Skip to main content

Αναστάτωση σε Χαλκιδική και Θεσσαλονίκη από τους δασικούς χάρτες

Κίνδυνο απώλειας κοινοτικών επιδοτήσεων διατρέχουν οι αγρότες. Ποιες περιοχές αντιμετωπίζουν πρόβλημα λόγω των δασικών χαρτών.

του Δημήτρη Παπανίκου

Λύση στο πρόβλημα με τις πρώην δασικές εκτάσεις οι οποίες εκχερσώθηκαν και καλλιεργήθηκαν αναζητά επειγόντως η κυβέρνηση. Πρόκειται για το δυσκολότερο από τα προβλήματα που προέκυψαν κατά τη διαδικασία ανάρτησης και επικύρωσης των δασικών χαρτών. Οι εκτάσεις αυτές ανέρχονται σε εκατοντάδες χιλιάδες στρέμματα και αφορούν περιοχές οι οποίες στις αεροφωτογραφίες του 1945 εμφανίζονται ως δάση ή δασικές και σήμερα είναι γεωργικές.

Η αλλαγή της φυσιογνωμίας τους έγινε κυρίως μέσω της σταδιακής καταπάτησης και εκχέρσωσης δημόσιων δασικών εκτάσεων. Η δυσκολία του προβλήματος έγκειται στις τεράστιες οικονομικές επιπτώσεις που συνεπάγεται αυτή η μετατροπή στο χαρακτηρισμό των εκτάσεων. Αφενός γιατί οι περισσότερες από τις παρανόμως εκχερσωμένες εκτάσεις έχουν ενταχθεί στο σύστημα των κοινοτικών επιδοτήσεων του ΟΠΕΚΕΠΕ, αφετέρου επειδή είναι κατά βάση καταπατημένες και για να τις αποκτήσουν οι σημερινοί φερόμενοι ως ιδιοκτήτες τους θα κληθούν να πληρώσουν σημαντικά ποσά.

Η κυβέρνηση πιέζεται να βρει λύση καθώς στις 15 Μαρτίου ξεκινά η περίοδος υποβολής, από τους αγρότες, των δηλώσεων ΟΣΔΕ (Ολοκληρωμένο Σύστημα Διαχείρισης Επιδοτήσεων), περίοδος η οποία θα διαρκέσει έως τις 15 Μαΐου. Ήδη, η εταιρία του Κτηματολογίου (ΕΚΧΑ Α.Ε.) έχει στείλει στον ΟΠΕΚΕΠΕ τους δασικούς χάρτες των περιοχών όπου έχουν γίνει οι αναρτήσεις και όποια καλλιεργήσιμη σήμερα έκταση είναι χαρακτηρισμένη ως δασική, σημαίνει ότι θα απενταχθεί από τον ΟΣΔΕ με αποτέλεσμα χιλιάδες αγρότες να χάσουν πολλά εκατομμύρια κοινοτικών επιδοτήσεων.

Το θέμα είχε απασχολήσει κυβερνητική σύσκεψη υπό τον πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα όπου διαπιστώθηκε η σοβαρότητα του προβλήματος και δόθηκε εντολή να βρεθεί κάποια λύση.

Σε χθεσινές δηλώσεις του ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης Βαγγέλης Αποστόλου τόνισε ότι «ασφαλώς και γνωρίζουμε τις επιπτώσεις που έχει η ανάρτηση των δασικών χαρτών στον αγροτικό χώρο, αφού αν χαρακτηρίσουν τις επιλέξιμες εκτάσεις ως δασικές, θα υπάρξει πρόβλημα τόσο με τη καταβολή των ενισχύσεων, όσο και τη κυριότητα των εκτάσεων». Ο κ. Αποστόλου είπε ότι τα αρμόδια υπουργεία προσπαθούν «να επιλύσουν τα προβλήματα που προκύπτουν στον ΟΣΔΕ» και διαβεβαίωσε ότι οι επιπτώσεις που τυχόν θα προκύψουν από τη κύρωση των δασικών χαρτών θα καταχωρηθούν μέχρι την ολοκλήρωση των πληρωμών των ενισχύσεων».

