*Του Γιώργου Γκουτσίδη
Παρόλο που ο θεσμός της πτώχευσης είναι περίπου συνομήλικος με την ίδρυση του νέου ελληνικού κράτους και εφαρμόστηκε επί σειρά δεκαετιών με αξιοθαύμαστη για τα ελληνικά νομικά χρονικά συνέπεια, ο νομοθέτης δεν ακολούθησε αντίστοιχες καλές πρακτικές άλλων χωρών –ιδίως στον χώρο της αγγλοσαξωνικής παράδοσης- στον τομέα πρόληψης της μη αναστρέψιμης αφερεγγυότητας, παρά μόνο με καθυστέρηση, διστακτικά και αποσπασματικά. Γρήγορα όμως οι ρυθμίσεις αυτές βρήκαν απήχηση μεταξύ των εν δυνάμει εμπλεκόμενων, γεγονός που οφείλεται και στο ακούσιο, αλλά εύστοχο marketing που τις συνόδευε. Σύντομα πολλοί έκαναν λόγο για ένταξη σε κάποιο άρθρο, το «44», το «99» και μέχρι πρόσφατα το «106».
Στον πλέον πρόσφατο ν. 4738/2020 (Κώδικας διευθέτησης οφειλών και Παροχής δεύτερης ευκαιρίας) η εξυγίανση εξακολουθεί να αποτελεί «συλλογική προπτωχευτική διαδικασία, που αποσκοπεί στη διατήρηση, αξιοποίηση, αναδιάρθρωση και ανόρθωση της επιχείρησης». Σε αντίθεση δηλαδή με την πτώχευση, με την οποία επέρχεται η παύση κάθε δραστηριότητας και οι πιστωτές ικανοποιούνται από την αναγκαστική ρευστοποίηση του ενεργητικού, οι πιστωτές και ο οφειλέτης συμφωνούν προς αμοιβαίο όφελος την, υπό όρους, εξακολούθηση της επιχείρησης ή συγκεκριμένων κλάδων αυτής.
Η συμφωνία εξυγίανσης καταρτίζεται από τον οφειλέτη και από πιστωτές του που εκπροσωπούν, αφενός περισσότερο από το 50% των απαιτήσεων που έχουν ειδικό προνόμιο και αφετέρου περισσότερο από το 50% των λοιπών απαιτήσεων, όσων θίγονται από τη συμφωνία εξυγίανσης. Συνοδεύεται υποχρεωτικά από επιχειρηματικό σχέδιο με χρονική διάρκεια ίση με αυτή της συμφωνίας, καθώς και έκθεση εμπειρογνώμονα που βεβαιώνει την ακρίβεια και τη βιωσιμότητα του σχεδίου. Για να επικυρωθεί η συμφωνία απαιτείται η κατάθεση σχετικής αίτησης ενώπιον του πτωχευτικού δικαστηρίου, το οποίο αποφαίνεται με έκδοση απόφασης για την τυπική και ουσιαστική επικύρωση του σχεδίου, δεσμεύοντας και τους μη συμβαλλόμενους πιστωτές.
Παρόλο που σε μεγάλο βαθμό πρόκειται για μηχανισμό που απαιτεί εξειδικευμένη γνώση, τόσο κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων όσο και κατά την εκδίκαση, η πράξη έχει αποδείξει ότι μπορεί κάλλιστα με τις κατάλληλες προσαρμογές να εξυπηρετήσει τις ανάγκες ακόμη και μικρομεσαίων επιχειρήσεων, εφόσον τυχόν προβλήματα διαγνωσθούν κατά το δυνατόν εγκαίρως και ληφθούν ρεαλιστικές αποφάσεις. Άλλωστε κάθε επιχείρηση ανεξάρτητα από το μέγεθός μπορεί να αξιοποιήσει ένα περιουσιακό στοιχείο, τεχνογνωσία σε κάποιον τομέα, σήματα και άλλα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας και να διαφυλάξει «το πετράδι του στέμματος».
O Γιώργος Γκουτσίδης είναι Δικηγόρος παρ' Αρείω Πάγω, Rhetor Law Firm - Legal Coordinator