Skip to main content

Τι λένε στη Voria δημοσιογράφοι και πολίτες της ΠΓΔΜ για το Σκοπιανό

Λίγες ώρες πριν το Συλλαλητήριο για τη Μακεδονία, η Voria.gr μεταφέρει το κλίμα που επικρατεί στα Σκόπια μιλώντας με δημοσιογράφους και κατοίκους.

της Βάσιας Μπάρμπα και της Αλεξίας Καλαϊτζή

Το ζήτημα της ονομασίας της ΠΓΔΜ, που παραμένει ανοικτό πάνω από 25 χρόνια, επανήλθε δυναμικά στο προσκήνιο και μονοπωλεί το ενδιαφέρον της ειδησεογραφίας και των πολιτικών συζητήσεων τις τελευταίες εβδομάδες.

Ο δημόσιος διάλογος βρήκε κατ’ αρχήν έκφραση στα social media, με αποκορύφωμα την εκδήλωση «Συλλαλητήριο για τη Μακεδονία», η οποία γνώρισε τεράστια απήχηση και οριστικοποίησε την αυριανή συγκέντρωση, που, όπως φαίνεται, θα συγκεντρώσει χιλιάδες πολίτες στην πλατεία Λευκού Πύργου. Παλιές φωτογραφίες της διαδήλωσης του 1992 βγήκαν απ’ τα συρτάρια και ένα πλήθος αρθρογραφίας δημοσιεύθηκε, με απόψεις 

Το σίγουρο είναι ότι χιλιάδες βορειοελλαδίτες βρίσκονται στις επάλξεις και απαιτούν να μη συμπεριληφθεί όρος Μακεδονίας στο όνομα της γειτονικής χώρας. Πώς βλέπουν, όμως, το συλλαλητήριο οι Σκοπιανοί;

Στην ΠΓΔΜ, η είδηση του συλλαλητηρίου μεταδίδεται από τα ΜΜΕ με σκεπτικισμό, σύμφωνα με τον δημοσιογράφο Ναζίμ Ρασίντι, του τηλεοπτικού σταθμού Alsat-M των Σκοπίων. «Αυτές οι αντιδράσεις δημιουργούν ερωτήματα για το κατά πόσο η ελληνική πλευρά είναι διατεθειμένη να δοθεί λύση στο ζήτημα», αναφέρει ο ίδιος. «Είναι, βέβαια, δημοκρατικό δικαίωμα των Ελλήνων να διαδηλώνουν», λέει από την πλευρά του ο Σεάν Ριζβάνοβιτς, δημοσιογράφος της TV24 των Σκοπίων.

Σχολιάζοντας το συλλαλητήριο, ο 43χρονος κάτοικος των Σκοπίων, Φίλιπ, αναφέρει πως «εάν οι Έλληνες που αντιδρούν επισκέπτονταν την ΠΓΔΜ, θα έβλεπαν ότι έχουμε πολλά παραπάνω κοινά απ' ότι πιστεύουν, παρά τις προσπάθειες 100 και πλέον χρόνων να χωριστούν οι χώρες». Σύμφωνα με τον ίδιο, «η χρήση του ονόματος “Μακεδονία”, δεν πρέπει να ληφθεί ως μια πράξη εχθρότητας εναντίον της Ελλάδας ή των Ελλήνων, όπως και το όνομα “Βρετανία” δεν είναι εχθρική κίνηση εναντίον της Γαλλίας (και της επαρχίας Βρετάνης) ή η χρήση του ονόματος “Βαυαρία” δεν είναι εχθρική πράξη μεταξύ της Ολλανδίας και της Γερμανίας».

