Μια διετία από τη φονική πυρκαγιά στο Μάτι είναι να αναρωτιέται κάποιος τι μάθαμε από αυτή τη σύγχρονη εθνική τραγωδία και κατά πόσο είμαστε προετοιμασμένοι να αποτρέψουμε κάτι ανάλογο στο μέλλον.
Σε αυτόν τον προβληματισμό είμαστε όλοι μαζί. Πολιτεία, αρχές και πολίτες. Οι πυρκαγιές και γενικότερα οι φυσικές καταστροφές είναι αναπόσπαστο μέρος της καθημερινότητάς μας. Όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά σε όλο τον κόσμο.
Οι κλιματικές μεταβολές, παρότι δεν πήγαν με τους ρυθμούς που περίμεναν όσοι προειδοποιούσαν, πρόλαβαν τους πάντες και σε μεγάλο βαθμό είναι μη αντιμετωπίσιμες. Στην ουσία αυτό που μαθαίνουμε είναι να συμβιβαζόμαστε με την καταστροφή και να αποδεχόμαστε ένα ποσοστό απωλειών ως λογικό, αποδίδοντας την ευθύνη στον... κακό καιρό.
Δεν είναι όμως έτσι τα πράγματα. Ξέρουμε πολύ καλά ότι τα έντονα καιρικά φαινόμενα είναι ολοένα πιο συχνά στην περιοχή μας. Αντί της μοιρολατρίας υπάρχουν και προετοιμασίες που μπορούν να γίνουν, προκειμένου οι επιπτώσεις από τις θεομηνίες, τις πυρκαγιές, τις έντονες βροχοπτώσεις, τους σεισμούς, να είναι περιορισμένες.
Όσο συνεχίζουμε απλώς να καταγράφουμε τα ζητήματα και τις ελλείψεις μας και στη συνέχεια να μετράμε τις απώλειες ή να επενδύουμε στη θεία πρόνοια για να μη συμβεί σε εμάς το κακό, οι επιπτώσεις θα πολλαπλασιάζονται. Ποιο είναι το όριο στο οποίο λαμβάνουμε γενναία μέτρα; Πότε μιλάμε για εθνική προσπάθεια; Αν δεν είναι οι 102 νεκροί...
Το πρώτο που πρέπει να κάνει η Πολιτεία είναι να θεραπεύσει τις παθογένειες του παρελθόντος. Κι επειδή στη ζυγαριά των απωλειών η ανθρώπινη ζωή θα ζυγίζει πάντα πιο βαριά, η Πολιτεία οφείλει να παρέμβει στο δομημένο περιβάλλον και να βάλει κανόνες, αντιμετωπίζοντας παράλληλα με αυστηρότητα και ταχύτητα τα προβλήματα που δημιουργήθηκαν τις προηγούμενες δεκαετίες. Πρώτα εκεί.
Αυθαίρετη δόμηση, ανυπαρξία ρυμοτομικών και πολεοδομικών σχεδίων, αλόγιστες επεκτάσεις των σχεδίων πόλης, ανύπαρκτες υποδομές αντιπλημμυρικής, αντιπυρικής και σεισμικής θωράκισης δεν είναι ζητήματα που λύνονται από τη μια μέρα στην άλλη. Απαιτούν εργώδη προσπάθεια και σε βάθος χρόνου. Κάποια στιγμή όμως θα πρέπει να αρχίσουν και μάλιστα με συντονισμένο τρόπο και οριζόντια, ώστε να έχουν κι ένα μίνιμουμ κοινωνικής αποδοχής, αλλά και την αναγκαία συμμετοχή των πολιτών.
Το πολιτικό κόστος από γενναίες παρεμβάσεις στον δομημένο ιστό σε κάθε περίπτωση είναι πολύ μεγάλο. Όμως κάποια στιγμή πρέπει να αναληφθεί. Το κόστος σε ανθρώπινες ζωές δεν αποτιμάται.
Επίσης, οφείλουν οι αρμόδιοι, μέχρι να γίνει μια πρώτη διευθέτηση στους οικισμούς, να ενισχύσουν την προστασία τους. Πρέπει να βρεθεί ο τρόπος ώστε να απεμπλακούν από τις χρονοβόρες διαδικασίες τα αντιπλημμυρικά έργα και να γίνει συμμέτοχος ο πολίτης στα μέτρα πυροπροστασίας και σεισμικής προστασίας. Τι σημαίνει αυτό; Ότι οφείλει να προετοιμάζεται για ενδεχόμενη πυρκαγιά ή σεισμό. Να γνωρίζει τι πρέπει να κάνει ώστε να είναι προστατευμένος και τι πρέπει να κάνει εφόσον η προστασία του καταρρεύσει, διότι σε κάθε βαθμό ετοιμότητας υπάρχουν όρια, αντιθέτως στα φυσικά φαινόμενα όχι.
Σήμερα ζούμε σε μια χώρα που ξέρουμε ότι κάθε καλοκαίρι κινδυνεύει από πυρκαγιές, όμως ούτε μέσα πυρόσβεσης διαθέτουν τα σπίτια ούτε καθαρισμοί και προετοιμασίες σε επίπεδο οικίας γίνονται, ούτε επαρκή μέσα έχουν οι δυνάμεις πυρόσβεσης, ούτε συντονισμός ανάμεσα στις εμπλεκόμενες αρχές υπάρχει στο επίπεδο που θα θέλαμε, ούτε είναι δυνατό η Αυτοδιοίκηση να έχει σε άριστη κατάσταση δάση και δασικές εκτάσεις, άσε δηλαδή που ούτε τις παράνομες χωματερές κατορθώσαμε να εξαλείψουμε.
Ζούμε σε μια χώρα σεισμογενή, όμως τα κτήριά μας είναι αθωράκιστα, οι γνώσεις συμπεριφοράς των πολιτών σε περίπτωση σεισμού είναι ελάχιστες και η Πολιτική Προστασία ακόμη έχει δρόμο μπροστά της ώστε να γίνει μια δυναμική αρχή περιορισμού των επιπτώσεων. Εδώ οι περισσότεροι δεν γνωρίζουν που να πάνε σε περίπτωση ισχυρού σεισμού...
Ζούμε σε μια χώρα, που ξέρουμε ποιες περιοχές θα πλημμυρίσουν, όμως πέρα από κάποιους καθαρισμούς σε ρέματα και χειμάρρους, δεν έχουμε βρει μια ριζική λύση στις καταπατήσεις και δεν μπορούμε να συμφωνήσουμε ή να χρηματοδοτήσουμε τις από δεκαετίες αναγκαίες παρεμβάσεις.
Αυτή την κατάσταση όλοι μαζί πρέπει να την αλλάξουμε. Η προετοιμασία κοστίζει. Αυτό είναι το πρώτο που οφείλει να θεραπεύσει η Πολιτεία. Με ένα γενναίο σχέδιο και με ιεράρχηση των αναγκαίων έργων και δράσεων, στο πλαίσιο μιας εθνικής προσπάθειας, που θα περιλαμβάνει όλους μας, ώστε να αποκτήσουμε ένα πρώτο δίχτυ θωράκισης της ζωής μας.