Skip to main content

ΔΕΘ: Από τον Κωνσταντίνο Καραμανλή στον Αλέξη Τσίπρα

Πώς επηρέασαν το τελετουργικό της Διεθνούς Εκθέσεως Θεσσαλονίκης οι πρωθυπουργοί που εγκαινίασαν τον θεσμό, βάζοντας σε αυτόν τη δική τους σφραγίδα.

Στη μακρά ιστορία της, από το βήμα της Διεθνούς Εκθέσεως Θεσσαλονίκης παρέλασε όλη η αφρόκρεμα της ελληνικής πολιτικής σκηνής. Οι επισκέψεις των ηγετών της χώρας στη ΔΕΘ, βασιλέων, Προέδρων της Δημοκρατίας και πρωθυπουργών χρονολογούνται σχεδόν από ενάρξεως του θεσμού. Συγκεκριμένα, η πρώτη επίσκεψη πρωθυπουργού καταγράφεται το μακρινό 1928 στη διάρκεια της 3ης Διεθνούς Εκθέσεως η οποία είχε ξεκινήσει τρία χρόνια νωρίτερα. Το κατώφλι της διάβηκε τότε ο νεοεκλεγείς Ελευθέριος Βενιζέλος ο οποίος επισκέφθηκε την Έκθεση παρεμπιπτόντως, επιστρέφοντας από διπλωματικό ταξίδι στο εξωτερικό.  

Στη σύγχρονη ιστορία της ΔΕΘ και ειδικότερα, από τη μεταπολίτευση και μετά την κορδέλα των εγκαινίων έκοψαν δύο Πρόεδροι της Δημοκρατίας και επτά πρωθυπουργοί. Εγκαίνια πραγματοποίησαν όμως και πολιτικοί με κατώτερα αξιώματα και συγκεκριμένα ένας αντιπρόεδρος κυβερνήσεως και δύο υπουργοί. Ειδικότερα, το 1977 εγκαινίασε τη ΔΕΘ ο τότε υπουργός Συντονισμού Παναγιώτης Παπαληγούρας, αντικαθιστώντας τον Κωνσταντίνο Καραμανλή ο οποίος είχε προσβληθεί από οξεία ισχιαλγία παίζοντας γκολφ στη Γλυφάδα.

Το 1988 την ΔΕΘ εγκαινίασε ο αντιπρόεδρος της κυβερνήσεως Μένιος Κουτσόγιωργας αντικαθιστώντας τον νοσηλευόμενο στο Χέρφιλντ, Ανδρέα Παπανδρέου. Ο έτερος αντιπρόεδρος Γιάννης Χαραλαμπόπουλος έδωσε την καθιερωμένη συνέντευξη Τύπου στη Ρέμβη. Το 2011 εγκαινίασε τη ΔΕΘ ο τότε υπουργός Μιχάλης Χρυσοχοΐδης αντί του Γιώργου Παπανδρέου παρότι ο τελευταίος ήταν στη Θεσσαλονίκη.

Η προσωπικότητα του εκάστοτε πρωθυπουργού άφησε το αποτύπωμά της και στο θεσμό της ΔΕΘ, διαμορφώνοντας ακόμη και το πρωτόκολλο ανάλογα με τις συνήθειες και τις προτιμήσεις του.

Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής

Ο αείμνηστος Κωνσταντίνος Καραμανλής, ως ο πρώτος μεταπολιτευτικός πρωθυπουργός, θεωρείται ο κύριος διαμορφωτής του υπάρχοντος πρωτοκόλλου. Εξ’ άλλου είναι και ρέκορμαν αφού, μαζί με τις προδικτατορικές παρουσίες του, εγκαινίασε τη ΔΕΘ συνολικά 14 φορές εκ των οποίων δύο (1980, 1981) ως Πρόεδρος της Δημοκρατίας. Επί των ημερών του η Διεθνής Έκθεση απέκτησε έντονα εθνικό αλλά και οικονομικό χαρακτήρα. Η τελετή εγκαινίων γινόταν στο κατάμεστο Παλέ ντε Σπορ, όπου ο πρωθυπουργός εκφωνούσε τη βαρυσήμαντη πολιτική ομιλία του στην οποία παρουσιάζονταν και σαφή δείγματα της οικονομικής πολιτικής και του υπό κατάρτιση προϋπολογισμού για το επόμενο έτος. Σημαίνον πολιτικό γεγονός ήταν και η καθιερωμένη συνέντευξη Τύπου η οποία δινόταν στη «Ρέμβη». Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής ήταν αυτός που καθιέρωσε και τις τελετές υποδοχής των πολιτικών αρχηγών στο αεροδρόμιο, ικανοποιώντας ενίοτε εκλογικές ανάγκες.

