Οι ηγέτες της ΕΕ συμφώνησαν πως πρέπει να συνεργαστούν για τη δημιουργία ενός ταμείου που θα βοηθήσει στην ανάκαμψη από την πανδημία του κορωνοϊού, αν και διαφωνούν ακόμα σε κάποια σημεία, δήλωσε την Πέμπτη η Γερμανίδα καγκελάριος, Άνγκελα Μέρκελ, μετά τη Σύνοδο Κορυφής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου μέσω τηλεδιάσκεψης που ολοκληρώθηκε πριν λίγη ώρα.
Συγκεκριμένα, το ζήτημα του τρόπου χορήγησης των πόρων του νέου Ευρωπαϊκού Ταμείου Ανάκαμψης, αλλά και το μέγεθός του, βρέθηκαν στο επίκεντρο των διαβουλεύσεων μεταξύ των ηγετών των 27 κρατών-μελών της Ε.Ε..Το στρατόπεδο του Νότου, με επικεφαλής τη Γαλλία, επέμενε στην παροχή επιχορηγήσεων στα κράτη-μέλη ώστε να μην διογκωθεί περαιτέρω το χρέος τους, και σε ένα πακέτο τουλάχιστον 1 τρισ. ευρώ. Οι «φειδωλοί 4» του Βορρά (Ολλανδία, Σουηδία, Δανία, Αυστρία) επιμένουν ότι οι πόροι πρέπει να δοθούν με τη μορφή δανείων και ότι το μέγεθος πρέπει να είναι μικρότερο.
Σύμφωνα με την Καθημερινή, η Κριστίν Λαγκάρντ, που έχει αναλάβει τον τελευταίο ενάμιση μήνα τον ρόλο Κασσάνδρας στις τηλεδιασκέψεις του Εurogroup και του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, έμεινε ξανά πιστή στο ρόλο της: σύμφωνα με σημείωμα του Bloomberg που δημοσιεύθηκε ενώ ήταν ακόμα υπό εξέλιξη η συνεδρίαση, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας προειδοποίησε τους ηγέτες των «27» ότι έχουν κάνει πολύ λίγα υπερβολικά αργά και ότι ενδέχεται το ΑΕΠ της Ε.Ε. να βυθιστεί κατά 15% το 2020 (το βασικό σενάριο ωστόσο αναφέρεται σε ύφεση 9%). Από την πλευρά του, ο Ιταλός πρωθυπουργός Τζιουζέπε Κόντε μίλησε για «πολιτική κατάσταση εκτάκτου ανάγκης».
Μιλώντας μετά τη Λαγκάρντ, η Γερμανίδα καγκελάριος Άγκελα Μέρκελ δεσμεύθηκε ότι θα στηρίξει ένα τεράστιο πακέτο τόνωσης της ευρωπαϊκής οικονομίας στον απόηχο της πανδημίας. Μίλησε, συγκεκριμένα, για διπλασιασμό του πακέτου των 540 δισ. ευρώ του Eurogroup. Η αντίθεσή της στις επιχορηγήσεις ήταν λιγότερο εμφατική από αυτήν άλλων χωρών του Βορρά. Λίγες ώρες πριν τη συνεδρίαση, μιλώντας στη γερμανική Βουλή, η καγκελάριος είπε ότι η Γερμανία θα πρέπει να είναι έτοιμη – έστω για ένα σύντομο χρονικό διάστημα – για μία «πολύ υψηλότερη συνεισφορά» στον προϋπολογισμό της Ε.Ε.
Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, στη συνέντευξη Τύπου μετά το πέρας της τηλεδιάσκεψης, δεσμεύτηκε να συνεργαστεί στενά με τα κράτη-μέλη ώστε να παρουσιάσει την εισήγηση της Επιτροπής για το Ταμείο και για το νέο προϋπολογισμό (Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο) ως «τη δεύτερη ή την τρίτη εβδομάδα του Μαΐου». Όπως είπε η πρόεδρος της Κομισιόν, η Επιτροπή προτείνει την αύξηση της «οροφής» των ιδίων πόρων του ΠΔΠ από 1,2 σε 2% του Ακαθάριστου Εθνικού Εισοδήματος της Ε.Ε. «για μία περίοδο 2-3 ετών», κάτι που θα επιτρέψει στο εκτελεστικό όργανο της Ε.Ε. να δανειστεί στις αγορές για να χρηματοδοτήσει το Ταμείο Ανάκαμψης. Δεν διευκρίνισε ωστόσο το ύψος του δανεισμού που θα επιτρέψει αυτή η αύξηση της «οροφής». Η κ. φον ντερ Λάιεν δεν παρουσίασε στη συνεδρίαση το υπό διαμόρφωση σχέδιο της Επιτροπής, στοιχεία του οποίου διέρρευσαν στον Τύπο, που αναφερόταν σε κινητοποίηση έως και 2 τρισ. ευρώ για τη χρηματοδότηση της ανάκαμψης.
Το κλίμα ήταν σαφώς πιο εποικοδομητικό από την τηλεδιάσκεψη της 26ης Μαρτίου. Η Ιταλία – μέχρι πρότινος η πιο ασυμβίβαστη υποστηρίκτρια των ευρωομολόγων– προσήλθε στην τηλεδιάσκεψη με μία πρόταση παρεμφερή με την ισπανική, χωρίς αναφορές σε αμοιβαιοποίηση του χρέους. Σύμφωνα με αυτήν, οι πόροι του Ταμείου – που οι Ιταλοί, όπως και οι Ισπανοί, εκτιμούν ότι πρέπει να κυμανθεί μεταξύ 1 και 1,5 τρισ. ευρώ – θα προκύψουν από δανεισμό της Ευρωπαϊκής Επιτροπής είτε με perpetual bonds («η προτιμητέα επιλογή», όπως αναφέρεται στο ιταλικό έγγραφο) είτε με ομόλογα ορισμένης αλλά μακράς διάρκειας, με τη στήριξη εγγυήσεων των κρατών-μελών που θα δοθούν μέσω του προϋπολογισμού της Ε.Ε. Η εκτίμηση του ιταλικού υπουργείου Οικονομικών είναι ότι το επιτόκιο των perpetual bonds (ομολόγων «εις το διηνεκές) θα ήταν μόλις 1,5%. Οι πόροι αυτοί στη συνέχεια θα δοθούν ως επιχορηγήσεις και ως δάνεια μεγάλης διάρκειας στα κράτη-μέλη.
Οι ελληνικές θέσεις σχετικά με το νέο ταμείο εστιάζουν στην προτίμηση επιχορηγήσεων αντί νέων δανείων όσον αφορά τον τρόπο χρηματοδότησης, ενώ σχετικά με το μέγεθος κινούνται στα ίδια επίπεδα με την Ιταλία και την Ισπανία. O Κυριάκος Μητσοτάκης τόνισε ότι το ταμείο πρέπει να χρηματοδοτηθεί με κάποιου είδους κοινό εργαλείο μακροπρόθεσμου χρέους, ότι θα πρέπει να λειτουργήσει εμπροσθοβαρώς και ότι «δεν χρειάζονται οι χώρες περισσότερο χρέος».
Η Αθήνα επιμένει στην ανάγκη να δοθεί η ίδια προτεραιότητα στην ελεύθερη μετακίνηση όπως δίνεται και στην ελεύθερη διακίνηση των αγαθών στο πλαίσιο της ενιαίας αγοράς. Ο πρωθυπουργός πρότεινε να ζητηθεί από την Κομισιόν η επεξεργασία μιας συγκεκριμένης πρότασης για την επανέναρξη των αεροπορικών συνδέσεων το συντομότερο δυνατό, ενώ ζήτησε και να υπάρξει συνολικό σχέδιο στήριξης του τουρισμού – κάτι το οποίο τόνισαν επίσης η Ισπανία, η Ιρλανδία, η Κροατία, η Σλοβενία και το Λουξεμβούργο. «Όταν μιλάμε για ευρωπαϊκή στήριξη, μια χειροπιαστή απόδειξη θα ήταν να στηριχθεί ο τουρισμός στις χώρες του Νότου», είπε χαρακτηριστικά.