Δύο προσφυγές στο Συμβούλιο της Επικρατείας είναι σε εκκρεμότητα για τη Μονάδα Επεξεργασίας Αποβλήτων της δυτικής Θεσσαλονίκης, που είναι ένα από τα μεγαλύτερα εργοστάσια και κομβικό έργο στη διαχείριση των απορριμμάτων όχι μόνο του νομού, αλλά όλης της Κεντρικής Μακεδονίας.
Μέχρι το τέλος του έτους είναι σε εξέλιξη η διαβούλευση για το έργο, όμως ήδη έχει δημιουργηθεί αντίδραση, μετά τη χωροθέτησή του στην περιοχή της Ασσήρου, σε μια περιοχή που ήδη φιλοξενεί τον ΧΥΤΑ Μαυροράχης (σε απόσταση 3 χλμ.).
Τρεις σύλλογοι (Φίλοι της Γης, κυνηγοί και πολιτιστικός λαογραφικός) έχουν προσφύγει στο ΣτΕ, όπως και ο δήμος Λαγκαδά.
Δύο είναι τα κύρια σημεία κριτικής στη νέα ΜΕΑ. Το πρώτο έχει να κάνει με την περιοχή της Ασσήρου, που τονίζεται ότι θα επιβαρυνθεί περιβαλλοντικά περαιτέρω και μετατρέπεται ουσιαστικά στον «σκουπιδότοπο» της Κεντρικής Μακεδονίας και το δεύτερο έχει να κάνει με τη γειτνίαση με τη ζώνη της λίμνης Κορώνειας.
Οι προσφεύγοντες μάλιστα υποδεικνύουν ως πιο κατάλληλη περιοχή χωροθέτησης της ΜΕΑ τη ΒΙΠΕ Θεσσαλονίκης, στη Σίνδο. Περιοχή που εξετάστηκε, όμως απορρίφθηκε.
Από το 2013 είχε προταθεί να γίνει η μονάδα εντός της ΒΙΠΕΘ. Μάλιστα, είχαν βρεθεί και Γερμανοί επενδυτές (η ΜΕΑ θα γίνει με τη μέθοδο ΣΔΙΤ), όμως στην πορεία τα πράγματα άλλαξαν. Εξετάστηκαν, λόγω αντιδράσεων, πολλές θέσεις και τελικά αποφασίστηκε ως πλέον κατάλληλη (για τους αρμόδιους) η περιοχή της Ασσήρου.
Αυτή την περίοδο στο Ηλεκτρονικό Περιβαλλοντικό Μητρώο βρίσκεται η μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων του έργου, η οποία εξέτασε τις εναλλακτικές λύσεις χωροθέτησης.
Εκεί λοιπόν για τη θέση στη ΒΙΠΕΘ επισημαίνεται: «Η θέση δεν εκπίπτει σε κριτήρια αποκλεισμού. Όμως, όπως αναφέρεται στη Βεβαίωση Χρήσεων Γης (υπ΄αριθμ. 20991/06-11-2019 απόφαση του Τμήματος Πολεοδομίας του Δήμου Ωραιοκάστρου) λόγω της ένταξης της περιοχής εντός ΒΙΠΕ, οι επιτρεπόμενες χρήσεις γης και οι περιορισμοί δόμησης διαμορφώνονται σύμφωνα με τα ειδικότερα διατάγματα που ισχύουν και έχουν ίδιον νομικό καθεστώς. Το γεγονός αυτό καθιστά δύσκολο το σχεδιασμό των μελετώμενων εγκαταστάσεων σε μία περιοχή η οποία διέπεται από ίδιους νόμους και κανόνες. Οπότε η θέση αυτή αποκλείεται από την περαιτέρω αξιολόγηση».
Οι προσφεύγοντες επισημαίνουν ότι δεν μπορεί να αποκλειστεί μια περιοχή ειδικού καθεστώτος από την απόφαση ενός δήμου, από τη στιγμή που υπάρχει κι άλλος δήμος που εμπλέκεται (Δέλτα) και δεδομένου ότι υπάρχει νομολογία, που προβλέπει ότι για τη ΒΙΠΕΘ δεν δίνει χρήσεις γης ο δήμος. Βέβαια και ο δήμος Δέλτα είναι αντίθετος με μια τέτοια προοπτική, όμως αρνητική γνωμοδότηση και απάντηση, λένε οι προσφεύγοντες, όφειλε να δώσει η διοίκηση της ΒΙΠΕ.
