του Κωνσταντίνου Ζέρβα*
Στη Θεσσαλονίκη, και μάλιστα στο κέντρο της, έχουν την έδρα τους δύο μεγάλα δημόσια Πανεπιστημιακά ιδρύματα: το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο και το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας. Στην ευρύτερη περιοχή βρίσκονται το Διεθνές Πανεπιστήμιο, το Αλεξάνδρειο Τ.Ε.Ι. και σειρά ιδιωτικών κολλεγίων και σχολών. Κάθε χρόνο η πόλη υποδέχεται χιλιάδες φοιτητές, οι οποίοι μαζί με όσους ήδη φοιτούν δίνουν ιδιαίτερο χρώμα στην καθημερινότητα της. Συνυπολογίζοντας τους εκατοντάδες ερευνητές αλλά και το πρόγραμμα Έρασμος καταλαβαίνουμε πως τα μεγέθη είναι τεράστια.
Πρόχειροι υπολογισμοί κάνουν λόγο για μια φοιτητική κοινότητα άνω των 150.000 σπουδαστών, η ζωή και η παρουσία του οποίου αποφέρει πολλά εκατομμύρια ευρώ στην πόλη μηνιαίως και συνδιαμορφώνει καταναλωτικές τάσεις και αιτήματα και προσδιορίζει νέες ανάγκες.
Η πόλη όμως δυστυχώς φαίνεται αδύναμη να ενσωματώσει αυτήν την κοινότητα και να ωφεληθεί από την παρουσία της σε τομείς πέραν του οικονομικού. Έχει περιοριστεί στην προσφορά στέγης, τροφής και ψυχαγωγίας χωρίς να μπορεί να σχηματοποιήσει νέες μορφές συνεργασίας και προσφοράς. Το ίδιο συμβαίνει με το καθηγητικό και ερευνητικό δυναμικό, το οποίο στην ουσία είναι ασύνδετο με την οικονομική και κοινωνική ζωή. Ορισμένες λίγες συνέργειες των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων με το Δήμο και άλλους φορείς είναι οι εξαιρέσεις που επιβεβαιώνουν τον κανόνα. Συνέδρια επί συνεδρίων λαμβάνουν χώρα με θέματα τη νεανική επιχειρηματικότητα, τις start up επιχειρήσεις, την έρευνα και την καινοτομία τη στιγμή που δεν έχουμε ασχοληθεί σοβαρά με την αξιοποίηση της παρουσίας των ιδρυμάτων αυτών. Υπάρχει εν ολίγοις η αίσθηση ότι η πόλη αντί να αξιοποιεί απλά φιλοξενεί το τεράστιο αυτό ανθρώπινο δυναμικό!
Στρέφουμε το βλέμμα μας στα Πανεπιστήμια λόγω της επικαιρότητας που φέρνουν το campus του Αριστοτελείου να έχει μετατραπεί από άσυλο διακίνησης ιδεών σε άβατο εγκληματικότητας και ανομίας. Μαθαίνουμε για διακίνηση ναρκωτικών, για δίκτυα παρεμπορίου, για κλοπές, φθορές περιουσιών, απειλές κατά σωματικής ακεραιότητας και πολλά άλλα απαράδεκτα. Το χρέος κάθε δημοκρατικής και ευνομούμενης Πολιτείας είναι συγκεκριμένο. Αφορά στον ίδιο βαθμό τους χώρους εντός των Πανεπιστημίων όσο και εκτός αυτών. Η ζωή εντός του πανεπιστημιακού περιβάλλοντος είναι μία μικρογραφία της ζωής στην πόλη. Επηρεάζει και επηρεάζεται άμεσα από αυτήν. Ζητήματα όπως η καθαριότητα, η ασφάλεια, η ευταξία, ο φωτισμός, οι συγκοινωνίες, το πάρκινγκ και - γιατί όχι - και η συντήρηση πρασίνου και οι αναπλάσεις επιβαρύνουν τα ίδια τα ιδρύματα. Λυμένα θέματα από την τοπική και υπερτοπική διακυβέρνηση σε άλλες μεγάλες πανεπιστημιουπόλεις είναι για τη Θεσσαλονίκη ένα καθημερινό ζητούμενο προς επίλυση.
Είναι απαράδεκτη η μετακύληση προβλημάτων της πόλης μέσα στο πανεπιστημιακό περιβάλλον. Επιβάλλεται η ζωή στα Πανεπιστήμια να ενσωματωθεί αρμονικά σε αυτή της πόλης παύοντας να είναι ένα άβατο, μία εδαφική εξαίρεση σε τροχιά υποβάθμισης. Και στο στόχο αυτό θα συμπαρασύρει μία ουσιαστικότερη αλληλεπίδραση Δήμου και Ιδρυμάτων.
Πέρυσι, τέτοιο καιρό, υπογράφηκε Πρωτόκολλο Συνεργασίας ανάμεσα στον Δήμο της Θεσσαλονίκης και εκπροσώπους των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, το «Study in Thessaloniki». Παρά τις μεγαλόστομες διακηρύξεις ότι στόχος είναι η μετατροπή της πόλης σε εκπαιδευτικό κέντρο των Βαλκανίων, σήμερα, ένα χρόνο μετά ποια είναι η κατάσταση; Ποια τα ουσιαστικά οφέλη και για τα δύο μέρη;
Στόχος πρέπει να είναι παράλληλα με το «Study in Thessaloniki» ο σχεδιασμός και η υλοποίηση μεγαλύτερων προγραμμάτων όπως για παράδειγμα αυτό της Βαρκελώνης με το «Do it in Barcelona». Εκεί η ίδρυση start up επιχειρήσεων από τους σπουδαστές και τους αποφοίτους, η δημιουργία θέσεων εργασίας, η παραγωγή προϊόντων και υπηρεσιών προστιθέμενης αξίας και ιδιαίτερα στους διεθνώς εμπορεύσιμους τομείς της οικονομίας, η ανάληψη μελετών και εφαρμογών στις μετακινήσεις, στο περιβάλλον, στην ηλεκτρονική διακυβέρνηση συνθέτουν ένα μοναδικό πλέγμα συνεργειών αμοιβαίας ωφέλειας για την πόλη και το Πανεπιστήμιο.
Τέλος, οφείλουμε να στοχεύσουμε και στη μόνιμη εγκατάσταση των ενδιαφερόμενων εδώ στην πόλη. Να μείνουν εδώ ως κάτοικοι, ως επιχειρηματίες, ως ένα υψηλού επιπέδου διανοητικό κεφάλαιο. Κρατείστε στο σημείο αυτό τις εξελίξεις στο δημογραφικό προφίλ του Δήμου, που θέλουν την πόλη να γερνάει και τους νέους να εγκαταλείπουν το κέντρο της προς άλλους όμορους δήμους ή το εξωτερικό.
Πέρα λοιπόν από τη μηδενική ανοχή που πρέπει να δείξει η πολιτεία σε οποιαδήποτε παραβατικότητα και παρανομία, θα πρέπει όλοι να φροντίσουμε ώστε η πανεπιστημιακή κοινότητα να είναι ένα ζωντανό κύτταρο της πόλης. Το οποίο η πόλη πρέπει να προστατεύει αλλά και το οποίο θα πρέπει να «θρέφει» την πόλη με καινοτομία, ανάπτυξη, και ευημερία.
*Ο Κ. Ζέρβας είναι ανεξάρτητος Δημοτικός Σύμβουλος και υποψήφιος Δήμαρχος του Δήμου Θεσσαλονίκης