρίς εμπειρία, χωρίς το απαιτούμενο επιστημονικό και τεχνικό δυναμικό, χωρίς τη δυνατότητα να υλοποιήσουν ένα ποιοτικό έργο υποδομής. Ακόμη χειρότερα με εταιρίες, που έχουν δώσει κακά δείγματα γραφής και συνεχίζουν ακάθεκτες.
Υπάρχουν κι άλλοι πολλοί λόγοι. Πώς θα μπορούσαν να περιοριστούν αυτές οι κακοτεχνίες; Μα με την τήρηση των νόμων και των κανόνων. Για παράδειγμα πόσοι εργολάβοι έχουν παραπεμφθεί στη δικαιοσύνη για τα απαράδεκτα έργα που έχουν παραδώσει και τα έχουν πληρωθεί; Πόσοι εξαναγκάστηκαν να διορθώσουν τις παραλείψεις τους με δικά τους έξοδα; Πόσοι έχασαν τη δυνατότητα να εκτελέσουν νέα έργα επειδή ήδη έχουν παραδώσει ως ολοκληρωμένα έργα που είναι κακοκατασκευασμένα;
Δεν τα θέτω όλα αυτά τα ζητήματα με κάποια τιμωρητική διάθεση, αλλά χωρίς επιπτώσεις γιατί να πείσεις έναν ιδιώτη ότι για να κερδίσει πρέπει να είναι συνεπής σε χρόνους και σε ποιότητα κατασκευής;
Μια άλλη πολύ σημαντική παράμετρος είναι οι αρμόδιες υπηρεσίες που παραλαμβάνουν τα έργα και έχουν επωμιστεί να την αρμοδιότητα ελέγχου τους και που είναι εκείνες οι οποίες δίνουν το «πράσινο φως» για να χαρακτηριστεί ένα έργο ολοκληρωμένο, αναλαμβάνοντας πλέον την ευθύνη από τον κατασκευαστή.
Δικαιολογίες για τους πλημμελείς ελέγχους υπάρχουν πολλές. Δεν μπορεί όμως να κρυβόμαστε πίσω από αυτές. Οι έλεγχοι δεν μπορεί να γίνονται στα χαρτιά από στελέχη που δεν έχουν καν την επιστημονική επάρκεια να κρίνουν την ποιότητα κατασκευής μιας υποδομής. Δεν υπάρχει επιστημονικά καταρτισμένο προσωπικό, άλλες φορές δεν υπάρχει επαρκές προσωπικό, άλλες φορές αφήνονται σκιές για το ελεγκτικό προσωπικό και πάει λέγοντας. Είπαμε, δικαιολογίες υπάρχουν πολλές.
Τι θα ανάγκαζε πέρα από τη συνείδηση έναν αρμόδιο υπάλληλο να κάνει τους απαιτούμενους ελέγχους; Προφανώς μόνο η απειλή της τιμωρίας επειδή δεν έκανε καλά τη δουλειά του. Δηλαδή μόνο η εφαρμογή του νόμου. Αν δια νόμου έχεις την ευθύνη πρέπει αυτή να σου αποδίδεται. Αν δεν γίνεται αυτό και συνεχίζεται η τακτική ότι «φταίνε άλλοι», «δεν φταίει κανείς» ή «φταίει ο καιρός και οι συγκυρίες», τότε θα συνεχίσουμε να έχουμε έργα ημιτελή, έργα κακοκατασκευασμένα, έργα προβληματικά.
Δυστυχώς, οι επιπτώσεις από αυτή την χρόνια κατάσταση δεν περιορίζονται σε προβληματικά σημεία, σε υλικές καταστροφές και σε απίστευτη οικονομική ζημιά (τις διορθώσεις τις ξαναπληρώνουμε όλοι εμείς), αλλά φτάνουν ακόμη και στην απώλεια ανθρώπινων ζωών. Αλλά ξέχασα... Σε αυτή την περίπτωση ουρλιάζουν όλοι οι όψιμοι τιμητές των πάντων για παραδειγματικές τιμωρίες. Και γρήγορα ξεχνούν...
Κάπως έτσι στήθηκε και καλά κρατεί η φάμπρικα των κακοτεχνιών σε δημόσια έργα και υποδομές στη χώρα μας. Κάποιοι κερδίζουν και φταίει ο... Χατζηπετρής.