Σε νομοσχέδιο το οποίο εκπονεί το υπουργείο Οικονομικών και πρόκειται να κατατεθεί προς ψήφιση στη Βουλή σε περίπου έναν μήνα, εναποθέτουν τις ελπίδες τους δεκάδες οικογένειες στην περιοχή της Καλαμαριάς των οποίων τα σπίτια διεκδικεί το ελληνικό δημόσιο. Το πρόβλημα το οποίο είχε αναδείξει στο παρελθόν η Voria.gr εμφανίστηκε πριν από περίπου είκοσι χρόνια όταν το ελληνικό δημόσιο αμφισβήτησε τις περιουσίες, δηλαδή την κυριότητα των σπιτιών τα οποία είχαν χτιστεί σε συγκεκριμένα οικόπεδα της Καλαμαριάς, γνωστά ως «ανταλλάξιμα».
Το ζήτημα προέκυψε κατά τη διαδικασία σύνταξης του Κτηματολογίου. Οι ιδιοκτήτες των διαμερισμάτων οι οποίοι τα είχαν πληρώσει, μαζί και με τους νόμιμους φόρους, τα ενέγραψαν ως όφειλαν στο Κτηματολόγιο αλλά, ταυτόχρονα τα ίδια οικόπεδα επί των οποίων είχαν χτιστεί τα διαμερίσματα ενέγραψε για λογαριασμό του και το ελληνικό δημόσιο, με αποτέλεσμα να προκύψουν δεκάδες διπλοεγγραφές.
Όπως είχε γράψει η Voria.gr οι επίμαχες εκτάσεις ανήκαν σε μουσουλμάνους και μετά την απελευθέρωση πέρασαν στην ευθύνη του ελληνικού δημοσίου, με σκοπό να τις διαθέσει για την αποκατάσταση των προσφύγων οι οποίοι κατέφθασαν στην περιοχή, στο πλαίσιο της ανταλλαγής των πληθυσμών, σύμφωνα με όσα προέβλεπε η συνθήκη της Λοζάνης.
Στο διάβα του χρόνου ορισμένα από αυτά τα οικόπεδα καταπατήθηκαν και παρότι σε ορισμένες περιπτώσεις το κράτος επέβαλε τα προβλεπόμενα πρόστιμα, ωστόσο ποτέ δεν προχώρησε στην κατοχύρωση της κυριότητάς τους υπέρ του ελληνικού δημοσίου. Στη συνέχεια οι ανταλλάξιμες εκτάσεις κατατμήθηκαν, έγιναν οικόπεδα, ανοικοδομήθηκαν, με νόμιμες οικοδομικές άδειες, πουλήθηκαν διαμερίσματα, πολλά απ' αυτά κληροδοτήθηκαν, πληρώνοντας όλους τους προβλεπόμενους φόρους, ώσπου έφτασε το έτος 2000 και ξεκίνησε η σύνταξη του Κτηματολογίου.
Πριν από 20 χρόνια
Τότε το ελληνικό δημόσιο, διεκδικώντας αυτές τις εκτάσεις και κατά συνέπεια και τα υπερκείμενα διαμερίσματα, προχώρησε, το 2001, στην υποβολή ενστάσεων στο Κτηματολόγιο, οι οποίες όμως απορρίφθηκαν στο σύνολό τους. Οι ιδιοκτήτες των διαμερισμάτων θεώρησαν έπειτα απ' αυτό ότι η υπόθεση έλαβε τέλος. Πεποίθηση η οποία εδραιώθηκε καθώς τα επόμενα χρόνια δεν υπήρξε καμία νομική ενέργεια από την πλευρά του ελληνικού δημοσίου. Όμως, στο τέλος του 2018, αίφνης το δημόσιο κατέθεσε ομαδικές αγωγές σε βάρος των ιδιοκτητών, διεκδικώντας την κυριότητα των περιουσιών τους.
Όπως εξηγεί στη Voria.gr ο Κώστας Βατάλης, ένας εκ των δικηγόρων που έχει αναλάβει για λογαριασμό κάποιων ιδιοκτητών, υποθέσεις τους οι οποίες έχουν φτάσει στο ακροατήριο, «το ελληνικό δημόσιο δεν προέβη σε καμία ενέργεια για περίπου 15 χρόνια, δημιουργώντας την εδραία πεποίθηση στους ιδιοκτήτες ότι η υπόθεση έχει τελειώσει και κινήθηκε σχεδόν στη λήξη της χρονικής προθεσμίας που παρέχει ο νόμος, καταθέτοντας αγωγές». Ο ίδιος έχει εκδικάσει δύο τέτοιες υποθέσεις στις οποίες εμπλέκονται δεκάδες μικροϊδιοκτήτες και αναμένεται η απόφαση του δικαστηρίου.
