Μπροστά στην πιο κρίσιμη και σημαντική επιλογή των τελευταίων χρόνων βρίσκεται η ΠΓΔΜ, καθώς καλείται μέσω του αυριανού δημοψηφίσματος να αποφασίσει για το όνομα της χώρας και τη σχέση της με την Ευρώπη.
Τα σενάρια της επόμενης ημέρας δίνουν και παίρνουν ανάλογα με το αποτέλεσμα που τελικά θα προκύψει. Τι θα γίνει εάν επικρατήσει το "ναι" αλλά χωρίς να καλυφθεί το απαιτούμενο ποσοστό συμμετοχής; Εάν από την άλλη κερδίσει το "όχι", υπάρχει κάποιος τρόπος να διατηρηθεί "παράθυρο" επανεξέτασης του θέματος; Και γιατί τις τελευταίες ημέρες υψηλόβαθμοι αξιωματούχοι των Σκοπίων άρχισαν να μιλούν για μη δεσμευτικό χαρακτήρα του δημοψηφισματος;
Τα πιθανά σενάρια
1. "Ναι" στο δημοψήφισμα χωρίς το όριο συμμετοχής του 50% των πολιτών
Αν δεν επιτευχθεί το κατώτατο όριο συμμετοχής στο δημοψήφισμα (σ.σ. 50%), τότε, σύμφωνα με το thetoc.gr, η όλη διαδικασία θα επιστρέψει στη Βουλή, με την προϋπόθεση βέβαια ότι θα επικρατήσει το "ναι". Ωστόσο υπενθυμίζεται ότι στις επεισοδιακές συσκέψεις με στόχο την προετοιμασία του δημοψηφίσματος είχε επικρατήσει η άποψη ότι το δημοψήφισμα δεν έχει τελικά δεσμευτικό χαρακτήρα. Αυτό σημαίνει ότι, έστω και τυπικά, η κυβέρνηση Ζάεφ θα μπορούσε να αναλάβει την πολιτική ευθύνη και να πάρει εκείνη την τελική απόφαση, καθώς οι πιέσεις από εξωτερικούς παράγοντες θα είναι εξίσου μεγάλες με αυτές που προηγήθηκαν του δημοψηφίσματος.
2. "Όχι" στο δημοψήφισμα
«Σε περίπτωση που κερδίσει το "όχι" έστω και κατά μία ψήφο, θα υποκλιθούμε και θα πούμε ότι αυτή η υπόθεση δεν προχωράει» είχε δηλώσει στις αρχές της εβδομάδας ο υπουργός Εξωτερικών της ΠΓΔΜ, Νίκολα Ντιμιτρόφ. Και πάλι με τον αστερίσκο του μη δεσμευτικού χαρακτήρα του δημοψηφίσματος, ο Ζόραν Ζάεφ έχει τη δυνατότητα να πάρει την τελική απόφαση, κάτι που ωστόσο φαίνεται αρκετά δύσκολο, καθώς θα προκαλούσε σοβαρούς τριγμούς στο εσωτερικό της χώρας, αντίστοιχους με εκείνους που σημειώθηκαν μετά την εκλογή του SDSM στην εξουσία. Πάντως δεν λείπουν και οι φωνές που λένε ότι το παραπάνω σενάριο θα μπορούσε να συμβεί εάν η κάλπη βγάλει μια οριακή διαφορά, σε αντίθεση με όσα έχει δηλώσει ο Νικολά Ντιμιτρόφ περί «μιας ψήφου διαφορά και μη ύπαρξης Plan B».
3. "Ναι" στο δημοψήφισμα
Με ένα «καθαρό ναι» γυρνά το πρώτο γρανάζι σε μια διαδικασία που περνά από τη Βουλή των Σκοπίων και καταλήγει στο ελληνικό κοινοβούλιο. Η διαδικασία των συνταγματικών αλλαγών που προβλέπονται από τη Συμφωνία των Πρεσπών, όπως πρόσφατα είχε δηλώσει και ο σκοπιανός πρωθυπουργός, απαιτεί συνολικά 106 ημέρες. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι η «καυτή πατάτα» δεν μπορεί να φύγει από τα χέρια των Σκοπίων νωρίτερα από τα μέσα Ιανουαρίου. Σύμφωνα με τον Ζόραν Ζάεφ, οι κοινοβουλευτικές επιτροπές θα εργαστούν για τη συνταγματική αναθεώρηση αφού ανακοινωθούν τα αποτελέσματα του δημοψηφίσματος. Απαιτείται αρχικά μια πλειοψηφία δύο τρίτων, ακολουθούμενη από συζήτηση 30 ημερών, στη συνέχεια ψηφοφορία με απλή πλειοψηφία και μετά άλλη μια συζήτηση η οποία ολοκληρώνεται με πλειοψηφία δύο τρίτων.
Σύμφωνα με όσα έχουν γίνει γνωστά, θα υπάρξουν τέσσερις τροπολογίες, οι οποίες δεν έχουν ακόμα συνταχθεί και η ακριβής διατύπωσή τους θα αποφασιστεί από το κοινοβούλιο, καθώς θα ακολουθηθούν όλες οι προβλεπόμενες από το σύνταγμα διαδικασίες.