Την περασμένη Πέμπτη, με αφορμή την επίσκεψη του Γ.Γ. του ΝΑΤΟ, κ. Στόλτενμπεργκ στα Σκόπια, υπήρξε μια διαδήλωση, με τη συμμετοχή περίπου 20 ατόμων. Πάντως, η ατμόσφαιρα στα Σκόπια δεν ευνοεί συλλαλητήρια, ούτε θεωρείται πιθανό να γίνει κάποια διαμαρτυρία αντίστοιχη με το συλλαλητήριο της Θεσσαλονίκης. Σύμφωνα με τον κ. Ρασίντι, υπάρχουν κάποιες προτάσεις για διαμαρτυρίες, αλλά προέρχονται από μικρές, μειοψηφικές ομάδες. «Αυτό γιατί η κυβέρνηση έχει την υποστήριξη της πλειοψηφίας των πολιτών και η αντιπολίτευση του κόμματος VMRO, μετά την ανατροπή της ασχολείται κυρίως με εσωκομματικά της ζητήματα», λέει.

Το κλίμα στην άλλη μεριά των συνόρων

Οι πολιτικές εξελίξεις στην ΠΓΔΜ δεν αφήνουν στους πολίτες μεγάλο περιθώριο αντίδρασης. Μετά την ανατροπή του εθνικιστικού καθεστώτος Γκρούεφσκι, που κυβέρνησε στα Σκόπια επί μια συνεχόμενη δεκαετία και άφησε στο κράτος «κληρονομιά» από προκλητικά αγάλματα και πολιτικά σκάνδαλα, η κυβέρνηση Ζάεφ επιχειρεί να κλείσει τις ανοικτές πληγές της χώρας. Όπως επισημαίνουν Σκοπιανοί δημοσιογράφοι στη Voria.gr, στόχος του Ζάεφ είναι να έχει διπλωματικές επιτυχίες και να προωθήσει την ένταξη στην ΕΕ και το ΝΑΤΟ, επιδιώκοντας σταθερότητα και ευημερία.

Τι ακριβώς θέλουν, λοιπόν, οι πολίτες της ΠΓΔΜ και κατά πόσο είναι διατεθειμένοι να το διεκδικήσουν;

Μιλώντας στη Voria.gr, η Σβετλάνα Γιοβάνοφσκα, δημοσιογράφος, αρχισυντάκτρια της ιστοσελίδας “nezavisen.mk” και επί σειρά ετών συντάκτρια για θέματα διεθνών σχέσεων στην εφημερίδα “Nova Makedonija”, αναφέρει: «Έχουμε βαρεθεί με το ζήτημα της ονομασίας. Άλλωστε, η πλειοψηφία των πολιτών πιστεύει ότι η Ε.Ε. έχει αποτύχει και η αξιοπιστία της είναι πια υπό αμφισβήτηση. Σε αντίθεση με ό,τι ισχύει στην Ελλάδα, εδώ οι διαπραγματεύσεις δεν είναι πρώτο θέμα. Ο κόσμος δεν πιστεύει καν πως το ζήτημα θα λυθεί. Δεν πιστεύουμε πια ότι θα ενταχθούμε στην ΕΕ και για το ΝΑΤΟ ακόμα λιγότεροι ενδιαφέρονται πια. Αφού έχουμε χάσει 20 χρόνια, το θέμα δεν έχει πια αξία για εμάς».

Αντίστοιχα και ο συνάδελφός της, ο κ. Ρασίντι, λέει πως «το κοινό αναγνωρίζει ότι, μετά από τόσα χρόνια, υπάρχει μια ευκαιρία να λυθεί το ζήτημα, ωστόσο οι περισσότεροι πολίτες δεν πιστεύουν ότι θα βρεθεί λύση». Για την αλβανική κοινότητα, ο ίδιος εξηγεί ότι «οι περισσότεροι Αλβανοί θα υποστήριζαν την αλλαγή ονόματος αλλά δεν θα δέχονταν τον όρο “Σλαβομακεδονία”, καθώς αυτό θα υποδείκνυε ότι ο πληθυσμός της χώρας αποτελείται κυρίως από Σλάβους, όπως δεν θα δέχονταν αναφορά που θα υποδηλώνει την καταπίεση των Αλβανών».