Υπόσχεση για πολιτική λύση
Το θέμα είναι σε γνώση της κυβέρνησης η οποία είχε υποσχεθεί πως θα το λύσει αναλαμβάνοντας νομοθετική πρωτοβουλία. Άλλωστε, δεν αφορά μόνον την Καλαμαριά, αφού, ανάλογα ζητήματα με ανταλλάξιμες εκτάσεις υπάρχουν και σε άλλους δήμους. Υπάρχει, μάλιστα, παρόμοια υπόθεση στον δήμο Σερρών η οποία αφορούσε τέσσερα οικοδομικά τετράγωνα. Για την περίπτωση εκείνη είχε ψηφιστεί τον Φεβρουάριο του 2021 τροπολογία η οποία προέβλεπε ότι για τα συγκεκριμένα ακίνητα των Σερρών «το Δημόσιο δεν προβάλλει δικαιώματα κυριότητας...».
Ο δήμαρχος Καλαμαριάς Γιάννης Δαρδαμανέλης έχει ζητήσει επανειλημμένως το θέμα να λυθεί πολιτικά. Με δηλώσεις του στην Voria.gr είχε τονίσει ότι «όλοι οι δήμοι που δημιουργήθηκαν από προσφυγικούς πληθυσμούς έχουν το συγκεκριμένο πρόβλημα και αυτό θα φανεί εντονότερα τα επόμενα χρόνια. Η Καλαμαριά επειδή είναι από τους πρώτους δήμους που κλείνει το Κτηματολόγιο ήδη το δημόσιο έκανε αγωγές. Αγωγές κατά ανθρώπων που, σε πολλές περιπτώσεις, έχουν ιδιοκτησίες, οι οποίες προέκυψαν από αγοροπωλησίες και για τις οποίες εκδόθηκαν οικοδομικές άδειες. Τέτοιες περιπτώσεις είναι περίπου είκοσι οικοδομές στο κέντρο της Καλαμαριάς και είναι απαράδεκτη αυτή η ταλαιπωρία που περνούν οι ιδιοκτήτες». Για το ζήτημα αυτό ο κ. Δαρδαμανέλης έχει κάνει κάποιες συναντήσεις με αρμόδια κυβερνητικά στελέχη τα οποία τον έχουν διαβεβαίωσε ότι θα υπάρξει νομοθετική ρύθμιση, που θα διευθετεί το ζήτημα.
Νομοθετική επίλυση
Στην κατεύθυνση αυτή φαίνεται να κινείται διάταξη η οποία περιλαμβάνεται, σύμφωνα με πληροφορίες, σε νομοσχέδιο του υπουργείο Οικονομικών το οποίο βρίσκεται στο στάδιο της τελικής επεξεργασίας. Το νομοσχέδιο προβλέπει κατ' αρχάς τη δυνατότητα εξαγοράς, υπό προϋποθέσεις, μικρών καταπατημένων εκτάσεων που βρίσκονται στην κατοχή των παράνομων καταπατητών για περισσότερα από 40 χρόνια. Σε άλλη διάταξή του, παράλληλα, προβλέπει την απόδοση τίτλων ιδιοκτησίας στους πρόσφυγες της Μικράς Ασίας για ακίνητα που διαθέτουν σε συνολικά 28 νομούς της χώρας. Τα ακίνητα αυτά θεωρούνται σήμερα δημόσια κτήματα και πλέον στόχος είναι να δοθούν τίτλοι ιδιοκτησίας στους κατόχους τους.
Σύμφωνα με το σκεπτικό του νομοσχεδίου η τακτοποίηση της πολυετούς εκκρεμότητας των ανταλλάξιμων κτημάτων θεραπεύει προβλήματα του παρελθόντος, όπως «η εξάλειψη ιστορικά τεκμηριωμένων κοινωνικών αδικιών και συγκρούσεων ή διεκδικήσεων κάθε μορφής, που εκδηλώνονται κάθε φορά που η πολιτεία προσπαθεί να προστατεύσει με συγκεκριμένα μέτρα αλλά με σημαντική χρονική υστέρηση την περιουσία της». Επίσης απαλλάσσει «τις αρμόδιες διοικητικές υπηρεσίες και τα δικαστήρια από σημαντικό αριθμό δικών, εξόδων και γραφειοκρατικών διαδικασιών».
Μιλώντας στην Voria.gr ο δικηγόρος κ. Βατάλης χαρακτηρίζει θετική αυτήν την πρωτοβουλία εκφράζοντας την ελπίδα ότι θα δώσει οριστική λύση στο πρόβλημα. «Δεν έχουμε δει την τελική διάταξη. Ελπίζουμε να λύνει τα προβλήματα τα οποία ταλαιπωρούν εκατοντάδες μικροϊδιοκτήτες οι οποίοι έχουν αποπληρώσει τα διαμερίσματά τους, έχουν πληρώσει του φόρους τους, αλλά αμφισβητείται η περιουσία τους». Ο κ. Βατάλης επισημαίνει, παράλληλα, ότι η διάταξη θα πρέπει να καταλαμβάνει και τις δίκες για τις οποίες εκκρεμεί η έκδοση απόφασης, καθώς και κάποιες άλλες υποκατηγορίες και ιδιαιτερότητες που έχουν διαπιστωθεί κατά τη διαδικασία σύνταξης του Κτηματολογίου.