Το πάθημα του αγωγού της ΕΥΑΘ, που σπάζοντας άφησε για επτά μέρες χωρίς νερό το μεγαλύτερο μέρος της Θεσσαλονίκης, αρχίζει να γίνεται μάθημα. Ας ελπίσουμε όχι μόνο στα λόγια, αλλά και στην πράξη. Προφανώς στην Ελλάδα για να επισπευστούν κάποιες αναγκαίες επί χρόνια ή και δεκαετίες παρεμβάσεις, προκειμένου να αντιμετωπιστούν διαπιστωμένοι κίνδυνοι, πρέπει να συμβεί ένα τραγικό γεγονός.
Η Δικαιοσύνη θα εξετάσει τυχόν ευθύνες για το συμβάν με τη θραύση του αγωγού. Ξεπερνώντας αυτή την παράμετρο (εξαιρετικά ουσιώδης, όμως πήρε το δρόμο της αμέσως μετά την αποκατάσταση της ζημιάς), οι αρμόδιοι έπρεπε να δουν με ποιο τρόπο δε θα έχουμε νέο τέτοιο περιστατικό σε έναν «εύθραυστο» αγωγό, του οποίου η αντικατάσταση έχει αναγνωριστεί εδώ και περίπου 15 χρόνια.
Τι έχουμε λοιπόν σήμερα, περίπου δέκα μέρες μετά και λίγους μήνες προτού αρχίσει η θερινή σεζόν; Θα προσπαθήσω να χρησιμοποιήσω τη συσσωρευμένη γνώση που μας μετέφεραν μέσω δηλώσεών τους οι αρμόδιοι.
Πρώτον, ο αγωγός μπορεί ανά πάσα στιγμή να σπάσει σε κάποιο άλλο σημείο. Το είπε ο ίδιος ο πρόεδρος της ΕΥΑΘ.
Δεύτερον, η αρμοδιότητα που είχε το υπουργείο Μακεδονίας – Θράκης (υφυπουργείο ή τέλος πάντων δομή) στην ΕΥΑΘ αν και δεν ανακοινώθηκε επισήμως προφανώς πρέπει να θεωρούμε ότι έπαψε να υφίσταται. Το ίδιο προφανώς ισχύει και για τον Θερμαϊκό κόλπο...
Τρίτον, για να μη συμβεί στο μέλλον ανάλογο σπάσιμο θα πρέπει να γίνει αντικατάσταση του αγωγού στο σύνολό του και επίσης να επεκταθεί το διυλιστήριο για να αντικατασταθεί σταδιακά το νερό της Αραβησσού από το νερό του Αλιάκμονα. Θα μας κοστίσει 27 εκ. ευρώ. Το ζητούμενο δεν είναι το ποσό. Πρόκειται για ένα έργο που απεντάχθηκε από ένα κεντρικό πρόγραμμα του ΕΣΠΑ και τώρα αναμένεται να ενταχθεί στο ΕΣΠΑ της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας. Κι αφού ενταχθεί να περάσουν τουλάχιστον δυο χρόνια για να ολοκληρωθεί. Δηλαδή για την επόμενη τριετία η απειλή να μείνει η Θεσσαλονίκη χωρίς νερό παραμένει.
Τέταρτον, δεν υπάρχει κανένα εφεδρικό σχέδιο αντιμετώπισης τέτοιων προβλημάτων. Κι αυτό είναι ένα ζήτημα πολύ σημαντικό, γιατί οι αγωγοί σπάνε κι από ένα ατύχημα, από ένα λάθος, ακόμη κι αν είναι του... κουτιού. Που σημαίνει αδυναμία εξυπηρέτησης των υδρευτικών αναγκών του πολεοδομικού συγκροτήματος Θεσσαλονίκης. Αυτό το εφεδρικό σχέδιο αρχίζει να υλοποιείται από... χτες.
Πέμπτον, για να ενωθούν με έναν αγωγό 500 μέτρων τα δυο διυλιστήρια της ΕΥΑΘ (το ένα για το νερό της Αραβησσού, το άλλο για του Αλιάκμονα) μας πήρε ήδη δυο χρόνια και πάμε...