Δύο παρουσίες ως πρωθυπουργός στη ΔΕΘ (1980, 1981) είχε ο Γιώργος Ράλλης. Ωστόσο τα εγκαίνια τα έκανε και πάλι ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, ως Πρόεδρος της Δημοκρατίας με τον κ. Ράλλη να περιορίζεται στην εκφώνηση της ομιλίας προς τους εκπροσώπους των παραγωγικών τάξεων η οποία γινόταν τότε στο «Μακεδονία Παλλάς».

Ο Ανδρέας Παπανδρέου

Επί Ανδρέα Παπανδρέου ο οποίος διαδέχθηκε τον Γιώργο Ράλλη σταμάτησε η διπλή παρουσία ΠτΔ και πρωθυπουργού καθώς η συγκατοίκηση Καραμανλή – Παπανδρέου δεν ήταν ανέφελη και συνεπώς η κοινή παρουσία στους στη ΔΕΘ θα ήταν εγχείρημα υψηλού πολιτικού ρίσκου. Έκτοτε τα εγκαίνια έκανε (ξανά) ο εκάστοτε πρωθυπουργός. Ο Ανδρέας Παπανδρέου επέβαλε τη δική του ξεχωριστή σφραγίδα η οποία είχε έντονα τα πολιτικά χαρακτηριστικά. Τόσο οι ομιλίες του προς τους εκπροσώπους των παραγωγικών τάξεων, όσο και οι συνεντεύξεις του, συχνά έβγαζαν σημαντικές ειδήσεις. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της παραίτησης του Κώστα Σημίτη από το υπουργείο Βιομηχανίας, μετά το «άδειασμά του» από τον Ανδρέα Παπανδρέου, στη διάρκεια της καθιερωμένης συνέντευξης Τύπου στη ΔΕΘ. Επί Ανδρέα γιγαντώθηκε το κυβερνητικό κλιμάκιο αφού ανέβαινε στη Θεσσαλονίκη σύσσωμο πλέον το υπουργικό συμβούλιο. Επί των ημερών του καθιερώθηκε η δεξίωση στο Κυβερνείο και ο θεσμός των «πολιτιστικών κέντρων», με υπουργούς, κυβερνητικούς αξιωματούχους και παρατρεχάμενους να κατακλύζουν κλαμπ και μπουζουξίδικα.

Τα εγκαίνια της 54ης ΔΕΘ το 1989 έγιναν από τον Τζανή Τζαννετάκη, πρωθυπουργού της κυβέρνησης συνεργασίας ΝΔ – Συνασπισμού. Στην τελετή παρέστησαν τόσο ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης ως αρχηγός της ΝΔ όσο και οι Χαρίλαος Φλωράκης και Λεωνίδας Κύρκος εκ μέρους του ΣΥΝ.

Μητσοτάκης – Σημίτης

Ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης διατήρησε το έως τότε πρωτόκολλο, ακόμη και το «θεσμό» της «Ρέμβης» καίτοι, όπως λέγεται, διαφωνούσε, ενώ επί των ημερών του τα υπουργικά νυχτοπερπατήματα απέκτησαν μυθικές διαστάσεις. Πιένες γνώρισε και ο θεσμός της υποδοχής στο αεροδρόμιο λόγω των αλλεπάλληλων εκλογικών αναμετρήσεων της εποχής εκείνης.

