Skip to main content

Απλά μαθήματα οικονομίας από την περιπέτεια του ευρωπαϊκού ποδοσφαίρου

Η σύλληψη της ιδέας για τη European Super League, ο τρόπος οργάνωσης, οι στόχοι, οι αντιδράσεις, ακόμη και η αναδίπλωση, λένε πολλά.

Το ποδόσφαιρο, όπως και οι business, αντιγράφουν τη ζωή. Ενίοτε τη μελετούν τόσο καλά, που εξελίσσουν τους κανόνες. Ή έστω τους οργανώνουν αποδοτικά και παραγωγικά, που στην ουσία είναι σα να τους αλλάζουν. Η υπόθεση της European Super League, δηλαδή η προσπάθεια 12 πολύ μεγάλων ομάδων της Ευρώπης να αυτονομηθούν από τους πολλούς για να καρπωθούν ακόμη μεγαλύτερο ποσοστό από τα κέρδη του ευρωπαϊκού ποδοσφαίρου, είναι εξόχως διδακτική.

Η σύλληψη της ιδέας, ο τρόπος οργάνωσης, οι στόχοι, οι αντιδράσεις, ακόμη και η αναδίπλωση, λένε πολλά. Ακόμη περισσότερα απ’ όσα πίστευαν ότι θα κερδίσουν οι 12 πρωταγωνιστές. Περισσότερα ακόμη κι απ’ όσα θεωρούν ότι τους στέρησαν αυτοί που αντιδρούν, φίλαθλοι, κυβερνήσεις, ανταγωνιστές. Αρκεί μια ματιά σε ορισμένα από τα πώς, τα γιατί και τα διότι…

Πρώτον, έχει σημασία ότι η πρωτοβουλία των «12» εξελίχθηκε εν μέσω πανδημίας. Η συγκυρία δικαιολογεί καινοτομίες και ρηξικέλευθες κινήσεις, κυρίως διότι οι οικονομικές απώλειες είναι τόσο μεγάλες –εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ για καθέναν από τους μεγάλους συλλόγους- που δικαιολογούν την κινητικότητα, τις νέες ιδέες και την επιτάχυνση. Η καταστροφή που ήδη έχει συντελεστεί απαγορεύει την αδράνεια και τη μοιρολατρία. Σε αυτές τις περιπτώσεις συνήθως οι άνθρωποι καταφεύγουν είτε σε ιδέες που έχουν διατυπωθεί –έστω θεωρητικά- στο παρελθόν είτε στην προσαρμογή πετυχημένων σε άλλα πεδία πρακτικών. Στη δημιουργία μιας κλειστής ευρωπαϊκής ποδοσφαιρικής λίγκας των μεγάλων ομάδων, στα πρότυπα του αμερικανικού πρωταθλήματος μπάσκετ ΝΒΑ, ισχύουν και τα δύο, αφού ως ιδέα και συγκαλυμμένη απειλή την έχουμε ξανακούσει.

