Τα τρία τελευταία ακαδημαϊκά εξάμηνα, το εαρινό του 2020, το χειμερινό και το εαρινό της ακαδημαϊκής χρονιάς 2020 – 2021 ήταν πολύ ιδιαίτερα για τα πανεπιστήμια. Αμέσως μετά την εξεταστική περίοδο του Φεβρουαρίου 2020 επιβλήθηκε το πρώτο lockdown το οποίο υποχρέωσε την ακαδημαϊκή κοινότητα, καθηγητές και φοιτητές, να βιώσουν μια παρατεταμένη πρωτόγνωρη εμπειρία. Η κλασική εκπαιδευτική διαδικασία διακόπηκε βίαια και σχεδόν όλα πλέον, μαθήματα και εξετάσεις, πλην κάποιων εργαστηρίων, γίνονται έκτοτε μόνον εξ αποστάσεως.
Όσο παράξενο και δυστοπικό είναι όλο αυτό, για κάποιους φοιτητές φαίνεται πως αποτέλεσε μια χρυσή ευκαιρία να ξεφορτωθούν επιτέλους κάμποσα από τα μαθήματά τους. Κι αυτό γιατί, τόσο η τηλεκπαίδευση, όσο και οι εξ αποστάσεως εξετάσεις, συνθέτουν ένα κάπως χαλαρό ακαδημαϊκό περιβάλλον το οποίο, όπως φαίνεται, έσπευσαν να το αξιοποιήσουν χιλιάδες φοιτητές, συμμετέχοντας μαζικά στις εξετάσεις. Αυτό τουλάχιστον προκύπτει από τα στατιστικά στοιχεία τα οποία επεξεργάστηκε η Μονάδα Διασφάλισης Ποιότητας (ΜΟΔΙΠ) του ΑΠΘ και τα παρουσίασε ο αντιπρύτανης Ακαδημαϊκών Υποθέσεων και Φοιτητικής Μέριμνας Δημήτρης Κωβαίος στην προχθεσινή σύνοδο των πρυτάνεων.
Υπερδιπλάσιοι στις εξετάσεις
Σύμφωνα με αυτά τα στοιχεία, στην εξεταστική περίοδο του Φεβρουαρίου 2020, την τελευταία πριν από την πανδημία, η οποία διεξήχθη με φυσική παρουσία, σε σύνολο 418.858 εγγεγραμμένων προπτυχιακών φοιτητών συμμετείχαν στις εξετάσεις 172.176 (ποσοστό 41%). Από αυτούς πέρασαν τα μαθήματα οι 147.273 (ποσοστό 86%).
Έναν χρόνο μετά, στις εξετάσεις του Φεβρουαρίου 2021 οι οποίες έγιναν εξ αποστάσεως, με διάφορους τρόπους (γραπτές, προφορικές, πολλαπλών απαντήσεων, εργασίες κ.ο.κ.), σε σύνολο 405.438 εγγεγραμμένων προπτυχιακών φοιτητών, έσπευσαν να συμμετάσχουν στις εξετάσεις 238.633 (ποσοστό 59%). Εξ αυτών πέρασαν τα μαθήματα οι 195.230 (ποσοστό 82%).
Εν ολίγοις, στην εξεταστική του Φεβρουαρίου 2021 προσήλθαν περίπου 40% περισσότεροι φοιτητές σε σχέση με την αντίστοιχη του 2020, ενώ οι επιτυχόντες στις εξετάσεις ήταν κατά περίπου 32% περισσότεροι.
Ανάλογη εικόνα προκύπτει από τα στοιχεία των εξετάσεων οι οποίες δόθηκαν μέσω της elearning πλατφόρμας, που αφορά εξετάσεις μόνον γραπτές ή πολλαπλών απαντήσεων. Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΜΟΔΙΠ τον Φεβρουάριο του 2020 είχαν συμμετάσχει σε αυτού του τύπου τις εξετάσεις 18.381 φοιτητές, τον Ιούνιο του 2020 ο αριθμός τους έφτασε στους 44.658 (αύξηση 143%) και τον Φεβρουάριο του 2021 ανήλθε στους 48.405 (αύξηση 163% σε σχέση με έναν χρόνο πριν).