Κι αν αυτό είναι το «τεχνικό» επιχείρημα, το σημαντικό είναι οι περιβαλλοντικές παράμετροι που τίθενται.
Η ΜΕΑ είναι η μεγαλύτερη στη Βόρεια Ελλάδα με πρόβλεψη να επεξεργάζεται τα σύμμεικτα τουλάχιστον δέκα δήμων της Θεσσαλονίκης και σχεδόν του συνόλου της Κεντρικής Μακεδονίας πλην Σερρών. Συγκεκριμένα, θα δέχεται τα περισσότερα απορρίμματα του νομού Θεσσαλονίκης και τα απορρίμματα Πιερίας, Ημαθίας, Πέλλας και ενός εκ των δυο δήμων του Κιλκίς. Η άλλη ΜΕΑ του ανατολικού τομέα, που χωροθετήθηκε στον Άγιο Αντώνιο έχει περιορισμένη δυναμικότητα και δέχεται μόνον απορρίμματα από ανατολικούς δήμους του νομού (Θέρμης, Θερμαϊκού κτλ.). Η ΜΕΑ δυτικού τομέα είναι το μεγαλύτερο έργο υπό υλοποίηση για τη διαχείριση στερεών αποβλήτων στην Ελλάδα.
Οι προσφεύγοντες εξηγούν πως η νέα μονάδα εγκαθίσταται απέναντι από το ΧΥΤΑ Μαυροράχης, σε μια περιοχή που υποφέρει από τη δυσοσμία και τα λύματα. Περαιτέρω επισημαίνουν ότι ενώ τα λύματα του ΧΥΤΑ πέφτουν στον Μπογδάνα, τα λύματα της ΜΕΑ διοχετεύονται μέσω του υδρολογικού άξονα της Ασσήρου, στο ρέμα Καβαλαρίου. Ένα ρέμα που περνά κάτω από την κεντρική πλατεία της Ασσήρου και καταλήγει στην περιοχή του ΑΓΝΟ.
Έτσι εγείρουν ζητήματα εναρμόνισης του έργου με τον περιφερειακό σχεδιασμό και με το εθνικό σχέδιο διαχείρισης των απορριμμάτων, αλλά και με όλες τις πολυετείς προσπάθειες που έχουν γίνει για τη σωτηρία της λίμνης Κορώνειας.
Στα επιχειρήματα όσων αντιδρούν στη χωροθέτηση της ΜΕΑ στη Μαυροράχη εντάχθηκαν και οι προβλέψεις του νέου Περιφερειακού Χωροταξικού Πλαισίου Κεντρικής Μακεδονίας, όπου για το Εθνικό Πάρκο Κορώνειας – Βόλβης προβλέπεται η «υποστήριξη των μέτρων διαχείρισης των υδάτων που στοχεύουν στην αύξηση της ποιότητας και της ποσότητας του νερού των λιμνών». Ειδικότερα για τις υποδομές διαχείρισης απορριμμάτων προβλέπεται ότι «θα απαιτηθεί η επέκταση δικτύων χωριστής συλλογής ανακυκλώσιμων ρευμάτων και βιοαποβλήτων, η χωροθέτηση μιας σειράς νέων υποδομών όπως ΣΜΑ, ΜΕΑ και 'πράσινα σημεία' και η επανεξέταση της σκοπιμότητας σε σχέση με τον αριθμό και τη δυναμικότητα μη υλοποιημένων ΜΕΑ/ΧΥΤΑ/ΧΥΤΥ». Στο εθνικό σχέδιο επίσης προβλέπεται ότι τελικά στο ΧΥΤΑ πρέπει να καταλήγει μόλις το 10% των απορριμμάτων να οδηγηθεί για ταφή.
Από την άλλη ο ΦΟΔΣΑ εμφανίζει ως βέλτιστη λύση τη χωροθέτηση της μονάδας στην περιοχή, έχοντας, όπως σημειώνει, εξετάσει όλες τις εναλλακτικές λύσεις επί μακρό χρονικό διάστημα και απορρίπτει τους ισχυρισμούς όσων αντιδρούν.