Δεύτερον, ο σχεδιασμός της ESL έγινε από επιχειρηματίες επενδυτές, σε συνεργασία με τεχνοκράτες και τη μεγάλη αμερικανική επενδυτική τράπεζα JPMorgan. Δηλαδή από ανθρώπους εθισμένους σε γραφήματα, χρονοδιαγράμματα και στόχους. Μόνο που το ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο επηρεάζουν δύο άλλοι βασικοί παράγοντες: η κοινωνία, την οποία εκπροσωπούν οι φίλαθλοι μιας ομάδας, και η θεσμική τάξη, την οποία εκφράζουν και ταυτόχρονα διαφυλάττουν οι ρυθμιστικές αρχές. Πρόκειται για δύο ισχυρότατους παράγοντες όχι μόνο σε συναισθηματικό και θεσμικό επίπεδο, αλλά και σε οικονομικό. Οι οπαδοί με την παρουσία τους και τις καταναλώσεις τους στους αγώνες και οι εθνικές και ευρωπαϊκές αρχές με τις διοργανώσεις τους εισφέρουν στα ταμεία των ομάδων άνω του 70% των εσόδων τους. Ταυτόχρονα προσφέρουν το υπόστρωμα που δικαιολογεί την άσκηση της αθλητικής –εν προκειμένω ποδοσφαιρικής- δραστηριότητας. Τα τηλεοπτικά δικαιώματα –στα οποία επίσης εμπλέκονται οι ρυθμιστικές αρχές- αφορούν το υπόλοιπο 30%. Άλλωστε σε κάθε business plan το απολύτως απαραίτητο στοιχείο που δεν μπορεί ούτε να απαλειφθεί, ούτε να παραμετροποιηθεί κατά κανένα τρόπο, είναι η πελατεία. Χωρίς πελάτες η μεγαλύτερη επένδυση και το καλύτερο businesss plan απλώς αποτυχαίνουν. Εάν υπάρχουν πελάτες, δηλαδή πιάτσα και επομένως αγορά, ακόμη κι ένα μέτριο, εμπειρικό επιχειρηματικό πλάνο κάτι θα αποδώσει.

Τρίτον, η -έστω πολύ καλή- τεχνική γνώση ενός θέματος δύσκολα σε κάνει πρωταγωνιστή. Η βαθιά και ουσιαστική γνώση ενός χώρου, δηλαδή της αγοράς, που σημαίνει ακριβή χαρτογράφηση της νοοτροπίας του κάθε παράγοντα που την επηρεάζει, είναι απολύτως απαραίτητη για μια επιχειρηματική επανάσταση, ώστε να έχει πιθανότητες επιτυχίας. Ιδιαίτερα όταν έχεις να χάσεις πολλά και άρα δεν επιχειρείς στο κενό. Διότι είναι άλλο να πουλάς αυτοκίνητα και άλλο τσιχλόφουσκες. Ομοίως είναι διαφορετικό να προσφέρεις μια κινηματογραφική εμπειρία ή μια συναυλία και διαφορετικό έναν ποδοσφαιρικό αγώνα, η έκβαση του οποίου υπόκειται σε πολλές αβεβαιότητες. Άλλο το σασπένς που δημιουργούν τα εφέ της οθόνης και η μαεστρία του σκηνοθέτη και άλλη η αγωνία για την έκβαση μιας ανθρώπινης επαφής ανταγωνιστικού τύπου, που συχνά εξαρτάται από το απρόοπτο.

Τέταρτον, η ταχεία υπαναχώρηση των βασικών συντελεστών της ESL μετά τις αντιδράσεις, δείχνει ότι το ποδόσφαιρο μπορεί να μην είναι μια συνηθισμένη επιχείρηση, αλλά έχει ανάγκη και τους ψυχρούς τεχνοκράτες. Αυτούς που αντιλαμβάνονται τα πράγματα με βάση γραφήματα, χρονοδιαγράμματα και στόχους, αλλά χωρίς πείσματα και εγωισμούς. Όταν μια δουλειά δεν βγαίνει απλώς κάνουν πίσω. Μετρούν οφέλη και ζημίες για να συνεχίζουν.

Πέμπτον, η αντίδραση των οπαδών των ομάδων στην Αγγλία για ένα θέμα που αφορά την παράδοση και το συναίσθημα και όχι την αντιπαλότητα με μία άλλη ομάδα αποτελεί θετικό παράδειγμα. Και σίγουρα κλείνει τα στόματα όσων –προέδρων, παραγόντων, αθλητών, οπαδών- πιστεύουν ότι το παν στο ποδόσφαιρο είναι η νίκη της δικής μας ομάδας και ο αφανισμός του αντιπάλου.

