Σημαντικές παρατηρήσεις επί του τελικού σχεδίου του «Περιφερειακού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας» έγιναν στη σημερινή συνεδρίαση του περιφερειακού συμβουλίου. Ολοκληρώθηκε έτσι και το τελευταίο στάδιο του χωροταξικού και πλέον απομένει η θεσμοθέτηση του τελικού σχεδίου, που αφορά στην ανάπτυξη της Περιφέρειας για την επόμενη 15ετία.
Στην εισήγησή της η διοίκηση της Περιφέρειας περιλαμβάνει μια σειρά παρατηρήσεων, καθώς πλέον μπαίνει στην τελική ευθεία η ψήφιση των περιφερειακών χωροταξικών, έπειτα από πολυετή καθυστέρηση, με ευθύνες διαχρονικές των κυβερνήσεων.
Σύμφωνα με την εισήγηση που παρουσίασε σήμερα ο αρμόδιος αντιπεριφερειάρχης, Ιωάννης Μωυσιάδης, η Περιφέρεια χωρίζεται σε μεγάλο αριθμό ζωνών και ενοτήτων, με αποτέλεσμα να μην ανταποκρίνεται ο σχεδιασμός στα υφιστάμενα διοικητικά όρια των ΟΤΑ, που δημιουργήθηκαν με τον «Καλλικράτη». Γ' αυτό προτείνεται μείωση των ορίων τους και καθορισμός τους με σαφήνεια.
Θεσσαλονίκη... όπως Αθήνα
Ένας από τους στόχους του χωροταξικού της Περιφέρειας είναι και η «σταδιακή εξισορρόπηση της Θεσσαλονίκης με την Αθήνα». Μάλιστα, η Θεσσαλονίκη αναφέρεται ως μητρόπολη και θεωρείται ιδίου επιπέδου αστικό κέντρο με την πρωτεύουσα.
Αυτή η θεώρηση που διέπει όλο το σχέδιο όμως προκύπτει «προβληματική». Ως μέτρο για την εξισορρόπηση προτείνεται η μετεγκατάσταση από την Αθήνα στη Θεσσαλονίκη των ιδρυμάτων και οργανισμών εθνικής εμβέλειας (όπως αυτά που αφορούν συνεργασία και σχέσεις με τις βαλκανικές, τις παρευξείνιες χώρες και τη Ρωσία) για τα οποία η Θεσσαλονίκη εμφανίζει συγκριτικά πλεονεκτήματα. «Ταυτόχρονα όμως πρέπει να ληφθεί μέριμνα για τη μείωση της αστικής πυκνότητας της Θεσσαλονίκης και την αποτροπή της υπερσυγκέντρωσης με συγκράτηση του πληθυσμού των μικρών και λήψη μέτρων για την ενίσχυση των μεσαίων οικισμών με βελτίωση των τοπικών οδικών δικτύων και των κοινωνικών υποδομών και υπηρεσιών καθώς και εν γένει κατευθύνσεις σχεδιασμού ή τις πολιτικές στήριξης», αναφέρει η Περιφέρεια.
Ουσιαστικά, αποτυπώνεται η διάθεση της Περιφέρειας να μη μετατραπεί η Θεσσαλονίκη σε μια ακόμη Αθήνα, αλλά να υπάρξει ανάπτυξη όλων των αστικών κέντρων της περιοχής ισόρροπα. Στόχος, όπως αναφέρει η Περιφέρεια, είναι να επιτευχθεί «πολυκεντρικότητα» έναντι του σημερινού «μονοκεντρικού» χωρικού μοντέλου.
«Όσον αφορά τους πόλους ανάπτυξης εθνικής εμβέλειας, δεδομένου ότι στην Περιφέρεια απουσιάζουν οι πρωτεύοντες πόλοι εθνικού επιπέδου, η οικονομική και πληθυσμιακή κυριαρχία του κέντρου της Θεσσαλονίκης είναι εντονότερη και η ισόρροπη περιφερειακή ανάπτυξη δυσκολότερη σε σχέση με τις υπόλοιπες περιφέρειες του ελλαδικού χώρου», αναφέρεται χαρακτηριστικά στην εισήγηση.
Παρατηρήσεις
Αξιοσημείωτες είναι επίσης οι εξής παρατηρήσεις επί του χωροταξικού σχεδίου:
-Στις ζώνες γεωργίας και κτηνοτροφίας παραλείπονται η ευρύτατη περιοχή του Κιλκίς και η Ανατολική Χαλκιδική.
-Στις παραγωγικές δραστηριότητες περιφερειακής και εθνικής εμβέλειας δε γίνεται παραμικρή μνεία στον πρωτογενή τομέα.
-Στο χάρτη φυσικών και πολιτιστικών πόρων απουσιάζει το δασικό οικοσύστημα Κρουσίων – Βερτίσκου – Κερδυλλίων και αγνοούνται το αρχαιολογικό μουσείο και το μουσείο φυσικής ιστορίας του Κιλκίς και ο βοτανικός κήπος των Κρουσίων.