Θυμάμαι όταν πρωτοπήρε νερό από τον Αλιάκμονα η Θεσσαλονίκη, τα πρώτα 150.000 κ.μ. ημερησίως, η προοπτική ήταν στα αμέσως επόμενα χρόνια να παίρνει από εκεί 300.000 κ.μ. τη μέρα και στη συνέχεια 450.000 κ.μ., μέχρι τα 600.000 κ.μ., που ήταν το τελικό πλάνο ώστε εφεδρικό να είναι το νερό από την Αραβησσό και όλη η πόλη να υδροδοτείται από το νερό του Αλιάκμονα. Κάπου τώρα κοντά υπολόγιζαν να έχει ολοκληρωθεί... Αυτό το πλάνο εξυπηρετούσε αφενός την προσπάθεια εφησυχασμού των κατοίκων στην περιοχή των πηγών της Αραβησσού, που είχαν ξεσηκωθεί διαμαρτυρόμενοι για τις συνέπειες από την υδροδότηση της Θεσσαλονίκης αποκλειστικά από τις πηγές της περιοχής τους (έκαναν λόγο για σημαντικές επιπτώσεις σε περιβαλλοντικό επίπεδο), αφετέρου την κάλυψη της επέκτασης του δικτύου της ΕΥΑΘ σε ακόμη περισσότερες περιοχές και τη διαφαινόμενη για ορισμένους επιστήμονες πληθυσμιακή αύξηση της Θεσσαλονίκης, που θα αποκτούσε πληθυσμό 4 εκατομμυρίων κατοίκων. Σήμερα όμως ακόμη ζούμε το όνειρο ή προσπαθούμε να φτάσουμε το όριο των 450.000 κ.μ. νερού. Για τα 600.000 κ.μ. ημερησίως ούτε λόγος...
Όλα σχέδια επί χάρτου. Τα οποία τότε φαίνονταν λογικά και υποστηρίχτηκαν κι από όλους τους καλόπιστους δημοσιογράφους (ναι υπάρχουν και τέτοιοι) ως αιτήματα της περιοχής για ένα καλύτερο και πιο ασφαλές μέλλον στη διαχείριση του πολυτιμότερου ίσως φυσικού πόρου, του νερού, αλλά και για την αντιμετώπιση φαινομένων, όπως της λειψυδρίας (στα φόρτε του τότε). Δεν είχε τότε και δεν έχει σημασία και σήμερα ποιοι κυβερνούσαν ή κυβερνούν τον τόπο. Σημασία έχει η διαχρονική ανικανότητα να ολοκληρωθούν τέτοιου είδους σχέδια, που αφορούν καλώς ή κακώς την ποιότητα ζωής στη Θεσσαλονίκη.
Μεσολάβησαν πολλά, όμως σήμερα, αν κάποιοι το καταλαβαίνουν έχουμε μείνει σε εκείνη την πρώτη περίοδο της ανάγκης για επέκταση του διυλιστηρίου που επεξεργάζεται το νερό του Αλιάκμονα, για έναν σύγχρονο αγωγό κτλ.
Το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας ανακοίνωσε μια επιστολή του αναπληρωτή υπουργού, Σωκράτη Φάμελλου στον πρόεδρο της ΕΥΑΘ, Γιάννη Κρεστενίτη, την οποία κοινοποίησε στους συναρμόδιους φορείς. Περιλαμβάνει άμεσες και μεσοπρόθεσμες ενέργειες για τη σύνταξη και εφαρμογή Σχεδίου Ασφαλείας Νερού για το πολεοδομικό συγκρότημα Θεσσαλονίκης.
Αξίζει να επισημάνω τρία στοιχεία της επιστολής:
1.Από το τέλος του 2017 η χώρα μπορεί και απαιτείται να συντάξει και να εφαρμόσει Σχέδια Ασφάλειας Νερού για την ασφαλή και σταθερή παροχή πόσιμου ύδατος σε κάθε πόλη, έτσι ώστε να προλαμβάνονται, αλλά και να αντιμετωπίζονται αποτελεσματικά ανάλογα προβλήματα στο μέλλον.
