του Σταύρου Κουμεντάκη*
Το πρόβλημα της δικομανίας δεν είναι πρόσφατο.
Ήδη ο Αριστοφάνης στους «Σφήκες» του (422 π.Χ) στηλιτεύει και διακωμωδεί τη δικομανία των Αθηναίων. Ο Βδελυκλέων πασχίζει, στη συγκεκριμένη κωμωδία, να «θεραπεύσει» από το πάθος της δικομανίας τον πατέρα του και δικαστή Φιλοκλέωνα.
Η ανεπιτυχής διαχείριση θεμάτων απονομής δικαιοσύνης είναι γνωστό πως αποτελεί σημαντική τροχοπέδη σε κάθε αναπτυξιακή προσπάθεια.
Τέτοιας φύσης παθογένειες στοχεύει να θεραπεύσει και ο (απολύτως πρόσφατος) νόμος 4640/2019. Επιχειρεί μάλιστα να δημιουργήσει μια νέα κουλτούρα επίλυσης διαφορών, μέσω του θεσμού της διαμεσολάβησης.
Εμείς οι δικηγόροι όμως, «αδιάφορα σφυρίζοντας», προσβλέπουμε στην υποχρεωτική (και με το νόμο) παρουσία μας όπου μπορούμε. Είτε το θέλουν οι «πελάτες» μας είτε όχι. Κάποιες φορές τα καταφέρνουμε.
Ο θεσμός της διαμεσολάβησης και οι (ατελέσφορες) προσπάθειες του παρελθόντος.
Η διαμεσολάβηση αποτελεί, όπως είναι γνωστό, εναλλακτική μέθοδο εξωδικαστικής επίλυσης ιδιωτικών διαφορών. Κεντρικό πρόσωπό της ο διαμεσολαβητής-τρίτος και ουδέτερος προς τα εμπλεκόμενα μέρη. Οι διάδικοι, με τη συνδρομή του διαμεσολαβητή, επιχειρούν την επίλυση της μεταξύ τους ιδιωτικής διαφοράς, αποφεύγοντας τη δικαστική οδό.
Ήδη από το 1996, ο Έλληνας νομοθέτης επιδίωξε την υποχρεωτικότητα της αναζήτησης συμβιβαστικής επίλυσης των ιδιωτικών διαφορών. Οι εξ ημών παλαιότεροι δεν υπηρετήσαμε επαρκώς τον συγκεκριμένο θεσμό. Οδηγήθηκε, έτσι, σε αποτυχία.
Ακολούθησαν κι άλλες προσπάθειες, με σημαντικότερη εκείνη του 2010. Επιδιώχθηκε τότε ένας διαφορετικός τρόπος (μη υποχρεωτικής) εξωδικαστικής επίλυσης διαφορών. Ο νόμος αυτός καταργήθηκε μια οκταετία αργότερα. Η διαμεσολάβηση (που καθιερώθηκε με το ν. 4512/2018) τελούσε, έκτοτε, σε αναστολή.
Μεσολάβησε, στο μεταξύ, απόφαση της διοικητικής Ολομέλειας του Αρείου Πάγου, η οποία έκρινε, κατά πλειοψηφία, ως αντισυνταγματική την υποχρεωτικότητα της διαμεσολάβησης.
Ο ν. 4640/2019 και η (ανεπιτυχής) προσπάθεια αντιμετώπισης της αντισυνταγματικότητας και των «κακώς κειμένων» του παρελθόντος
Ο απολύτως πρόσφατος νόμος επέλεξε να θέσει το σύνολο, σχεδόν, των διαφορών σε καθεστώς υποχρεωτικής διαμεσολάβησης. Σημαντικά στοιχεία του νέου νόμου είναι (μεταξύ άλλων):
(α) η υποχρεωτικότητα της αμοιβής του διαμεσολαβητή,
(β) η παράσταση και αμοιβή των δικηγόρων των διαδίκων (μη ξεχνάμε, βέβαια, και την προστασία της συντεχνίας μας-εδώ πραγματικά τα «καταφέραμε»-σε βάρος (και) των οικονομικά ασθενεστέρων),
(γ) το απαράδεκτο της προόδου της δίκης χωρίς να προηγηθεί η διαδικασία της διαμεσολάβησης
(δ) Η απειλή χρηματικής ποινής για τον διάδικο που αρνείται να συμπράξει στη διαδικασία της διαμεσολάβησης και
(ε) Η υποχρεωτική ενημέρωση των διαδίκων από τους δικηγόρους τους για τη δυνατότητα διευθέτησης των διαφορών τους με διαμεσολάβηση.
Ο συγκεκριμένος νόμος δεν φαίνεται να ξεπέρασε τους σκοπέλους στους οποίους προσέκρουαν οι προηγούμενοι. Ούτε και τις αιτιάσεις του Αρείου Πάγου.
Εν κατακλείδι
Στους Σφήκες ο Βδελυκλέων κατάφερε, εν τέλει, να «θεραπεύσει» τον δικομανή πατέρα του Φιλοκλέωνα.
Ο πρόσφατος νόμος θα καταφέρει, άραγε, να περιορίσει τις συνέπειες της δικομανίας των ελλήνων; Να ανατρέψει τις δυσμενείς συνέπειες από την επί πολλά-πολλά χρόνια σώρευση υποθέσεων στα αραχνιασμένα ράφια της δικαιοσύνης;
Οι υπέρμαχοι της αντισυνταγματικότητάς έχουν λάβει, ήδη, θέσεις μάχης. Οι δυσκολίες της εφαρμογής του νέου νόμου δεδομένες. Δεδομένα όμως και τα (ηχηρά ήδη) παράπονα των θιγομένων.
Όλα τούτα δεν φαίνεται να συνηγορούν, δυστυχώς, προς την κατεύθυνση της μακροημέρευσής του.
Ίδωμεν...
Σταύρος Κουμεντάκης
Senior Partner
Koumentakis and Associates Law Firm
Σημ.: Το παρόν άρθρο σε πλήρη μορφή