Προτάσεις
Η Περιφέρεια κάνει και ορισμένες πολύ συγκεκριμένες προτάσεις:
-Προώθηση χρήσης της γεωθερμίας στα θερμοκήπια.
-Προώθηση των βιολογικών καλλιεργειών, με κίνητρα.
-Αναδιάρθρωση της αγροτικής παραγωγής ανάλογα με την ποιότητα και ποσότητα των νερών κάθε περιοχής. Ειδικά για την Κορώνεια να απαγορεύονται οι υδροβόρες καλλιέργειες και να υποκατασταθούν από βιολογικές.
-Επιλογή τρόπου καλλιέργειας με βάση τον εδαφολογικό χάρτη.
-Απαγόρευση ανάπτυξης Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας σε ζώνες υψηλής παραγωγικότητας.
Μεταποίηση
Για το μείζον θέμα της διάχυσης των εγκαταστάσεων μεταποίησης η Περιφέρεια προτείνει:
-Απαγόρευση εγκατάστασης νέων μονάδων μεταποίησης εκτός οργανωμένων περιοχών.
-Αποσαφήνιση των όρων, διαδικασιών, φορέων, νομοθετικού πλαισίου και χωρικού επιπέδου για εκείνες τις εταιρίες, που θα είναι εκτός οργανωμένων περιοχών.
Για επιχειρήσεις μεγάλου μεγέθους, όπως τα ΕΛΠΕ, που η μετεγκατάσταση είναι πρακτικά αδύνατη και έχει επιπτώσεις στην εθνική οικονομία, όπως τονίζει η Περιφέρεια, πρέπει να γίνει υποχρεωτικός «ο εκσυγχρονισμός τους, ώστε καταρχήν να απομειώνονται οι υφιστάμενοι παράμετροι επικινδυνότητας της εγκατάστασης με τελικό πάντως στόχο την απομάκρυνσή τους σε χρονικό ορίζοντα το πολύ τριακονταετίας».
Αεροδρόμιο στην Αλεξάνδρεια!
Αντίστοιχες παρατηρήσεις γίνονται και για μια σειρά άλλες παραμέτρους του χωροταξικού, όπως για τις περιφερειακές ενότητες Πέλλας και Ημαθίας.
Παρατηρήσεις γίνονται για τη μεταποίηση στις δυο περιοχές, για τη χωροθέτηση ΒΙΠΕ, για τις χρήσεις γης, τη χωροθέτηση τελωνείου, την ανάγκη για πρόβλεψη σιδηροδρομικών και οδικών συνδέσεων με το λιμάνι της Θεσσαλονίκης, ακόμη και για τη διερεύνηση του ενδεχομένου λειτουργίας αεροδρομίου στην Αλεξάνδρεια, προκειμένου να συμβάλει στην ενίσχυση των παραγωγικών δομών της περιοχής και στην προώθηση του τουρισμού στην Πιερία, αλλά και στην ανάδειξη του δικτύου πολιτιστικών χώρων Πέλλας και Ημαθίας.
Παρατηρήσεις γίνονται για όλες τις παραμέτρους ανάπτυξης της Κεντρικής Μακεδονίας (τουρισμός, βιομηχανία, αγροτική παραγωγή, ιχθυοκαλλιέργειες κτλ.), ενώ για τα οδικά έργα προτείνεται η ολοκλήρωση του άξονα Προμαχώνα – Σερρών – Καβάλας και του κάθετου άξονα Νιγρίτας – κόμβου Προφήτη.
Για το λιμάνι της Θεσσαλονίκης και στο πλαίσιο της αναβάθμισής του προτείνεται «να εξεταστεί, και ενδεχομένως να προωθηθεί εκ νέου, η απευθείας σιδηροδρομική σύνδεση του λιμένα της Θεσσαλονίκης με το βουλγαρικό ποτάμιο λιμένα Lom, με σκοπό τη συνδυασμένη μεταφορά
εμπορευματοκιβωτίων από και προς τη Δυτική Ευρώπη μέσω ποτάμιων μεταφορών»
Αναφορά γίνεται και στον προαστιακό σιδηρόδρομο: «Θεωρούμε επίσης σκόπιμη τη δημιουργία νέου σιδηροδρομικού άξονα για τη σύνδεση Θεσσαλονίκης – Αμφίπολης – Καβάλας – Ξάνθης καθώς και τη διερεύνηση της σκοπιμότητας επέκτασης και αναβάθμισης των υφιστάμενων υπηρεσιών σιδηρόδρομου προαστιακού τύπου».
Για τις εξορύξεις
Όσον αφορά στις εξορυκτικές – μεταλλευτικές και ενεργειακές δραστηριότητες στο σχέδιο αναφέρεται ότι «προκρίνεται η προσέλκυση επενδύσεων εθνικής και περιφερειακής κλίμακας κατά την υπερκείμενη νομοθεσία».
