Skip to main content

«Χρήσιμα παιδικά παιχνίδια» ποίησης στην Κολωνία

Οκτώ ποιητές από διάφορες χώρες της Ευρώπης συναντήθηκαν στη συνοικία Καλκ της Κολωνίας για το πρώτο Ευρωπαϊκό Φεστιβάλ Λογοτεχνίας.

«Σκοτάδι, στο τέλος τέλος/ γερμανικό παραμύθι είσαι/ γλώσσα που δεν μου ανήκει/ το σώμα μου δικό σου/ πένθος κανένα/ ούτε αστέρι» κι έπειτα οι ίδιοι στίχοι στα γερμανικά «Dunkelheit, letzendlich/ bist du ein deutsches Märchen/ eine Sprache/  die mir nicht gehört/  dein ist mein Körper/ keine Trauer/ auch kein Stern». Αυτό ήταν μόνο ένα από τα ποιήματα της συλλογής «Χρήσιμα παιδικά παιχνίδια» της Δανάης Σιώζιου που ταξίδεψαν στο νεοσύστατο Ευρωπαϊκό Φεστιβάλ Λογοτεχνίας Köln-Kalk μαζί με τις ποιητικές συλλογές άλλων οκτώ ομοτέχνων της από κάθε γωνιά της Ευρώπης. Mια δυναμική συνδιοργάνωση των εκδόσεεων Parasitenpresse (Άντριαν Κάσνιτς και Βίκυ Κνιθάκη), του λογοτεχνικού περιοδικού ΚLiteratur και της ομάδας KUNTS με την στήριξη του Κέντρου Ένταξης (Integrationshaus) της περιοχής. Το πολλά υποσχόμενο φεστιβάλ έρχεται ως συνέχεια μιας άλλης ελληνογερμανικής συνάντησης ονόματι «ΑC Biblio», που διοργανώθηκε πέρυσι τον χειμώνα στην Αθήνα, με χρηματοδότηση από τη Γραμματεία Πολιτισμού της Β. Ρηνανίας-Βεστφαλίας στο πλαίσιο του προγράμματος «Transfer International».

Η Ευρώπη, η αναζήτηση ταυτότητας και η ποίηση

Η επιλογή του χώρου για το φεστιβάλ της Κολωνίας δεν ήταν τυχαία. Η  Πλατεία Ότμαρ Πολ, μεταξύ βιομηχανικών ερειπίων, πολυκατοικιών και πρασίνου στην καρδιά της συνοικίας Καλκ έχει τη δική της ιδιαίτερη ενέργεια. «Είναι σκληρή δουλειά η εξορία» γράφει ένα γκράφιτι στον τοίχο. «Πρόκειται για μια συνοικία στην οποία ζουν πολλοί οικονομικοί μετανάστες και φοιτητές» λέει η ποιήτρια Δανάη Σιώζιου. Κάπως έτσι είναι και η Ευρώπη «με πολλές φωνές, πολλές γλώσσες, πολλές οπτικές και προοπτικές». Έτσι ήταν και το φεστιβάλ, μιας και συμμετείχαν ποιητές από την Πολωνία και τη Ρωσία μέχρι την Ουγγαρία, τη Βόρεια Μακεδονία ή την Τουρκία. Ποίηση σε πολλές γλώσσες, με διαφορετικές αναφορές αλλά και κοινούς τόπους: αναμνήσεις παιδικής ηλικίας και ενηλικίωσης, μνήμες σοβιετικής μελαγχολίας και μετασοβιετικού επαναπροσδιορισμού, αναζήτηση ταυτότητας, κρίση ταυτότητας και στο βάθος το ιστορικοπολιτικό πλαίσιο στο οποίο ζει και γράφει ο κάθε ποιητής.

«Φέτος ήταν η χρονιά των ευρωεκλογών, πολλές συζητήσεις έχουν ανοίξει τα τελευταία χρόνια γύρω από το τι σημαίνει ΕΕ, γύρω από ζητήματα δημοκρατίας, κοινωνικών και οικονομικών κρίσεων. Η κρίση που περνάμε σήμερα στην Ευρώπη είναι επίσης και κρίση ταυτότητας, γύρω από το ποιοι είμαστε, ποιες είναι οι χώρες μας, τι θέλουμε να κάνουμε», παρατηρεί η Δανάη Σιώζιου. Για την ίδια είναι σημαντικό στο πλαίσιο της αναζήτησης της ταυτότητας να αφουγκραστούμε και όλους εκείνους τους ανθρώπους που φτάνουν στην Ευρώπη πλέον από εστίες πολέμων και κρίσεων, φέρνοντας μαζί τους άλλες γλώσσες και νέες ταυτότητες.