Σημαντικές αλλαγές στο πρωτόκολλο της ΔΕΘ έγιναν επί δεύτερης πρωθυπουργικής θητείας του Ανδρέα Παπανδρέου. Πλέον, από την 59η διοργάνωση (1994) η τελετή εγκαινίων όπως και η συνέντευξη Τύπου γίνονται πλέον στο νεόδμητο συνεδριακό κέντρο «Ι. Βελλίδης».  

Επί πρωθυπουργίας Κώστα Σημίτη υποχώρησε ο πολιτικός χαρακτήρας του θεσμού, ενισχύοντας τα οικονομικά και τεχνοκρατικά στοιχεία του. Ωστόσο και αυτό άλλαξε τα τελευταία χρόνια της πρωθυπουργίας του αφού έσπασε η παράδοση που ήθελε να εξαγγέλλονται από το βήμα της Εκθέσεως οι βασικοί άξονες της οικονομικής πολιτικής. Αντ’ αυτού ο κ. Σημίτης ανακοίνωνε τα βασικά στοιχεία της οικονομικής πολιτικής του στην Αθήνα, λίγες μόλις ημέρες πριν από την άνοδό του στη Θεσσαλονίκη.

Ο κ. Σημίτης κατήργησε τις τελετές υποδοχής στο αεροδρόμιο ενώ από το 1999 περιόρισε και τις κρατικές λιμουζίνες και η μεταφορά των κυβερνητικών στελεχών γινόταν με λεωφορείο. Επίσης, περιόρισε δραστικά τα νυχτοπερπατήματα, προς απογοήτευση υπουργών αλλά και πολλών επαγγελματιών της Θεσσαλονίκης. Επιπλέον επί Σημίτη η δεξίωση μεταφέρθηκε από το κυβερνείο αρχικά στο Λιμάνι και εν συνεχεία στον υπαίθριο χώρο του Γ’ Σώματος Στρατού ώσπου καταργήθηκε. Επί πρωθυπουργίας του καθιερώθηκε και η ευρεία σύσκεψη του πρωθυπουργού με τους εκπροσώπους των φορέων της Θεσσαλονίκης, την οποία κατάργησε το 2007 ο Κώστας Καραμανλής.

Ο Κώστας Καραμανλής

Καίτοι βουλευτής Θεσσαλονίκης, τον Κώστα Καραμανλή δεν τον πολυπήγαινε η ΔΕΘ. Είναι χαρακτηριστικό ότι από τις έξι φορές που παραβρέθηκε στην Έκθεση ως πρωθυπουργός οι δύο συνέπεσαν με προεκλογικές περιόδους και άλλες δύο με τραγικά περιστατικά. Αλλά και ως αρχηγός αξιωματικής αντιπολίτευσης το 2000 δεν κατόρθωσε να επισκεφθεί τη ΔΕΘ καθώς είχε εγκλωβιστεί στη Νέα Υόρκη εξ αιτίας της επίθεσης στους δίδυμους πύργους. Τον Σεπτέμβριο του 2004 στην παρθενική του εμφάνιση στην Έκθεση ο κ. Καραμανλής αναγκάστηκε να ματαιώσει το καθιερωμένο δείπνο προς τους εκπροσώπους των παραγωγικών τάξεων εξ αιτίας του τραγικού δυστυχήματος με το Σινούκ. Το 2007 ήταν τα δεκάδες θύματα των καταστροφικών πυρκαγιών αλλά και η προεκλογική περίοδος που επισκίασαν το θεσμό. Τη χρονιά εκείνη για πρώτη φορά, έπειτα από δεκαετίες, η ΔΕΘ άνοιξε τις πύλες της χωρίς την καθιερωμένη λαμπρή τελετή εγκαινίων. Αντ’ αυτής έγινε ένας σύντομος αγιασμός, συνήθεια η οποία παρέμεινε έως και το 2014. Επίσης καταργήθηκε η ομιλία της Παρασκευής (ομιλία των εγκαινίων, εστιασμένη κυρίως στα προβλήματα της Θεσσαλονίκης). Το 2007, επίσης για πρώτη φορά, λόγω των εκλογών, δεν τηρήθηκε η παράδοση που θέλει τους πολιτικούς αρχηγούς να επισκέπτονται διαδοχικά την ΔΕΘ, με τον πρωθυπουργό και τον αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης να μοιράζονται τα δύο σαββατοκύριακα λειτουργίας της Έκθεσης.