Πέρα από τη μαζική συμμετοχή στις εξ αποστάσεως εξετάσεις, παρατηρήθηκε και μια μικρή αύξηση στη συνολική μέση βαθμολογία η οποία στην εξεταστική του Φεβρουαρίου του 2020 που έγινε με φυσική παρουσία ήταν στο 6,69, ενώ έναν χρόνο μετά, στις εξετάσεις εξ αποστάσεως ανέβηκε στο 6,72, στη δε εξεταστική του Φεβρουαρίου 2018 ήταν 6,60.
Ενδιαφέρον παρουσιάζουν και τα υπόλοιπα στοιχεία τα οποία δείχνουν την ταχεία προσαρμογή διδασκόντων και διδασκομένων στα δεδομένα της τηλεκπαίδευσης. Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΜΟΔΙΠ, στη διαδικασία της τηλεκπαίδευσης μέσω του συστήματος zoom συμμετείχε καθημερινά, από τον Οκτώβριο 2020 και μετέπειτα η συντριπτική πλειονότητα των μελών ΔΕΠ, καθώς και του υπολοίπου διδακτικού ή βοηθητικού προσωπικού, συνολικά 2.285 άτομα. Επίσης, τα τηλεμαθήματα παρακολουθούσαν σχεδόν 40.000 φοιτητές, όσοι περίπου οι ενεργοί φοιτητές του ΑΠΘ (που βρίσκονται στο χρονικό όριο σπουδών ν+2). Αξίζει να σημειωθεί ότι κατά τους πρώτους μήνες του εαρινού εξαμήνου του 2021, και ειδικότερα τον Φεβρουάριο, που ήταν και μήνας εξετάσεων, έγιναν 26.829 μαθήματα μέσω τηλεκπαίδευσης, τον Μάρτιο ανήλθαν σε 39.420, ενώ το πρώτο δεκαπενθήμερο του Απριλίου έφτασαν ήδη στα 26.287.
Λειτουργία με φυσική παρουσία
Όπως εξηγεί στη Voria.gr ο αντιπρύτανης κ. Κωβαίος, "επιχειρήσαμε με τη βοήθεια της ΜΟΔΙΠ να κάνουμε μια πρώτη αποτίμηση της εκπαιδευτικής λειτουργίας του ΑΠΘ κατά την περίοδο της πανδημίας. Τα συμπεράσματα που προέκυψαν είναι σημαντικά και πρέπει να τα αξιολογήσουμε και να τα αξιοποιήσουμε για τη συνέχεια".
Σύμφωνα με τον ίδιο "παρατηρήθηκε πράγματι μια μεγάλη αύξηση των συμμετεχόντων στις εξετάσεις που δεν την είχαμε στο παρελθόν κι αυτό θα πρέπει να μας προβληματίσει. Παρά το γεγονός ότι τα συστήματα μέσω των οποίων γίνονται οι εξετάσεις έχουν σημαντικό βαθμό αξιοπιστίας, είναι προφανές ότι χρειάζεται αυτή η αξιοπιστία να βελτιωθεί ακόμη περισσότερο, μέσω ενός συστήματος αυστηρότερης επιτήρησης. Η εμπειρία που αποκτήσαμε όλο αυτό το διάστημα είναι χρήσιμη, όμως δεν παύει να αποτελεί ένα σημαντικό επικουρικό εργαλείο στη δια ζώσης διδασκαλία. Σε κάθε περίπτωση αποτελεί επιτακτική ανάγκη η άμεση επάνοδος της ακαδημαϊκής λειτουργίας στην κανονικότητα".
Σύμφωνα με τα συμπεράσματα της ΜΟΔΙΠ η απουσία της φυσικής παρουσίας δημιουργεί σοβαρά προβλήματα στην ομαλή ακαδημαϊκή λειτουργία όπως η αδυναμία πραγματοποίησης εργαστηρίων, κλινικών για τους φοιτητές της Ιατρικής, ουσιαστικής διδασκαλίας των μαθημάτων κ.ο.κ. Για τους λόγους αυτούς προτείνεται η άμεση επιστροφή καθηγητών και φοιτητών στα πανεπιστήμια υπό προϋποθέσεις όπως ο εμβολιασμός του προσωπικού των ΑΕΙ, η προσέλευση των φοιτητών με self tests και τυχαία rapid tests, η διενέργεια ενός ελάχιστου αριθμού εργαστηριακών ασκήσεων, οπωσδήποτε δια ζώσης εξετάσεις, σε μικρά τμήματα, παράταση εξαμήνων κ.ά.