Αυτά κι ακόμη αρκετά άλλα μάθαμε τις τελευταίες ημέρες από την υπόθεση European Super League, που είναι μάλλον σίγουρο ότι κάποια στιγμή θα επανέλθει στο προσκήνιο, ενδεχομένως πιο διευρυμένη. Αλλά ακόμη κι αν κάτι τέτοιο δεν συμβεί η υπόθεση επηρεάζει ήδη τις εξελίξεις στο ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο. Διότι προφανώς η παράδοση βαραίνει, αλλά για έναν ζωντανό οργανισμό οι αλλαγές και η κινητικότητα, που στοχεύουν στην προσαρμογή, συνιστούν όρους επιβίωσης. Όχι όπως στην Ελλάδα, όπου η παραμικρή αλλαγή σε οποιοδήποτε πεδίο αντιμετωπίζεται με καχυποψία και προκαλεί ιστορίες πολιτικής τρέλας, κομματικής γελοιότητας και συχνά συνδικαλιστικής παραφροσύνης. Σύντροφοι, ένα κι ένα κάνουν δύο; Μάλλον έτσι είναι, αλλά για πόσο ακόμη; Στην εποχή της ψηφιακότητας και των αλγορίθμων πολλά απ’ όσα ξέρουμε για τον χρόνο, τα μεγέθη, τις αποστάσεις θα αλλάξουν είτε το θέλουμε είτε όχι. Είτε μας αρέσει είτε όχι.

ΥΓ. Στην Ελλάδα υπάρχει ένα καραμπινάτο παράδειγμα αυτοκτονικής συμπεριφοράς του συστήματος που οδήγησε στην καταστροφή ενός αθλήματος, που στο παρελθόν έδωσε στη χώρα τις μεγαλύτερες διακρίσεις και στους Έλληνες πολύ μεγάλες χαρές. Από τη στιγμή που το ελληνικό μπάσκετ έγινε υπόθεση δύο ομάδων, του Παναθηναϊκού του Γιαννακόπουλου και του Ολυμπιακού του Κόκκαλη, σε πολύ λίγα χρόνια το ενδιαφέρον των φιλάθλων για το πρωτάθλημα περιορίστηκε σε βαθμό εξαφανίσεως.

Μαζί και η τρέλα των παιδιών για το μπάσκετ. Μόνο που ακόμη και όταν αυτή η παρακμή έγινε ορατή δια γυμνού οφθαλμού κανείς από τους… μεγαλοπαράγοντες δεν έκανε πίσω. Και φυσικά οι φίλαθλοι δεν αντέδρασαν, ίσως επειδή στην Ελλάδα οι οπαδοί συμπεριφέρονται όπως οι φανατικοί οπαδοί μιας αίρεσης. Κάπως έτσι σήμερα οι Έλληνες παίκτες που αγωνίζονται στις ομάδες του πρωταθλήματος είναι μετρημένοι στα δάχτυλα του ενός χεριού. Και επιπλέον ομάδες που παίζουν στη Basket League και έχουν τη μορφή Ανωνύμων Εταιρειών έχουν απλήρωτους όχι μόνο αθλητές, αλλά εδώ και καιρό ακόμη και λογαριασμούς ρεύματος και νερού, ενώ συχνά ζητιανεύουν σε δήμους και περιφέρειες για να συντηρούν τα γήπεδα.

ΥΓ2. Πρόσφατα στην Κίνα, στη χώρα που αυτή τη στιγμή εφαρμόζει τον καπιταλισμό πιο αποδοτικά από οποιαδήποτε άλλη στην πλανήτη Γη, οι ποδοσφαιρικές ομάδες αποεπενδύουν. Αφού πλήρωσαν τα μαλλιά της κεφαλής τους για να φέρουν στην Ασία ξεπεσμένους και ξοφλημένους Ευρωπαίους σταρ, αλλά και κουρασμένους προπονητές, για να δυναμώσουν τις ομάδες και τα πρωταθλήματα τους, κατάλαβαν ότι το έργο δεν βγαίνει. Έτσι βασίζονται, πλέον, στις δικές τους δυνάμεις. Σιγά σιγά και όπου βγάλει. Μπάλα είναι, δεν χάθηκε ο κόσμος.