Πάντως, ο κ. Αποστόλου εξέφρασε τη διαφωνία του με τις απόψεις που προτείνουν να εξαιρεθούν αυτές οι εκτάσεις από τους δασικούς χάρτες, όπως έγινε με τους αυθαίρετους οικισμούς οι οποίοι χαρακτηρίστηκαν ως «οικιστικές πυκνώσεις» και βγήκαν προσωρινά εκτός των δασικών χαρτών. «Αν εφαρμοστούν τέτοιες λύσεις, τότε όχι μόνο κάθε χωράφι θα είναι και μια πύκνωση, οπότε θα υπάρχουν ολόκληρες περιοχές που δεν θα έχει μείνει δασικός χάρτης, αλλά και κάθε αποχαρακτηρισμός ενδέχεται να μεταβληθεί σε εργαλείο επιβράβευσης των καταπατητών» υπογράμμισε ο υπουργός προσθέτοντας πως «δεν θέλουμε με τίποτα ο αγροτικός χώρος να χρησιμοποιηθεί ως πρόσχημα για να αποχαρακτηριστούν εκτάσεις που είναι πραγματικά δασικές».

Αναδασωτέες εκτάσεις

Σημαντικά προβλήματα προκύπτουν και από τις κατά καιρούς αποφάσεις τις οποίες έχουν εκδώσει οι κατά τόπους Διευθύνσεις Δασών με τις οποίες κηρύσσονται αναδασωτέες, εκτάσεις που δεν ήταν δασικές κατά το παρελθόν. Στις περισσότερες περιπτώσεις, μάλιστα, η κήρυξη εκτάσεων ως αναδασωτέων έγινε με λεκτικό τρόπο, χωρίς τις απαραίτητες οριοθετήσεις επί χάρτου. Οι αποφάσεις αυτές επηρεάζουν τόσο γεωργικές καλλιέργειες, όσο και οικισμούς οι οποίοι έχουν αναπτυχθεί σε αυτές τις εκτάσεις. Περισσότερο επείγον είναι το πρόβλημα με τις αγροτικές εκμεταλλεύσεις καθώς αυτό των οικισμών έχει παρακαμφθεί προσωρινά μέσω των «οικιστικών πυκνώσεων». Πριν από μερικές ημέρες ο αρμόδιος για την υπόθεση των δασικών χαρτών αναπληρωτής υπουργός Περιβάλλοντος Σωκράτης Φάμελλος απέστειλε εγκύκλιο προς της Διευθύνσεις Δασών με την οποία τις καλεί να ξεκινήσουν άμεσα τη διαδικασία οριοθέτησης και εξαίρεσης των ανέκαθεν αγροτικών εκτάσεων από τις περιοχές που κηρύχθηκαν αναδασωτέες. Στην ίδια εγκύκλιο ο κ. Φάμελλος τονίζει ότι για τις εκτάσεις αυτές οι πολίτες δεν χρειάζεται να υποβάλουν αντιρρήσεις.

Τα προβλήματα στη Θεσσαλονίκη

Στην περιοχή της Κεντρικής Μακεδονίας έχουν αναρτηθεί μέχρι στιγμής δασικοί χάρτες για τις Περιφερειακές Ενότητες Θεσσαλονίκης, Χαλκιδικής και Πιερίας και για το Δημοτικό Διαμέρισμα Έδεσσας. Μέσα στο επόμενο τρίμηνο αναμένεται η ανάρτηση και στις υπόλοιπες περιοχές (Ημαθία, Κιλκίς, Σέρρες και υπόλοιπο νομού Πέλλας).