Η πρώτη τροπολογία θα αφορά το νέο όνομα, "Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας". Η δεύτερη θα αφορά τα σύνορα, όπου θα υπογραμμίζεται το απαραβίαστο των συνόρων και ότι η χώρα δεν έχει εδαφικές βλέψεις. Η τρίτη τροπολογία θα αφορά το άρθρο που σήμερα κάνει λόγο για φροντίδα για την "μακεδονική" μειονότητα στις γειτονικές χώρες, το οποίο θα εναρμονιστεί με τις αντίστοιχες διατάξεις των ευρωπαϊκών συνταγμάτων και θα αναφέρεται σε φροντίδα για τη διασπορά σε όλον τον κόσμο. Η τέταρτη τροπολογία θα αφορά το προοίμιο του συντάγματος, με εξειδίκευση στην αναφορά στην ASNOM (σ.σ. Αντιφασιστική Συνέλευση για την Λαϊκή Απελευθέρωση της "Μακεδονίας", από το 1944).
Για την έγκριση των συνταγματικών αλλαγών απαιτείται αυξημένη πλειοψηφία στο κοινοβούλιο των Σκοπίων κάτι που σημαίνει ότι η κυβερνητική πλειοψηφία του Ζόραν Ζάεφ δεν επαρκεί. Θα χρειαστούν ακόμη 11 βουλευτές που είτε ανήκουν είτε συνεργάζονται με το VMRO. Σημειώνεται πάντως ότι σε πρόσφατες δηλώσεις του, ο επικεφαλής του κόμματος, Χρίστιαν Μίτσκοσκι, ανέφερε ότι εάν επικρατήσει το "ναι" τότε το κόμμα θα εξετάσει το ενδεχόμενο να συμμετάσχει με θετικό τρόπο στη συνταγματική αναθεώρηση. Αναλυτές, ωστόσο, σημειώνουν ότι δύσκολα η ΚΟ του VMRO θα ακολουθήσει σύσσωμη μια τέτοια στάση, καθώς μια σημαντική μερίδα βουλευτών του κόμματος με πανομοιότυπες αναρτήσεις τους στα κοινωνικά δίκτυα έχουν ήδη τονίσει ότι "δεν έχουν ούτε την εντολή, ούτε την εξουσιοδότηση, αλλά ούτε και την προσωπική πρόθεση να ψηφίσουν αλλαγές στο σύνταγμα που θα έχουν ως στόχο την αλλαγή του συνταγματικού ονόματος της πατρίδας".
Η “πορεία των πραγμάτων” στην Αθήνα
Στην περίπτωση που η κάλπη στη γειτονική χώρα απορρίψει τη συμφωνία και το όλο ζήτημα δεν προχωρήσει, τα πράγματα για την ελληνική κυβέρνηση των ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ θα είναι σχετικά ανώδυνα. Αυτό είναι άλλωστε και το σενάριο που εδώ και καιρό εκτιμά ο Πάνος Καμμένος ότι θα επικρατήσει.
Αν όμως το αποτέλεσμα είναι υπέρ της συμφωνίας και προχωρήσει και η συνταγματική αναθεώρηση στην ΠΓΔΜ, τότε η… “πορεία των πραγμάτων”, όπως είχε πει και ο πρωθυπουργός στη ΔΕΘ, θα απαιτήσει να προχωρήσουν και οι διαδικασίες κύρωσης από την ελληνική πλευρά.
Σύμφωνα με το επικρατέστερο σενάριο, εάν οι διαδικασίες στη γειτονική χώρα ολοκληρωθούν μέχρι τα τέλη Ιανουαρίου, τότε η συμφωνία θα έρθει στην ελληνική Βουλή περί τα τέλη Φεβρουαρίου με Μάρτιο. Έτσι άλλωστε μπορεί να εξηγηθεί και η πρόσφατη “συμφωνία-κυρίων” μεταξύ Τσίπρα και Καμμένου για “ανακωχή” στο συγκεκριμένο θέμα μέχρι τον Μάρτιο.
Στα διαδικαστικά, όπως δήλωσε προσφάτως ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Κοτζιάς, από τη στιγμή που θα έρθει η συμφωνία στην ελληνική Βουλή, τότε θα γίνουν δύο ψηφοφορίες στην Ολομέλεια: μία για την ίδια τη συμφωνία των Πρεσπών και μία για την κύρωση της ένταξης της Βόρειας Μακεδονίας στο ΝΑΤΟ, υπό την προϋπόθεση πάντα ότι θα έχουν εκπληρώσει τις υποχρεώσεις τους τα Σκόπια.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Μεγάρου Μαξίμου, ακόμη και εάν ο Πάνος Καμμένος επιμείνει στη θέση του να μην ψηφίσει τη συμφωνία, αυτή θα περάσει με τη συνδρομή άλλων βουλευτών, πιθανότατα του Ποταμιού ή ανεξάρτητων. Απομένει ωστόσο να φανεί ποια θα είναι εξέλιξη της ίδιας της κυβέρνησης από εκείνο το σημείο και μετά, δεδομένης της διακήρυξης Μητσοτάκη πως θα εξαντλήσει όλα τα δυνατά κοινοβουλευτικά εργαλεία που διαθέτει, τουτέστιν ακόμη και την πρόταση μομφής.
Μπορεί λοιπόν ο πρωθυπουργός από τις ΗΠΑ όπου βρέθηκε προσφάτως να έστειλε το μήνυμα ότι η κυβέρνηση θα επιβιώσει ακόμη και χωρίς τον Πάνο Καμμένο και τους ΑΝΕΛ, απομένει ωστόσο να φανεί το πώς ακριβώς θα μπορούσε να ευδοκιμήσει ένα τέτοιο σενάριο.