Όσoν αφορά τις προτάσεις του διαμεσολαβητή του ΟΗΕ, Μάθιου Νίμιτς, η κα Γιοβάνοφσκα θεωρεί ότι οι περισσότεροι πολίτες της ΠΓΔΜ συμφωνούν με το όνομα της “Βόρειας Μακεδονίας”, ενώ δεν διστάζει να περιγράψει και ένα πλαίσιο συμφωνίας γύρω από το οποίο, όπως εκτιμά η ίδια, θα μπορούσε να προκύψει μία συμφωνία. «Πιστεύω ότι ο πιο εύκολος τρόπος να λυθεί το ζήτημα είναι να γίνει δεκτή η ονομασία “Βόρεια Μακεδονία”, η γλώσσα να ονομαστεί “Σλαβομακεδόνικα”, ως εθνικότητα να έχουμε τον όρο "Πολίτης της Βόρειας Μακεδονίας" και να επιτραπεί η χρήση του όρου Μακεδονία ως επίθετο σε κάθε χρήση», αναφέρει η ίδια.

Ο κ. Ριζβάνοβιτς χαρακτηρίζει το ζήτημα της ονομασίας ως ένα από τα πιο παράλογα της ιστορίας. «Η στάση της Ελλάδας είναι κατά του διεθνούς δικαίου και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και σε αυτό συγκλίνουν 140 χώρες που αναγνωρίζουν τη Δημοκρατία της Μακεδονίας με το όνομα της», υποστηρίζει και προσθέτει: «Η ταυτότητα των ανθρώπων που ζουν εδώ δεν μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο διαπραγματεύσεων. Εάν οι άνθρωποι θέλουν να λέγονται Μακεδόνες, Έλληνες ή Αρειανοί, είναι παράλογο να τους αρνηθεί κανείς αυτό το δικαίωμα».

Αξίζει να σημειωθεί και η άποψη του 31χρονου Όλιβερ, που εργάζεται στον τομέα του μάρκετινγκ στα Σκόπια. Αναφερόμενος στη στάση της Ελλάδας, ο ίδιος αναρωτιέται «αν οι Έλληνες κατανοούν πως η χώρα του ονομάζεται "Μακεδονία" εδώ και πολλά χρόνια και πως οι πολίτες της χρησιμοποιούν αυτό το όνομα παντού, εκτός από την Ελλάδα». «Οι Έλληνες δεν καταλαβαίνουν ότι με το να αποκαλούμε τη χώρα μας "Μακεδονία", δεν κινδυνεύουν σε τίποτα. Δεν υπάρχουν επεκτατικές βλέψεις», σημειώνει ο ίδιος. Πάντως, για τον Όλιβερ «οι πολίτες των Σκοπίων είναι αισιόδοξοι για την εύρεση μιας λύσης, αν και αυτό δεν συνεπάγεται την ένταξη της χώρας στην Ε.Ε., καθώς υπάρχουν ακόμη πολλές αλλαγές που πρέπει να γίνουν.

Για την περίοδο Γκρούεφσκι

Σχολιάζοντας την προηγούμενη κυβέρνηση της ΠΓΔΜ, οι δημοσιογράφοι των Σκοπίων αντιτίθενται στις ακραίες εθνικιστικές πρακτικές της, ενώ κάποιοι αναφέρουν ότι πρόκειται για αντίδραση στο βέτο του Βουκουρεστίου. «Αυτή η μανία με το κτίσιμο αγαλμάτων είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα για το πώς οι κακές πολιτικές αποφάσεις μπορούν να οδηγήσουν σε ριζοσπαστικοποίηση του προβλήματος», αναφέρει ο κ. Ριζβάνοβιτς. Από την πλευρά της η κ. Γιοβάνοφσκα λέει για τον κ. Γκρούεφσκι πως «δείχνει να αισθάνεται περισσότερο Έλληνας παρά Μακεδόνας. Πιστεύω ότι τίμησε περισσότερο την ελληνική αρχιτεκτονική και ιστορία στα Σκόπια, παρά τη Μακεδονική», λέει η ίδια.

