του Νίκου Φωτίου*
Το υπό ψήφιση νομοσχέδιο που έχει εισαχθεί στη Βουλή με τίτλο «Εκλογή Δημοτικών και Περιφερειακών Αρχών» δεν αποτελεί μεν κατ’ ουδένα τρόπο μεταρρυθμιστική τομή για την Τοπική Αυτοδιοίκηση αλλά, από την άλλη, καταδεικνύει ευκρινώς το πνεύμα της κυβέρνησης και των διαδοχικών και ομοούσιων ΥΠΕΣ Θεοδωρικάκου και Βορίδη απέναντι στην Αυτοδιοίκηση.
Αυτό το «πνεύμα» στηρίζεται σε δυο ιδεολογικούς πυλώνες:
Α) Σαφής προτίμηση σε επιλογές όπου η κοινωνική και πολιτική πολυφωνία θεωρείται «οχλοβοή» και «πρόβλημα» προς επίλυση.
Β) Όσο «κατεβαίνει» το επίπεδο των αποφάσεων προς τους πολίτες, τόσο αυξάνει η ακυβερνησία και η διαφθορά. Άρα, όσο λιγότερα και υψηλότερα κλιμάκια αποφασίζουν, τόσο καλύτερα. Η φράση «Αποκέντρωση με Αυτοδιοίκηση» κάνει τον ΥΠΕΣ να τραβάει πιστόλι ήδη από τις πρώτες συλλαβές της.
Διαχρονικό αποτέλεσμα αυτών των επιλογών είναι α) το συγκεντρωτικό κράτος, που, όμως, δεν δουλεύει, ακριβώς επειδή είναι τέτοιο, β) ο βρόχος γύρω από τον λαιμό της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, που την πνίγει από την πολλή πατρική στοργή, γ) η μη μείωση της διαφθοράς και της κακοδιοίκησης, η αντιμετώπιση της οποίας επιχειρείται κακότεχνα και αυταρχικά για μιαν ακόμη φορά με τα «κόλπα» του πρόσφατου νόμου 4795/2021 περί «Εσωτερικού Ελέγχου».
Ο υπό ψήφιση νόμος, λοιπόν, είναι ενδεικτικός για το «τι κάνει» αλλά, ίσως περισσότερο, για το «τι δεν κάνει»:
1. Τι κάνει, ως μη ώφελε
- Μειώνει τον αριθμό των εκλεγμένων δημοτικών συμβούλων (Άρθρο1.2), χωρίς κάποια μελέτη αιτιολόγησης και τεκμηρίωσης ή κάποια σχεδιασμένη αναδιάρθρωση των υποχρεώσεών τους (συμμετοχή σε δεκάδες επιτροπές και Συμβούλια). Το mini market της γειτονιάς θα έκανε καλύτερο λογαριασμό!
- Μειώνει ή καταργεί τα Συμβούλια των Δημοτικών Κοινοτήτων (Άρθρο 2.2) με ολική αφαίρεση των στοιχειωδών αποφασιστικών αρμοδιοτήτων που προέβλεπε ο «Κλεισθένης». Αν παραιτούνταν σύσσωμα τα Κοινοτικά Συμβούλια όλης της χώρας, κανείς δεν θα έπαιρνε χαμπάρι, διότι έχουν μηδενικό (0) διοικητικό αποτύπωμα!
Οι απεγνωσμένες φωνές πολλών «Δικτύων Κοινοτήτων», στη συζήτηση της αρμόδιας Επιτροπής της Βουλής, που ΟΜΟΦΩΝΑ ζητούσαν την άρση της κατάργησής τους, δεν έκαναν το αυτί του ζόρικου ΥΠΕΣ να ιδρώσει ούτε κατά μια ρανίδα ιδρώτος!
- Ενώ, από τη μια αυξάνει υπερβολικά τον αριθμό των υποψηφίων (+120 έως +150%), από την άλλη μειώνει τον αριθμό αυτών που θα εκλεγούν (Άρθρο 12.7), γεγονός που ευνοεί εξωαυτοδιοικητικές υποψηφιότητες των σταρ της πασαρέλας και της showbiz.
- Ακυρώνει συνδυασμούς, αν δεν περιλαμβάνουν υποψηφίους για το σύνολο των εκλογικών περιφερειών (άρθρο 13.ε) ή αν δεν περιλαμβάνουν υποψηφίους για το σύνολο των δημοτικών κοινοτήτων (13.στ’). Έτσι, αποκλείοντας τους ανεξάρτητους, ευνοεί τους κομματικούς συνδυασμούς και αποθαρρύνει νέους και ορεξάτους ανθρώπους (κυρίως στην επαρχία) να ασχοληθούν με την τοπική πολιτική.
- Στις εκλογές των δημάρχων και των δημοτικών συμβούλων, θεωρεί επιτυχόντα τον συνδυασμό που πλειοψήφησε με ποσοστό μεγαλύτερο του 43%+1 του συνόλου των έγκυρων ψηφοδελτίων (Άρθρο 22.1).
