Skip to main content

Απαιτούμε έγκυρη και αξιόπιστη ενημέρωση αλλά τη θέλουμε δωρεάν

Είναι προφανές ότι ο χώρος της Ενημέρωσης στην Ελλάδα, παρά τη «διόρθωση» που υπήρξε τα τελευταία χρόνια, βρίσκεται ακόμη σε κρίση.

Η κριτική, συχνά σφοδρή, προς τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης είναι από τα πλέον αγαπημένα σπορ των Ελλήνων. Η δημοσιογραφία εν γένει, αίρει τις αμαρτίες ολόκληρου του πολιτικού και κάθε άλλου συστήματος εξουσίας, διαχρονικά. Κυρίως δε, την τελευταία, πολύ δύσκολη δεκαετία, με τις αλλεπάλληλες κρίσεις, οικονομική, υγειονομική, πληθωρισμού, τα πυρά στρέφονταν κατά βάση κατά του αγγελιαφόρου των κακών ειδήσεων, αφήνοντας σχεδόν στο απυρόβλητο πολλούς από αυτούς οι οποίοι τις προκάλεσαν ή τις διαχειρίστηκαν ανεπιτυχώς.

Βεβαίως ουδείς ισχυρίζεται ότι τα ΜΜΕ είναι αθώα του αίματος. Ότι δεν διαπλέκονται με το πολιτικό σύστημα, ότι δεν έχουν εξαρτήσεις. Ότι μέρος της κριτικής που τους ασκείται είναι άδικη. Ωστόσο, όσοι με τόση ευκολία ή σκοπιμότητα εξαπολύουν, δικαίως ή αδίκως, τα πυρά τους κατά των ΜΜΕ, ας αναλογιστούν προηγουμένως και τις δικές τους ευθύνες. Και δεν αναφέρομαι μόνο στο πολιτικό σύστημα, στα κόμματα και στα διάφορα συστήματα εξουσίας. Αυτά πάντοτε προσπαθούν να ελέγξουν την Ενημέρωση, να θέσουν σε ομηρία τα ΜΜΕ και όταν και όπου δεν τα καταφέρνουν, εξαπολύουν στη συνέχεια εκστρατεία κατασυκοφάντησής τους. Στον πειρασμό αυτόν δεν αντιστάθηκε κανένα σύστημα εξουσίας, κανένα κόμμα, καμία κυβέρνηση.

Το θέμα, εν προκειμένω, είναι ποια είναι η στάση της κοινωνίας, η στάση των πολιτών, του καθενός ξεχωριστά απέναντι στην Ενημέρωση. Αφορμή γι' αυτά τα ερωτήματα αποτέλεσαν τα πρόσφατα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ σχετικά με τις πωλήσεις των εφημερίδων στην Ελλάδα. Σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ το 2021 σημειώθηκε περαιτέρω μείωση κατά 4,1%, στις πωλήσεις των εφημερίδων. Βεβαίως, η περυσινή υποχώρηση ήταν μικρότερη σε σύγκριση με αυτήν του έτους 2020 συγκριτικά με το 2019, όταν υπήρξε μείωση κατά 18,4% στις συνολικές πωλήσεις εφημερίδων. Όμως η πραγματική διάσταση του προβλήματος φαίνεται καλύτερα όταν ανοίξει, κάπως η εικόνα και τότε θα δούμε ότι από το 2016 έως το 2021 η μείωση στις πωλήσεις των εφημερίδων έφτασε σχεδόν στο 50%, από τα περίπου 71 εκατ. φύλλα το 2016 στα 36 εκατ. πέρυσι.

Οι λόγοι γι' αυτήν την κατάρρευση των πωλήσεων είναι πολλοί. Ο χώρος των ΜΜΕ, όπως και αυτός των κατασκευών για παράδειγμα, είχε χαρακτηριστικά «φούσκας», μιας παρά φύσιν, παρά τις δυνατότητες και τις ανάγκες της αγοράς, υπερμεγέθυνσης η οποία μέσα στην κρίση έσκασε με αποτέλεσμα ο κλάδος να υποστεί σημαντική συρρίκνωση, ή άλλως, αναγκαία διόρθωση. Ο δεύτερος λόγος είναι ότι και οι πολίτες, από τα πρώτα που αναγκάστηκαν να κόψουν μέσα στην κρίση ήταν η δαπάνη για την ενημέρωσή τους, ακόμη και αυτά τα οκτώ ευρώ το μήνα, για όσους αγόραζαν μόνον κυριακάτικη εφημερίδα.

Την ίδια ώρα, το κενό που άφησαν τα παραδοσιακά Μέσα έσπευσαν να το καλύψουν τα λεγόμενα «νέα Μέσα», δηλαδή οι ενημερωτικές ιστοσελίδες και φυσικά τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στα οποία, μάλιστα, οι πολίτες εκτός από καταναλωτές ειδήσεων, ένιωσαν να γίνονται και παραγωγοί οι ίδιοι. Έτσι, το σημερινό τοπίο στον χώρο της Ενημέρωσης στην Ελλάδα συνίσταται από επιχειρήσεις ΜΜΕ με σημαντικά κόστη λειτουργίας από τη μια, και από καταναλωτές οι οποίοι απολαμβάνουν το αγαθό της Ενημέρωσης αλλά χωρίς να πληρώνουν. Και ενδιαμέσως φύονται χιλιάδες λαθρόβια, δήθεν ενημερωτικά σχήματα, χωρίς δημοσιογράφους, με απειροελάχιστα κόστη, αλλά περιέργως πως, με δυσανάλογα έσοδα.

Είναι προφανές ότι ο χώρος της Ενημέρωσης στην Ελλάδα, παρά τη «διόρθωση» που υπήρξε τα τελευταία χρόνια βρίσκεται ακόμη σε κρίση· και θα παραμείνει εάν δεν αλλάξουν δύο πράγματα. Πρώτον, εάν η Πολιτεία δεν θέσει τους αναγκαίους κανόνες, για κάθε επιμέρους κλάδο της Ενημέρωσης, όπως έγινε δυστυχώς μόνον για τους τηλεοπτικούς σταθμούς. Μόνον έτσι θα ξεχωρίσει η ήρα από το στάρι, ώστε να καθαρίσει ο βιότοπος των ΜΜΕ από τα διάφορα λαθρόβια παράσιτα. Δεύτερον, εάν οι πολίτες δεν συνειδητοποιήσουμε ότι, παρά τις όποιες οικονομικές δυσκολίες, η δωρεάν ενημέρωση συνεπάγεται κατά κανόνα «φτηνή» ενημέρωση. Η μόνη αναγκαία εξάρτηση για τα ΜΜΕ είναι η εξάρτησή τους από τους «πελάτες», δηλαδή από τους πολίτες.