Ενάντια στη θεώρηση του Γκρούεφσκι φαίνεται πως είναι και πολλοί πολίτες των Σκοπίων. Ο 43χρονος Φίλιπ, λέει πως «το ζήτημα της ονομασίας χρησιμοποιήθηκε από τους πολιτικούς (σ.σ. και των δύο χωρών) ως δικαιολογία για να τροφοδοτούν την εθνικιστική μανία και να αποσπούν τους πολίτες από ζητήματα όπως η διαφθορά και η κατάχρηση της εξουσίας».

Μάλιστα αποδίδει στο βέτο που άσκησε η Ελλάδα μέρος της ρητορικής του κόμματος Γκρουέφκσι. Όπως λέει «ο τρόπος που το ελληνικό κράτος αντέδρασε τότε ήταν βαθιά ταπεινωτικός για τους πολίτες της ΠΓΔΜ». Σύμφωνα με τον ίδιο, αυτό το συναίσθημα εκμεταλλεύτηκαν οι εθνικιστές του Γκρουέφκσι ώστε να σπείρουν το μίσος ανάμεσα στους ανθρώπους, παρότι ως γείτονες έχουμε πολλά κοινά και δυνατούς οικονομικούς δεσμούς.

«Η προηγούμενη κυβέρνηση έκανε μεγάλο λάθος με το να χρησιμοποιεί τον Μέγα Αλέξανδρο ως εθνικό σύμβολο και να προκαλεί την Ελλάδα με αυτό, όμως στο τέλος έχασε τη δημοφιλία της και ανετράπη», λέει ο Όλιβερ, ενώ Φίλιπ, με τη σειρά του, προσθέτει: «Η νέα κυβέρνηση λέει ότι εργάζεται προς ένα συμβιβασμό, άρα έχει επωμιστεί το βάρος να παρουσιάσει μια πρόταση που δεν θα θεωρηθεί ήττα, γιατί αν γίνει αυτό θα επιβεβαιωθούν οι εθνικιστές του Γκρούεφσκι».

Ιστορία, Μέγας Αλέξανδρος, εθνική ταυτότητα και αλυτρωτισμός

Η ανιστόρητη απόπειρα των Σκοπιανών να οικειοποιηθούν τον Μ. Αλέξανδρο, κυρίως στην περίοδο Γκρουέφσκι, έριξε λάδι στη φωτιά της διαφωνίας για το όνομα. Ένας από τους μεγαλύτερους πολιτικούς ηγέτες των γειτόνων ο Κίρο Γκλιγκόροφ, βέβαια, είχε παραδεχθεί, από το 1992, το αυτονόητο λέγοντας ότι «είμαστε Σλάβοι, δεν έχουμε καμία σχέση με τον Μεγαλέξανδρο». Πώς σχολιάζουν σήμερα οι Σκοπιανοί αυτή τη δήλωση; Τι σκέφτονται για την εθνική τους ταυτότητα; Πιστεύουν στα αλήθεια ότι έχουν καταγωγική σχέση με τον βασιλιά της αρχαίας Μακεδονίας;

«Δεν υπάρχει εθνική ομάδα που τα μέλη της να αυτοχαρακτηρίζονται ως "Σλάβοι". Υπάρχει μια σλαβική γλωσσική ομάδα και τα έθνη που θεωρούνται ότι προέρχονται από τους αρχαίους Σλάβους. Τέτοιοι είναι οι Ρώσοι, οι Πολωνοί, οι Σλοβάκοι, οι Σέρβοι κλπ. Και ο όρος "Σλάβος" δεν μπορεί να είναι όρος για την αναγνώριση της εθνοτικής καταγωγής. Κανείς σήμερα δεν αυτοχαρακτηρίζεται ως "Σλάβος", με τον ίδιο τρόπο που κανείς δεν αυτοχαρακτηρίζεται Ρωμαίος», λέει ο δημοσιογράφος Ριζβάνοβιτς.