Ο ΦΟΔΣΑ και η ΠΕΔΚΜ έχουν επισημάνει ότι ένα από τα κυρίαρχα οφέλη της μονάδας είναι ότι θα σημάνει το οριστικό τέλος της ταφής των απορριμμάτων και των προβλημάτων που αντιμετωπίζει η περιοχή της Μαυροράχης (προφανώς και της Ασσήρου) από τον ΧΥΤΑ, που θα μετατραπεί σε ΧΥΤΥ και θα καταλήγει πλέον εκεί μόλις το 10% των σκουπιδιών που δεν μπορεί να ανακυκλωθεί.
Παράλληλα με τη ΜΕΑ Σερρών, που ήδη λειτουργεί, και με την κατασκευή της ΜΕΑ ανατολικού τομέα, στον Άγιο Αντώνιο, υλοποιείται ο περιφερειακός σχεδιασμός για την ολοκληρωμένη διαχείριση των απορριμμάτων σε όλη την Κεντρική Μακεδονία.
Την αναγκαιότητα του έργου δεν αμφισβητεί κανείς, πέραν όσων εξ αρχής είναι αντίθετοι με τη λογική εργοστασίων και μεγάλων μονάδων ή της φιλοσοφίας διαχείρισης των απορριμμάτων, που προβλέπεται από το εθνικό σχέδιο και τον περιφερειακό σχεδιασμό.
Το έργο επίσης είναι κρίσιμο, για να αποφορτιστεί και ο ΧΥΤΑ Μαυροράχης, που έχει ξεπεράσει τα όριά του, ενώ είναι ένα από τα μεγάλα έργα ΣΔΙΤ, με υποψήφιο μάλιστα συμμετέχοντα μια μεγάλη γαλλική εταιρία, γνωστή στο κοινό της Θεσσαλονίκης.
Το έργο έχει επίσης εγκριθεί από τη Διυπουργική Επιτροπή ΣΔΙΤ, έπειτα από ομόφωνη απόφαση της ΠΕΔΚΜ (2017) και ο ΦΟΔΣΑ τονίζει πως τηρούνται όλες οι προβλέψεις του περιφερειακού και εθνικού σχεδιασμού, αλλά και τα χρονοδιαγράμματα.
Η ΜΕΑ θα έχει τη μονάδα επεξεργασίας σύμμεικτων ΑΣΑ δυναμικότητας 262.700 τόνων ετησίως και τη μονάδα επεξεργασίας προδιαλεγμένων βιοαποβλήτων δυναμικότητας 38.100 τόνων ετησίως.
Θα εξυπηρετεί:
1.Δέκα δήμους της Θεσσαλονίκης, που παράγουν το 64% των σύμμεικτων απορριμμάτων του νομού: Αμπελοκήπων – Μενεμένης, Βόλβης, Δέλτα, Θεσσαλονίκης (τμήμα του Δήμου κατά 60%), Κορδελιού – Ευόσμου, Λαγκαδά, Νεάπολης – Συκεών, Παύλου Μελά, Χαλκηδόνος Ωραιοκάστρου, τους δήμους των νομών Πιερίας, Ημαθίας, Πέλλας και τον Δήμο Παιονίας από τον νομό Κιλκίς.
2.Όσον αφορά στα βιοαπόβλητα η μονάδα θα επεξεργάζεται τα βιοαπόβλητα έπειτα από διαλογή στην πηγή των δήμων Δέλτα, Χαλκηδόνας και της ΔΕ Καλλιθέας και του δήμου Ωραιοκάστρου καθώς και των δήμων Κορδελιού - Εύοσμου, Αμπελοκήπων – Μενεμένης, Νεάπολης – Συκεών, της ΔΕ Ωραιοκάστρου του δήμου Ωραιοκάστρου και του 35% του πληθυσμού του δήμου Θεσσαλονίκης.
Τα πιο σημαντικά οφέλη από τη λειτουργία της μονάδας, όπως τα αναφέρει ο ΦΟΔΣΑ είναι:
-Μείωση δραστικά του όγκου των προς διάθεση αποβλήτων.
-Μείωση δραστικά της επικινδυνότητας των προς διάθεση αποβλήτων.
-Περιορισμός και αποφυγή της πιθανότητα ρύπανσης των υδροφόρων οριζόντων.
-Εξάλειψη της ανάγκης για διαρκή αναζήτηση εκτάσεων υγειονομικής ταφής και τις συνδεόμενες κοινωνικές αντιδράσεις με αυτό το θέμα.