Σχέδια για περαιτέρω ανάδειξη, συντήρηση και αξιοποίηση ενός μικρού πράσινου παραδείσου, λίγα μόλις χιλιόμετρα από το κέντρο της Θεσσαλονίκης, ετοιμάζει ο δήμος Νεάπολης - Συκεών, τα οποία αναμένεται να εφαρμοστούν στο επόμενο χρονικό διάστημα. Πρόκειται για το άλσος Δελασάλ, που διατηρεί και προσφέρει στους κατοίκους των Πεύκων μια ανάσα φυσικής ομορφιάς και έναν προορισμό για βόλτα, περισυλλογή, συζήτηση και άθληση, σε έναν χώρο που δεν θυμίζει σε τίποτα το γκρίζο αστικό τοπίο που τον περιβάλλει.
Ποια είναι, όμως, η πραγματική αξία του χώρου και τι μυστικά κρατά κρυμμένα από τους καθημερινούς επισκέπτες του;
Το άλσος Δελασάλ ή αλλιώς δημοτικό άλσος Πεύκων, διαφέρει από τους - όχι λίγους - χώρους πρασίνου του δήμου Νεάπολης - Συκεών αλλά και όλου του πολεοδομικού συγκροτήματος της Θεσσαλονίκης. Αυτό που το κάνει να ξεχωρίζει, είναι η βαριά ιστορία που στέκεται πάνω στο χώμα του. Την ιστορία μας διηγούνται από κοινού ο καθηγητής του Κολεγίου Δελασάλ, Παντελής Πρίντεζης και ο καθηγητής Γεωλογίας ΑΠΘ, Βασίλης Μέλφος.
Ένας κήπος γεμάτος ιστορίες
Η ιστορία ξεκινά γύρω στο 1825, όταν ο Άγγλος έμπορος Djeck Abott έφτασε στη Θεσσαλονίκη και εγκαταστάθηκε στο Ρεντζίκι αγοράζοντας 200 στρέμματα βρόμικης, βραχώδους και αναξιοποίητης γης έναντι ελάχιστου αντιτίμου. Ο Abott έφτιαξε την τεράστια περιουσία του καλλιεργώντας και εξάγοντας ιατρικές βδέλλες στην Ευρώπη. Μέσα σε πέντε χρόνια, απασχολώντας 600 εργάτες και ξοδεύοντας ένα εκατομμύριο τούρκικες λίρες, κατασκεύασε στο Ρετζίκι ένα μεγαλόπρεπο κτήμα. Έσπασε τα βράχια με δυναμίτη και χρησιμοποίησε τις πέτρες για την κατασκευή των κτηρίων και της περίφραξης, ενώ έφερε περίπου 300 είδη φυτών από όλο τον κόσμο και τα φύτεψε στο κτήμα, το οποίο στόλισε με συντριβάνια, λιμνούλες με γέφυρες, αγάλματα και ένα μικρό καθολικό εκκλησάκι, τα ερείπια του οποίου υπάρχουν ακόμη και σήμερα, όπως και αυτά του λεγόμενου «Πύργου του Άμποτ», που δέσποζε επιβλητικός στο κέντρο του κτήματος.
Κάποια μέρα, ο σουλτάνος Abdoul-Medzid αποφάσισε να επισκεφθεί τον ξακουστό επιχειρηματία της Θεσσαλονίκης και ο Abott του ετοίμασε μια ιδιαίτερα εκκεντρική επίδειξη πλούτου. Έκανε πολλές αναπλάσεις στο κτήμα, κατασκεύασε ένα χαμάμ και κάλεσε σε ένα μεγάλο γλέντι εκατοντάδες κατοίκους της πόλης, ενώ λένε πως αγόρασε όλα τα τούρκικα χαλιά της Θεσσαλονίκης για να τα στρώσει στον δρόμο που οδηγούσε στο κτήμα. Όμως, τη στιγμή που ο σουλτάνος έβγαινε από την άμαξα, ένας δυνατός κεραυνός ήχησε. Αυτό θεωρήθηκε κακός οιωνός και ο σουλτάνος αρνήθηκε να επισκεφθεί το κτήμα. Απογοητευμένος ο Abott, ζήτησε να του προσφέρει έστω έναν καφέ, τον οποίο ετοίμασε σε μαγκάλι καίγοντας αντί για κάρβουνα... χαρτονομίσματα.
Ύστερα από άλλους ιδιοκτήτες, το κτήμα πέρασε το 1902 στην ιδιοκτησία των Freres, καθολικών μοναχών, μελών του Μοναχικού Τάγματος Δελασάλ, το οποίο ιδρύθηκε από τον Γάλλο ιερωμένο Jean-Baptiste de La Salle, με σκοπό την προσφορά εκπαίδευσης στη νεολαία. Το 1968, το ελληνογαλλικό Κολέγιο Δελασάλ μεταφέρθηκε από την οδό Φράγκων, στις νέες του εγκαταστάσεις στο Ρετζίκι. Από τα 56 στρέμματα που κατείχαν οι Freres, τα 30 πέρασαν, τη δεκαετία του ‘90 στην δημοτική κοινότητα Πεύκων.