Από τα στοιχεία της ανάρτησης του δασικού χάρτη της ΠΕ Θεσσαλονίκης προκύπτουν τα ακόλουθα:

- Η συνολική έκταση ανέρχεται σε 3.178.000 στρέμματα. Εξ αυτών 1.011.168 (ποσοστό 31,81%) είναι δάση ή δασικές, ενώ 1.145.895 στρ. (36,08%) είναι μη δασικές.

- Οι παράνομες εκχερσώσεις δασικών εκτάσεων και η μετατροπή τους σε γεωργικές ανέρχονται σε 44.274 στρ. (1,39%). Οι δασωμένες εκτάσεις ανέρχονται σε 88.977 στρ. (2,8%) και οι αναδασωτέες εκτάσεις είναι 125.210 στρ. (3,94%). Τα περισσότερα προβλήματα εντοπίζονται σε δημοτικά διαμερίσματα των δήμων Θέρμης (Αγ. Αντώνιος, Περιστερά, Λιβάδι, Μονοπήγαδο), Λαγκαδά (Δορκάδα, Σοχός, Ασκός κ.λπ.) και Βόλβης (Απολλωνία, Αδάμ, Σκεπαστό κ.ο.κ.). Προβλήματα με αναδασωτέες περιοχές υπάρχουν σε οικισμούς πέριξ του πολεοδομικού συγκροτήματος (Περιστερά, Ωραιόκαστρο, Μελισσοχώρι, Λαγυνά κ.λπ.).

Η κατάσταση στη Χαλκιδική

Ο δασικός χάρτης της ΠΕ Χαλκιδικής καλύπτει περίπου 2,8 εκατ. στρέμματα εκ των οποίων οι 932.000 είναι καλλιεργήσιμες εκτάσεις. Εξ αυτών το μεγαλύτερο πρόβλημα εντοπίζεται στα εκχερσωμένα τα οποία ανέρχονται σε 159.430 (5,3%). Άλλα 131.743 στρ. (4,6%) είναι χαρακτηρισμένα αναδασωτέα ενώ 83.963 (2,9%) είναι δασωμένα. Η ανάρτηση του χάρτη έχει προκαλέσει μεγάλη αναστάτωση στους αγρότες οι οποίοι διαβλέπουν τον κίνδυνο απώλειας των κοινοτικών επιδοτήσεων. Σύμφωνα με τα στοιχεία από το δασικό χάρτη από τις περίπου 360.000 επιδοτούμενες καλλιέργειες (ελιές, σιτηρά, αμπέλια κ.λπ.) οι 159.430 εμφανίζονται ως δασικές εκτάσεις.

Ως πλέον πιθανή φαντάζει να δοθεί η δυνατότητα στους φερόμενους σήμερα ιδιοκτήτες αυτών των καταπατημένων εκτάσεων να τις αγοράσουν ή να της μισθώσουν για πολύ μεγάλα χρονικά διαστήματα. Ωστόσο, το προβλεπόμενο, βάσει της ισχύουσας νομοθεσίας αντίτιμο (1/3 της αντικειμενικής αξίας, συν 1/3 της αξίας του δάσους) θεωρείται από τους αγρότες πολύ υψηλό. Οι αγρότες αντιπροτείνουν το αντίτιμο να πέσει στο 10% της αντικειμενικής αξίας της έκτασης συν 10% της αξίας του δάσους.

Μεγάλο πρόβλημα για τη Χαλκιδική, κυρίως για το πρώτο πόδι, είναι η ανάπτυξη παράνομων οικισμών μέσα σε δάση ή δασικές εκτάσεις (οι λεγόμενες «οικιστικές πυκνώσεις»). Ωστόσο, ακριβής εικόνα δεν υπάρχει ακόμη καθώς οι δήμοι δεν έχουν στείλει τα απαραίτητα στοιχεία στην εταιρία του Κτηματολογίου προκειμένου να εξαιρεθούν από τον υπό ανάρτηση δασικό χάρτη.