Το 2008 ο κ. Καραμανλής κατάργησε και τυπικά το δείπνο προς τους εκπροσώπους των παραγωγικών τάξεων, περιοριζόμενος μόνον σε απλή ομιλία. Το δείπνο δεν είχε γίνει ούτε το 2007 σε ένδειξη πένθους για τα θύματα των καταστροφικών πυρκαγιών. Το 2008 η συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε υπό το βάρος των αποκαλύψεων για το σκάνδαλο Βατοπεδίου θεωρήθηκε ως η απαρχή της φθοράς του και εν τέλει της εκλογικής ήττας του ένα χρόνο μετά.

Στην εποχή των μνημονίων

Ο Γιώργος Παπανδρέου κατέχει το ρεκόρ με τις λιγότερες παρουσίες –μόλις δύο- εκλεγμένου πρωθυπουργού στη ΔΕΘ. Ωστόσο πρόλαβε κι εκείνος να διαφοροποιήσει το καθιερωμένο πρωτόκολλο. Συγκεκριμένα, το 2011τα εγκαίνια της ΔΕΘ έγιναν από τον τότε υπουργό Περιφερειακής Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας Μιχάλη Χρυσοχοΐδη ενώ η συνέντευξη του κ. Παπανδρέου δεν δόθηκε στο «Ι. Βελλίδης» αλλά σε αποθήκη του λιμανιού. Επί πλέον, ήταν η πρώτη φορά που έγινε κανονική συνεδρίαση υπουργικού συμβουλίου στη διάρκεια της ΔΕΘ. Διεξήχθη στο «Μακεδονία Παλλάς» και από αυτήν προέκυψε το περίφημο χαράτσι στα ακίνητα.

Επί πρωθυπουργίας Αντώνη Σαμαρά υπήρξαν και άλλες αλλαγές στο πρωτόκολλο, υπό την τεράστια κοινωνική αναταραχή που είχαν πυροδοτήσει τα μνημόνια. Ο κ. Σαμαράς στα τρία χρόνια της πρωθυπουργίας του ερχόταν στη Θεσσαλονίκη για λίγες μόνο ώρες. Εγκαινίαζε τη ΔΕΘ σε μια σεμνή τελετή μεταξύ συγγενών και φίλων η οποία γινόταν στα γραφεία της Διοίκησης, εκφωνούσε την ομιλία του στο «Ι. Βελλίδης» και αναχωρούσε για την Αθήνα.

Το 2015 ήταν μια ιδιαίτερη χρονιά καθώς την περίοδο της Εκθέσεως η χώρα διέθετε υπηρεσιακή κυβέρνηση υπό την πρόεδρο του Αρείου Πάγου Βασιλική Θάνου η οποία παρέστη στα εγκαίνια. Ωστόσο αυτά, έγιναν από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Προκόπη Παυλόπουλο, στη διάρκεια λαμπρής τελετής στο «Ι. Βελλίδης».

Ο Αλέξης Τσίπρας

Ο Αλέξης Τσίπρας είναι ο πολιτικός που τα χρόνια των μνημονίων, από το 2010 ως το 2013, βρισκόταν την ημέρα των εγκαινίων της ΔΕΘ μαζί με τους διαδηλωτές, στο συλλαλητήριο στο άγαλμα του Βενιζέλου. Το 2014 απουσίαζε σε οικονομικό φόρουμ στο εξωτερικό και πέρυσι διέτρεχε τη χώρα καθότι ήταν στο απόγειό της η προεκλογική περίοδος. Το προσεχές Σάββατο, ως πρωθυπουργός πλέον, θα κηρύξει την έναρξη της 81ης ΔΕΘ, στις 8 το βράδυ στο «Ι. Βελλίδης».