Το άλσος Δελασάλ σήμερα
Σήμερα, το άλσος Δελασάλ απλώνεται, ανοικτό για τους πολίτες δίπλα στις εγκαταστάσεις του Κολεγίου. Στην δροσερή και σκιερή του ατμόσφαιρα αιωρείται ακόμη κάτι από την παλιά του αίγλη. Κοντά στην είσοδο του άλσους, υπάρχουν 14 σταυροί που αναπαριστούν την πορεία του Χριστού προς το Γολγοθά, τον «Δρόμο του Σταυρού» ή «via delorozo». Οι σταυροί τοποθετήθηκαν από τους μοναχούς γύρω στο 1960. Ανάμεσα στην πυκνή βλάστηση από πλατάνια, καρυδιές και βελανιδιές, ξεχωρίζει ένα «μνημείο της φύσης», όπως το χαρακτηρίζει ο γεωλόγος κ. Μέλφος. Πρόκειται για έναν πανύψηλο δρυ που ζει στο άλσος για περισσότερα από 250 χρόνια. Στο πυκνό φύλλωμα των δέντρων βρίσκουν καταφύγιο διάφορα είδη πουλιών, ενώ στα ξύλινα παγκάκια του άλσους κάθονται κάθε μέρα επισκέπτες κάθε ηλικίας, κάτοικοι της περιοχής και όχι μόνο, νεαρά ζευγαράκια και παρέες μαθητών του Κολεγίου. Στα στενά μονοπάτια προπονούνται τρέχοντας ερασιτέχνες αθλητές αλλά και ομάδες των τοπικών αθλητικών συλλόγων.
Τα σχέδια για το μέλλον
Τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει αρκετά έργα συντήρησης και του χώρου από τη δημοτική αρχή, ωστόσο υπάρχουν ακόμη πολλές ενέργειες ανάδειξης που εκκρεμούν, ώστε να αξιοποιηθεί καταλλήλως ένας χώρος με τόση ιστορική, πολιτισμική, θρησκευτική και περιβαλλοντική αξία. Μιλώντας στο Voria.gr, ο δήμαρχος Νεάπολης - Συκεών, Σίμος Δανιηλίδης, δήλωσε πως πρόκειται να ξεκινήσει άμεσα η εκπόνηση μελέτης από την Τεχνική Υπηρεσία, που θα προβλέπει, μεταξύ άλλων, την αναστήλωση του «Πύργου του Άμποτ», ώστε να μετατραπεί σε λαογραφικό μουσείο. «Είναι κάτι που προσπαθούμε εδώ και πολύ καιρό, ωστόσο αντιμετωπίζουμε γραφειοκρατικά εμπόδια, αφού στις διαδικασίες εμπλέκεται η εφορεία αρχαιοτήτων, το δασαρχείο και η πολεοδομία», αναφέρει ο δήμαρχος, προσθέτοντας ότι στα σχέδια εντάσσεται και η συντήρηση της βλάστησης, η δημιουργία χώρου επίσκεψης ώστε το άλσος να αξιοποιηθεί τουριστικά, η αναστήλωση της περίφραξης και πολλά άλλα. Στην εξέλιξη των διαδικασιών συμβάλλουν ιδιαίτερα και οι κάτοικοι της περιοχής, συμμετέχοντας στη διαβούλευση. Μιλώντας στη Voria.gr η τοπική σύμβουλος και κάτοικος των Πεύκων, Τάνια Κιουμουρτζίδου τόνισε τη σημασία της ανάπλασης του άλσους, που, όπως είπε, θα συμβάλλει στην αναβάθμιση της περιοχής.
Μέχρι τότε, η δημοτική αρχή προσπαθεί, στο μέτρο του δυνατού, για τη συντήρηση και την προστασία του χώρου. Όπως εξήγησε στη Voria.gr, ο αντιδήμαρχος Πεύκων, Αλέξανδρος Σιμητόπουλος, γίνεται ένας στοιχειώδης καθαρισμός του χώρου, ωστόσο απαιτείται η παρέμβαση δασολόγου για να αναδειχθούν και να προστατευθούν όλα τα είδη της βλάστησης. Παράλληλα, χρειάζεται 24ωρη φύλαξη, κάτι που δεν μπορεί να γίνει όσο ο δήμος αδυνατεί να προσλάβει νέους υπαλλήλους. Στον χώρο σημειώνονται κάποια περιστατικά βανδαλισμού, ωστόσο η εγκληματικότητα και η χρήση ναρκωτικών που συνέβαινε παλιότερα, πλέον έχει σταματήσει.
Οι κάτοικοι των Πεύκων, λοιπόν, δεν έχουν παρά να αναμένουν για την ανάδειξη του άλσους Δελασάλ, που θα δώσει και πάλι στο Ρεντζίκι τη σημασία της τούρκικης ονομασίας του: «Urendjick» δηλαδή, «μικρός παράδεισος».