Μια «ζώσα σχέση» με τη Γερμανία

Η μετανάστευση δεν είναι άλλωστε άγνωστος όρος στην οικογενειακή ιστορία της νεαρής ποιήτριας. Γεννήθηκε και πήγε σχολείο στην Καρλσρούη, μεγάλωσε με ιστορίες παππούδων γκασταρμπάιτερ και γονιών δασκάλων σε ελληνικά σχολεία της Γερμανίας. «Έχω πάντα μια ζώσα σχέση με τη Γερμανία, τη γερμανική γλώσσα, τα γερμανικά πράγματα, τη γερμανική λογοτεχνία. Έχω πολλές αναμνήσεις από την παιδική ηλικία αλλά δεν είναι μια σχέση που έπαψε ή νεκρώθηκε. Είναι μια σταθερά δημιουργική διαδικασία», λέει η ίδια χαρακτηριστικά. Χάρη στις ελληγογερμανικές καταβολές της απέκτησε κι αυτή την ευαισθησία σε θέματα μετανάστευσης και ταυτότητας.

Όσο για τις λογοτεχνικές επιρροές της από τη γερμανική παράδοση: «Τα τρομακτικά γερμανικά παραμύθια, καθόρισαν θαυμάσια τη σχέση μου με το παράδοξο», συμπληρώνει. Αλλά η σχέση με τη Γερμανία δεν έμεινε στις παιδικές μνήμες. Ενήλικας πια επέστρεψε στο Βερολίνο για σπουδές φιλολογίας, ιστορίας και πολιτιστικής διαχείρισης, εργάστηκε σε εκδοτικά πρότζεκτ, ακολούθησαν ελληνογερμανικά προγράμματα, λογοτεχνικές και μεταφραστικές δράσεις, από την Έκθεση της Λειψίας μέχρι κύκλους αναγνώσεων στο Αμβούργο. Παράλληλα στην Ελλάδα υπήρξε συνεκδότρια του λογοτεχνικού περιοδικού Τεφλόν και βραβεύθηκε διπλά για τα «Χρήσιμα παιδικά παιχνίδια».

Περί κρίσης και καλλιτεχνικής έμπνευσης

Κι όλα αυτά συνέβησαν λίγο πολύ στη σκιά της περίφημης ελληνική κρίσης, η οποία γινόταν ολοένα πιο βαθιά. «Τα χρόνια της βαθιάς κρίσης», θυμάται, «με το ενδεχόμενο πτώχευσης, τις διαδοχικές εκλογές και τις πλατείες άνω κάτω είχα αρκετές σουρεαλιστικές ζητήσεις με Γερμανούς. Κάποιες φορές παρέμενα ψύχραιμη, κάποιες φορές είχα ενοχληθεί. Τους έλεγα να μην αναπαράγουν στερεότυπα. Από την άλλη συχνά βρίσκαμε κοινές αναφορές στις συζητήσεις για την κρίση, γιατί όλοι προβληματιζόμασταν για το τι σημαίνει να είσαι Ευρωπαίος, να κυκλοφορείς ελεύθερα στην Ευρώπη, για την άνοδο του νεοναζισμού…» Σε προσωπικό επίπεδο η κρίση, όπως λέει, την έκανε να αναθεωρήσει προσωπικά και επαγγελματικά θέματα και να παγιώσει συνεργασίες ώστε να έχουν συνέχεια. Εν καιρώ κρίσης εμπλούτισε επίσης και τις αναγνωστικές αναφορές της, αφού ταξιδεύοντας από φεστιβάλ σε φεστιβάλ ήρθε σε επαφή με νέους συγγραφείς -συγχρόνους της κρίσης. Βέβαια, όπως λέει η ίδια, ενοχλείται από το κλισέ σύμφωνα με το οποίο «η κρίση βοηθά τις τέχνες και τα γράμματα». Κι όπως λέει κλείνοντας σκωπτικά: «Καλό θα ήταν μια κρίση να την αποφύγουμε. Δεν χρειάζεται να έχουμε μια αρνητική πυροδότηση για να πάρουν μπρος οι τέχνες. Η ανθρώπινη συνθήκη δίνει από μόνη της έμπνευση για να αναζητήσει κανείς την παρηγοριά της τέχνης!»

Δήμητρα Κυρανούδη

Η ποιητική συλλογή «Χρήσιμα παιδικά παιχνίδια» της Δανάης Σιώζιου κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις Εκδόσεις Αντίποδες. H γερμανική μετάφραση «Νützliche Kinderspiele» έγινε από την Έλενα Παλλαντζά και την Ομάδα Lexis. Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Parasitenpresse της Κολωνίας.

Πηγή: Deutsche Welle