«Οι πολίτες της "Μακεδονίας" δεν ενδιαφέρονται πραγματικά για το αν οι σύγχρονοι Έλληνες πιστεύουν και αυτοί ότι είναι απόγονοι των αρχαίων Μακεδόνων ή οποιουδήποτε άλλου λαού από την αρχαιότητα. Κανείς δεν έχει το μονοπώλιο της αλήθειας για κάτι που συνέβη 2.500 χρόνια πριν», σχολιάζει ο Φίλιπ. «Τους περισσότερους "Μακεδόνες" δεν τους ενδιαφέρει αν οι Έλληνες αποκαλούν τους εαυτούς του Μακεδόνες με τη γεωγραφική έννοια του όρου, όπως ακριβώς κάνουν οι Πελοποννήσιοι ή οι Κρήτες. Οι περισσότεροι "Μακεδόνες" γνωρίζουν ότι η μίξη κληρονομιάς και γονιδίων από την αρχαιότητα είναι κάτι τόσο φυσιολογικό που ούτε προσπαθούν να αντιπαρατεθούν για αυτό αλλά ούτε αρνούνται στους πολίτες από τα γειτονικά κράτη το δικαίωμα να αισθάνονται απόγονοι οποιοδήποτε πληθυσμού της αρχαιότητας θέλουν», προσθέτει ο ίδιος.

«Γενικώς, εμείς εδώ δεν έχουμε εμμονή με την ιστορία όπως έχετε εσείς στην Ελλάδα...», λέει η δημοσιογράφος κ. Γιοβάνοφσκα και προσθέτει: «Υπάρχει μια μερίδα ανθρώπων που γοητεύονται από τον Μ. Αλέξανδρο. Γνωρίζοντας πως και η χώρα μας εδώ ήταν μέρος της δικής του αυτοκρατορίας, πιστεύουν ότι μοιραζόμαστε αυτήν την ιστορία. Η αλήθεια είναι ότι όταν οι Σλάβοι ήρθαν εδώ, κάποιος ζούσε ήδη σε αυτήν την περιοχή. Οπότε, είναι περισσότερο θέμα σεβασμού προς την ιστορία της περιοχής παρά κάποιος ισχυρισμός για δική μας κτήση, όπως παρουσιάζεται στην Ελλάδα».

Ο Όλιβερ, παραθέτει σχετικά ένα άλλο παράδειγμα από την περιοχή των Βαλκανίων: «Η Μητέρα Τερέζα γεννήθηκε στα Σκόπια αλλά ήταν Αλβανή και καθολική. Στα Σκόπια έχουμε ένα μουσείο και ένα μνημείο δικό της. Επίσης όμως η Αλβανία την έχει ως εθνικό σύμβολο. Και οι δύο χώρες έχουν πλεονεκτήματα από αυτό και δεν έχει δημιουργηθεί θέμα. Νομίζω ότι το ίδιο θα έπρεπε να συμβεί και με τον Μέγα Αλέξανδρο».

Σε ερώτηση για τους χάρτες που δημοσιεύονται κατά καιρούς προβάλλοντας αλυτρωτικές βλέψεις, δείχοντας την ΠΓΔΜ να φθάνει μέχρι τη... Λάρισα, ο κ. Ριζβάνοβιτς χαρακτηρίζει αυτήν την οπτική ανεύθυνη. «Είναι παράλογες τέτοιου είδους ριζοσπαστικές και ανόητες κινήσεις - όπως οι χάρτες των “Μεγάλων Χωρών” να μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως λόγος για να δημιουργηθεί μια ολόκληρη κρατική πολιτική προς μιαν άλλη χώρα. Είναι αστείο να πιστεύουμε ότι μια φτωχή χώρα των δύο εκατομμυρίων, με 7.000 στρατιώτες μπορεί να αποτελεί εδαφική απειλή για την Ελλάδα, που είναι μέλος του ΝΑΤΟ», αναφέρει ο ίδιος.

Πηγή φωτογραφίας: www.balcan3.com