του Αλέξανδρου Παπουτσή*
Κατά καιρούς είχαν ακουστεί ενδιαφέρουσες απόψεις περί μεταφοράς της Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης εκτός πολεοδομικού συγκροτήματος, στην περιοχή της Σίνδου.
Το σκεπτικό είχε δομή κα επιχειρήματα και ήταν ένα θέμα του δημοσίου διαλόγου τότε. Το 2000 - 2009 οι πραγματικότητες και οι προοπτικές της χώρας, άρα και οι σχεδιασμοί ήταν διαφορετικοί. Από τότε όμως έχουν αλλάξει άρδην τα δεδομένα.
Σήμερα, βρισκόμαστε μετά από 10 - 15 περίπου χρόνια να έχουμε στα χέρια μας μία πιο ώριμη προσέγγιση. Έχει ξεκινήσει ο αρχιτεκτονικός διαγωνισμός για την ανάπλαση του χώρου εκεί που βρίσκεται, στο κέντρο της πόλης.
- η προκήρυξη του διαγωνισμού για το project της αναμόρφωσης του εκθεσιακού και συνεδριακού κέντρου της Θεσσαλονίκης γνώρισε μεγάλη αποδοχή από την διεθνή αρχιτεκτονική κοινότητα καθιστώντας το έργο της ανάπλασης της ΔΕΘ ένα φιλόδοξο εγχείρημα.
- οι παρεμβάσεις αφορούν συνολική έκταση 176 στρεμμάτων και θα αναμορφώσουν ριζικά την εικόνα όλης της πόλης
- τα μισά από τα στρέμματα θα δοθούν για χρήση στην πόλη με τη δημιουργία πάρκου και χώρων κοινής χρήσης.
- Στο βόρειο κομμάτι, δίπλα από το Παλέ ντε Σπορ θα αναπτυχθεί το νέο συνεδριακό κέντρο
- Εγνατία με Αγγελάκη και θα ανεγερθεί επιχειρηματικό κέντρο ενώ κάτω από αυτά θα γίνει υπόγειο πάρκινγκ 2.000 θέσεων.
Κάθε ένας δικαιούται να έχει την Α ή την Β άποψη, να την καταθέτει και να επιδιώκει την επικράτησή της. Όμως εδώ έχουμε μία πόλη που διψάει για επενδύσεις, έχει ανάγκη την επιτάχυνση όλων των έργων υποδομής, χρειάζονται μεγάλες παρεμβάσεις κλίμακας. Έχουμε μία πόλη που έχει κολλήσει σε αέναες συζητήσεις, σε διχασμούς και κόντρες έχοντας όμως στο τραπέζι της την ατζέντα του 1990-2000 ενώ βαδίζουμε στο 2021. Δεν γίνεται παντού να προχωράνε έργα και μόνο η Θεσσαλονίκη να ομφαλοσκοπεί, μόνο η Θεσσαλονίκη να προανεγγέλει, να ματαιώνει, να ακυρώνει, να ξαναμαλώνει και να ξανασυζητά.
Αυτές οι καθυστερήσεις έχουν κόστος, αθροίζουν κόστος. Δεν γίνονται in vitro όπου μπορούμε κλεισμένοι σε έναν πύργο μεταξύ τύρου και αχλάδου να συζητάμε για ένα μέλλον που ποτέ δεν έρχεται. Χάνονται εκατομμύρια, χάνονται θέσεις εργασίας, ΑΕΠ. Η πόλη μένει στάσιμη, δεν αλλάζει, δεν βελτιώνεται με αυτή τη συνταγή.