2.Τονίζονται δυο (κι όχι ένα) γεγονότα στη Θεσσαλονίκη: Η ρύπανση με τον εντοπισμό υδρογονανθράκων στην τροφοδοσία του διυλιστηρίου και η βλάβη στον αγωγό της Αραβησσού. Αυτά απέδειξαν ότι μέχρι την υλοποίηση των απαραίτητων έργων υποδομής απαιτείται σχεδιασμός, οργάνωση και προετοιμασία των υπηρεσιών και συντονισμός με τους τοπικούς φορείς.
3.Αναφέρονται πέντε μέτρα, τα περισσότερα από τα οποία τα έχουμε ξανακούσει. Επικαιροποίηση του master planύδρευσης, καταγραφή των απωλειών νερού και μείωση των διαρροών, ενίσχυση και αντικατάσταση εξωτερικών υδραγωγείων και προσαγωγών διωρύγων, σύστημα τηλε-ελέγχου και τηλεχειρισμού και το Σχέδιο Ασφάλειας Νερού.
Προτεραιότητα αναφέρει ο κ. Φάμελλος είναι η επέκταση του διυλιστηρίου, όμως η τριετία είναι δεδομένη. Μέχρι τότε θα πρέπει να συνταχθεί και να μπορεί να εφαρμοστεί το Σχέδιο στη Θεσσαλονίκη. Αυτό είναι που με φοβίζει κιόλας. Δεν έχω καμιά αντίρρηση στην εκπόνηση του συγκεκριμένου σχεδίου, αλλά η Θεσσαλονίκη έχει τραγική εμπειρία από σχεδιασμούς, που δεν υλοποιήθηκαν ποτέ ή που υλοποιήθηκαν και τελικά αποδείχτηκε ότι στην πράξη δεν είχαν καμιά αξία.
Δεν μπαίνω στη διαδικασία να φέρω παραδείγματα. Είναι τόσα πολλά, που με κάνουν πολλές φορές να αναρωτιέμαι αν αυτή η πόλη προσφέρεται για πειραματισμούς ή αν επιλέγουν να τη βλέπουν έτσι πολλοί. Αυτό που με ανησυχεί στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι η συμμετοχή όλων των συναρμόδιων φορέων. Το ίδιο δηλαδή με το σχέδιο για τον Θερμαϊκό. Δεν εννοώ βέβαια να παρακαμφθούν οι φορείς. Η διαβούλευση είναι απαραίτητη, αλλά ο αριθμός των συναρμόδιων φορέων κάθε φορά φοβίζει και πολλάκις έχει αποδειχθεί καθοριστικός παράγοντας για την καθυστέρηση ή ακόμη και την ακύρωση παρεμβάσεων ζωτικής σημασίας.
Η εξειδίκευση δε του σχεδίου όπως αναφέρεται στην επιστολή είναι αξιοσημείωτη. Νόμιζα ότι η πρόταση να επιστρατεύονται σε τέτοιες περιπτώσεις υδροφόρες ήταν ένας φεϊσμπουκικός εξυπνακισμός. Μάλλον έκανα λάθος ή κατάλαβα λάθος... Η πράξη θα δείξει.
Εύχομαι σχεδόν όσο κανένας άλλος όλο αυτό το πλάνο για την αντιμετώπιση ανάλογης βλάβης στο μέλλον να αποδειχθεί επαρκές και να μην ξαναζήσει η πόλη ανάλογη ταλαιπωρία. Εύχομαι να εκπονηθεί άμεσα. Θα είμαι σίγουρος ότι κάτι ουσιαστικό έγινε όταν ολοκληρωθούν τα αναγκαία έργα και θα περάσουμε στα επόμενα. Τελικά μάλλον εύχομαι να μην ξανασπάσει ο άτιμος ο αγωγός...