Στην προσπάθειά του να εξαλείψει πραγματικά προβλήματα ακυβερνησίας που προέκυψαν από τον «Κλεισθένη με την προβληματική «απλή αναλογική των δύο γύρων», μειώνει τη νομιμοποίηση του εκλεγόμενου δημάρχου και της παράταξής του, εφόσον παραβιάζει για διαδικαστικούς και μόνο λόγους (μη επανάληψη εκλογής) την καθιερωμένη δημοκρατική αρχή της πλειοψηφίας του 50%+1 (Άρθρο 22.1).
- Βάζει πλαφόν στο δικαίωμα εκλογής δημοτικού συμβούλου το 3% των εγκύρων ψηφοδελτίων (Άρθρο 24.3.α). Και πάλι, ενώ η δηλωμένη πρόθεση είναι να κοπεί η όρεξη των όντως υπερβολικά πολλών φιλόδοξων υποψηφίων (στη Θεσσαλονίκη το 2019 εμφανίστηκαν 22 υποψήφιοι δήμαρχοι!), στην πράξη το πλαφόν αυξάνεται αρκετά, ιδίως σε μικρομεσαίους δήμους αποκλείοντας χρήσιμες και καινοτόμες φωνές στις τοπικές κοινωνίες.
2. Τι δεν κάνει, ως όφειλε
- Δεν διαθέτει αιτιολογική έκθεση, με την οποία να τεκμηριώνει τι κάνει και γιατί το κάνει. Στην προσχηματική αιτιολόγηση (σημείο 8) αναφέρονται οι «μακροπρόθεσμοι» στόχοι του νομοθετήματος. Να γελάει ο κάθε πικραμένος! Στη δε έκθεση του Γενικού Λογιστηρίου αναφέρεται «Αύξηση δημοσίων εσόδων από αύξηση των παραβόλων των υποψηφίων. Εξοικονόμηση δαπάνης από τη μείωση του αριθμού των ΔΣ». Ανεβαίνει το σουτιέν και κατεβαίνει το βρακί, κατά το παλαιό πιπεράτο ανέκδοτο…
- Δεν καταδέχεται να λάβει υπόψη «συναφείς πρακτικές άλλης χώρας της Ε.Ε. ή του ΟΟΣΑ ή διεθνών οργανισμών», (σημείο 6), διότι κατά τον ΥΠΕΣ, «εμείς τα ξέρουμε όλα καλύτερα απ’ όλους».
- Δεν επαναφέρει στο Δημοτικό Συμβούλιο πλήθος σημαντικότατων αρμοδιοτήτων που τις είχε αφαιρέσει και αποδώσει στην Οικονομική Επιτροπή καθιστώντας το από ανώτατο εκλεγμένο σώμα «Λέσχη ανούσιων συζητήσεων».
- Δεν προηγήθηκε η πολλάκις υπεσχημένη ρύθμιση αρμοδιοτήτων μεταξύ Κράτους και Αυτοδιοίκησης, για την οποία η Επιτροπή Κοντιάδη, συσταθείσα από τον πρώην ΥΠΕΣ, διαλύθηκε από τον νυν, το 140 σελίδων πόρισμα Κοντιάδη σαβουρντίχτηκε στα σκουπίδια και συστάθηκε νέα Επιτροπή με το ίδιο ακριβώς αντικείμενο(!).
- Δεν έγινε -ηθελημένα- καθόλου σαφές τι είδους αυτοδιοίκηση έχει ανάγκη η χώρα, διότι με αυτό το πρωθύστερο και τσουρούτικο νομοσχέδιο το μόνο που «ρυθμίζεται» είναι η (επαν)εκλογή των κομματικά προσκείμενων στην κυβέρνηση δημάρχων.
Ο πρόεδρος της πιο-φιλοκυβερνητική-πεθαίνεις ΚΕΔΕ αναλώθηκε στο ξέπνοο ψιθύρισμα κάποιων αντιρρήσεων για την αύξηση του παραβόλου και τη μείωση του αριθμού των δημοτικών συμβούλων. Εκεί όπου ο πρόεδρος-δήμαρχος υπήρξε σαφέστατος, ήταν στην προτροπή του προς τον χειρουργό υπουργό να προχωρήσει σε εκτομή των φλεγμαινουσών σκωληκοειδών αποφύσεων των Κοινοτήτων από το σώμα των υγιών δημάρχων. (Κάποιος εκπρόσωπος δικτύου Κοινοτήτων σχολιάζων καυστικά παρέφρασε προσφυώς την ΚΕΔΕ σε «Κεντρική Ένωση ΔΗΜΑΡΧΩΝ Ελλάδας»).
Τέλος, όπως με άνεση και χάρη δήλωσε ο ευαίσθητος ΥΠΕΣ στη συζήτηση στην αρμόδια Επιτροπή της Βουλής, μια σειρά θεμάτων τα ρύθμισε με τη δημοκρατική διαδικασία τύπου «Αυτά τα συμφωνήσαμε με τον Στέλιο» (τον αναπληρωτή υπουργό, Πέτσα).
Ε, αφού «τα συμφωνήσατε με τον Στέλιο», κύριε υπουργέ, οι Επιτροπές της Βουλής, οι αυτοδιοικητικοί, τα δίκτυα Κοινοτήτων και οι λοιποί παρακατιανοί πολίτες περιττεύουν. Φωτιά και τσεκούρι!
Ο Νίκος Φωτίου είναι πρώην αντιδήμαρχος δήμου Θεσσαλονίκης