Η Περιφέρεια κάνει λόγο για «οριζόντιου τύπου ρύθμιση που δεν αναφέρει σε ποιές περιοχές και έναντι ποιών άλλων επιλογών 'προκρίνεται' η προσέλκυση των συγκεκριμένων επενδύσεων. Η παράληψη αυτή έχει ιδιαίτερη σημασία, δεδομένου ότι σε άλλο άρθρο το σχέδιο αναφέρει ότι όλες σχεδόν οι ζώνες εξόρυξης επικαλύπτονται με ζώνες ειδίκευσης σε άλλους τομείς, ενώ συχνά υπάρχουν και άλλες ευαίσθητες χωρικές παράμετροι κυρίως φυσικού περιβάλλοντος. Κατά συνέπεια, τίθενται θέματα συγκρούσεων χρήσεων γης και προτεραιοτήτων ανάπτυξης».
Όπως λέει το υφιστάμενο σχέδιο, «για τα γνωστά κοιτάσματα, όπου υφιστάμενος υποκείμενος σχεδιασμός δεν επιτρέπει την αξιοποίησή τους μέσω απαγορευτικών χρήσεων γης ή άλλων όρων πρέπει να αναθεωρείται τεκμηριώνοντας ότι η παρουσία του κοιτάσματος έχει ληφθεί σοβαρώς υπόψη και έχει εξαντληθεί η δυνατότητα αξιοποίησής τους χωρίς σημαντική βλάβη του περιβάλλοντος ή έντονες συγκρούσεις χρήσεων γης».
Η εισήγηση της Περιφέρειας αναφέρει χαρακτηριστικά: «Οι παραπάνω διατυπώσεις συνιστούν επικίνδυνες κατευθύνσεις για το χωρικό σχεδιασμό της Περιφέρειας που θα αποβούν επιζήμιες για το δημόσιο συμφέρον. Θα πρέπει λοιπόν α) να υπάρξει χαρτογραφική απεικόνιση των προστατευόμενων περιοχών ώστε να γίνει φανερή η γειτνίασή τους και η επικάλυψή τους με τους χώρους εξόρυξης, β) το σχετικό άρθρο να αναθεωρηθεί στο σύνολό του, με γνώμονα τη χρήση του χωρικού σχεδιασμού ως εργαλείου επίλυσης των συγκρούσεων χρήσεων γης και γ) η πρόκριση ή μη της εξόρυξης έναντι των υπόλοιπων χρήσεων γης να προκύπτει ως αποτέλεσμα οικονομικοτεχνικής διερεύνησης, αφού προηγουμένως διασφαλισθεί η προστασία του περιβάλλοντος και η υγεία των κατοίκων της περιοχής μέσω περιβαλλοντικής μελέτης που θα προσδιορίζει τη βιώσιμη διαχείριση της εξόρυξης, σε σχέση με το μέγεθος της εκμετάλλευσης, την περιεκτικότητα σε μετάλλευμα, τις μεθόδους εξόρυξης, την ύπαρξη προστατευόμενων οικοσυστημάτων ή δασών, τα υδατικά αποθέματα, την αποκατάσταση του χώρου, αλλά και τις κοινωνικές επιπτώσεις στην περιοχή. Τέλος πρέπει να προβλεφθεί η λειτουργία ανεξάρτητου φορέα ελέγχου για την παρακολούθηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων των εξορυκτικών δραστηριοτήτων, ο οποίος δεν θα πρέπει να χρηματοδοτείται άμεσα από τις εξορυκτικές δραστηριότητες προκειμένου να εξασφαλιστεί η αντικειμενικότητα των πορισμάτων ελέγχου».
«Γκρίζα νερά»
Ζωτικής σημασίας κρίνεται από την Περιφέρεια η σύνδεση των μεγάλων τουριστικών μονάδων με το δίκτυο ύδρευσης και η απαγόρευση της ανάπτυξης τοπικών συστημάτων ύδρευσης (ιδιωτικές γεωτρήσεις) με όλες τις αρνητικές συνέπειες που αυτά συνεπάγονται (υπεράντληση, υφαλμύριση). Επίσης, το χωροταξικό θα πρέπει να δώσει κατευθύνσεις στο θέμα της επαναχρησιμοποίησης νερού από βιολογικούς καθαρισμούς καθώς και της ανακύκλωσης των «γκρίζων νερών», μέσω της προώθησης παράλληλων δικτύων παροχής νερού για οικιακή αλλά και για γεωργική χρήση. Επιπλέον, σκόπιμη θεωρείται η προώθηση της αποκεντρωμένης διαχείρισης των αποβλήτων μέσω της υλοποίησης τοπικών σχεδίων διαχείρισης.
Στρατόπεδα
Επιπλέον η Περιφέρεια θεωρεί ότι πρέπει να συμπεριληφθούν ως μέρη του δικτύου πρασίνου και πολιτισμού της Μητροπολιτικής Περιοχής Θεσσαλονίκης τα παλαιά στρατόπεδα που βρίσκονται εντός του πολεοδομικού συγκροτήματος, καθώς επίσης να αποκατασταθούν χώροι πρασίνου που καταστράφηκαν από την κατασκευή του μετρό.