Το σύνθημα είναι ένα και γύρω από αυτό πρέπει να συνασπιστούν όσοι αντιλαμβάνονται το διακύβευμα. «Εδώ και τώρα ολοκλήρωση των έργων - εδώ και τώρα επιτάχυνση των έργων» ώστε να μπορεί η πόλη να καθίσει στο τραπέζι του μελλοντικού εθνικού σχεδιασμού της επόμενης γενιάς μεγάλων έργων. Ακόμη και εάν εκκινούν από διαφορετικές ιδεολογικές ή πολιτικές αφετηρίες, είναι περισσότερο απαραίτητο από ποτέ να διαμορφωθεί μία συμμαχία υπέρ των έργων υποδομής, υπέρ των παρεμβάσεων κλίμακας.
Πόλη χωρίς υποδομές, χωρίς αναπλάσεις, χωρίς πράσινο και δημόσιο χώρο, χωρίς σοβαρό συγκοινωνιακό δίκτυο, χωρίς προσέλκυση επενδύσεων, νέες θέσεις εργασίας δεν μπορεί να σταθεί στον 21ο αιώνα - πόσο δε μάλλον να πρωταγωνιστήσει.
Μια μικρή παράθεση της κακοδαιμονίας θα πείσει και τον πιο καχύποπτο αναγνώστη περί του αληθούς της αγανάκτησης. Δεκαετίες για το μετρό, δεκαετίες για την πλατεία Διοικητηρίου, ακύρωση υποθαλάσσιας αρτηρίας, 15ετία για την ανάπλαση Δ.Ε.Θ, αρκετά χρόνια για το Μουσείο Ολοκαυτώματος, τα ίδια για τον περιφερειακό της πόλης ( ελπίζουμε όχι και για το flyover), παρόμοια για τους κόμβους. Στο τέλος της δεκαετίας όμως οι θρήνοι για μια πόλη με σημαντικές υστερήσεις κινδυνέυουν να γίνουν καφόφωνο μοιρολόγι και εμείς οι Θεσσαλονικείς μοιρολογίστρες.
Αλλαγή με ύμνους της στασιμότητας, πρόοδος χωρίς θραύση της συναίνεσης της ακινησίας, επιτάχυνση με διαρκή αναμασήματα δεκαετιών δεν μπορεί να υπάρξει. Διακηρυκτικά όλοι θέλουν μια πόλη εξωστρεφή που θα αξιοποιεί επιτέλους αυτά τα πολυθρύλητα πλεονεκτήματά της και θα αναδεικνύεται σε αυτό που δυνητικά μπορεί να μετατραπεί. Σε έναν κόμβο επιχειρηματικότητας, ανάπτυξης, εκπαίδευσης, εμπορίου, σε τουριστικό προορισμό αξιώσεων κοκ.
Όμως πως το φανταζόμαστε να γίνεται αυτό; Χωρίς μέσα σταθερής τροχιάς; Με περίπου ένα ΜΜΜ; Χωρίς δρόμους που θα συνδέουν το λιμάνι με τον αυτοκινητόδρομο; Χωρίς μεγάλες αστικές αναπλάσεις; Χωρίς αναβάθμιση του δημοσίου χώρου, χωρίς πράσινο, χωρίς υποδομές, ποδηλάτοδρομους, χωρίς πάρκινγκ; Ή μήπως η παράμετρος του χρόνου δεν προσμετράται στην εξίσωση ωσάν να τον έχουμε παγώσει;
Αν υπάρχει συνταγή που μπορεί να σε οδηγήσει στο στόχο χωρίς αυτές τις προϋποθέσεις ας κατατεθεί. Η λογική όμως λέει πως κατ’ αναλογία δεν μπορούμε να ταΐσουμε 5.000 κόσμου με 5 ψωμιά και 3 ψάρια. Δεν αρκεί δηλαδή το «λίγο κρασί, λίγο θάλασσα και λίγο ερωτική πόλη» για να συναγωνιστούμε αντίστοιχου βεληνεκούς και δυνατοτήτων πόλεις. Και στο κάτω κάτω της γραφής αυτός ο οιωνεί οριενταλισμός με τον οποίο προσεγγίζεται από πολλούς η πόλη πρέπει να περιοριστεί.
