«Η επιθυμία έχει μια πολύ ψηλή κορμοστασιά και στις παλάμες της καίει η απουσία», έγραφε στους «Προσανατολισμούς» ο Οδυσσέας Ελύτης. Ωστόσο, η επιθυμία των νέων για γνώση στην Ελλάδα πολλές φορές ξεπερνά την εκπαιδευτική δυναμική της χώρας. Η απουσία –ιδίων πόρων ή και εξειδικευμένης κατάρτισης– «καίει» καθημερινά σε χιλιάδες νοικοκυριά και σε διάφορα πανεπιστημιακά ιδρύματα σε όλη την επικράτεια. Η «ισχυρή επιθυμία» προσπαθεί να αρπάξει στις παλάμες της Παιδεία, εντούτοις στην Ελλάδα του 2019, αρκετά συχνά, δεν τα καταφέρνει. Το αποτέλεσμα; Να στραφεί στο εξωτερικό για καλλιέργεια δεξιοτήτων που, μέχρι σήμερα, δεν είναι πρόσφορες στη χώρα μας, παρότι απαιτούνται για την οικονομική αναστήλωση και την τεχνολογική ανέλιξή της.
Κι όμως υπάρχουν πανεπιστημιακές σχολές, και μάλιστα εκτός των μεγάλων αστικών κέντρων, που προσφέρουν μαθήματα και καλλιεργούν δεξιότητες σε κλάδους κομβικούς, όπως αυτός της Ενέργειας. Σχολές και προγράμματα τα οποία στηρίζει ο Διαδριατικός Αγωγός Φυσικού Αερίου ΤΑΡ που έχει άλλωστε θέσει την Εκπαίδευση ως έναν από τους τέσσερις στρατηγικούς άξονες των δράσεων Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης που υλοποιεί, με στόχο τη βελτίωση δεξιοτήτων και ικανοτήτων μέσω της επιμόρφωσης. Πρόκειται για ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα Κοινωνικών και Περιβαλλοντικών Επενδύσεων που η εταιρεία ΤΑΡ υλοποιεί στις τοπικές κοινότητες της Βόρειας Ελλάδας από όπου διέρχεται.
Σε ό,τι αφορά την εκπαίδευση, ο αγωγός ΤΑΡ επενδύει σε τρεις πρωτοβουλίες τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στη Βόρεια Ελλάδα, σε συνεργασία με το Ίδρυμα Μποδοσάκη. Συγκεκριμένα, χρηματοδοτεί τμήμα των διδάκτρων -ανάλογα τον αριθμό των συμμετεχόντων και δεδομένης της επιτυχούς ολοκλήρωσης του προγράμματος- σε δύο καινοτόμα μεταπτυχιακά στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας στον τομέα της Ενέργειας. Κι επίσης χρηματοδοτεί την προσφορά ενός ακόμη προγράμματος εκπαίδευσης-κατάρτισης στην «Τεχνολογία Φυσικού Αερίου» από το Διεθνές Πανεπιστήμιο της Ελλάδος.
Σαφής στόχος και των τριών αυτών προγραμμάτων είναι η κάλυψη του επιστημονικού και τεχνοκρατικού κενού στην εγχώρια ενεργειακή αγορά και η εκπλήρωση της «επιθυμίας με την πανύψηλη κορμοστασιά» όλων όσοι αναζητούν (περαιτέρω) εξειδίκευση, διεύρυνση οριζόντων και εμπλουτισμό προοπτικών καριέρας. Είτε πρόκειται για φοιτητές είτε για αποφοίτους ανωτάτων συναφών σχολών, αλλά και Λυκείων, καθώς και επαγγελματίες που δραστηριοποιούνται στον κλάδο του φυσικού αερίου και της ενέργειας.
Διιδρυματικό μεταπτυχιακό Ελλάδας-Aζερμπαϊτζάν για φυσικό αέριο και πετρέλαιο
Μία από τις τρεις εκπαιδευτικές πρωτοβουλίες που χρηματοδοτεί ο TAP είναι το Διεθνές Διιδρυματικό-Διατμηματικό Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών «Διαχείριση και Μεταφορά Φυσικού Αερίου και Πετρελαίου» (Petroleum oil and gas management and transportation − M.Sc. MOGMAT) στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας, με Διευθυντή τον καθηγητή του Τμήματος Διεθνών και Ευρωπαϊκών Οικονομικών Σπουδών της Σχολής Οικονομικών Σπουδών, Ευάγγελο Σίσκο.
Πρόκειται για το μοναδικό κοινό ελληνο-αζέρικο μεταπτυχιακό πρόγραμμα στον ενεργειακό τομέα, που προσφέρει το ΠΔΜ σε συνεργασία με το Κρατικό Οικονομικό Πανεπιστήμιο του Αζερμπαϊτζάν (Azerbaijan State University of Economics). Μάλιστα, το πρόγραμμα χορηγεί τίτλους σπουδών με συνυπογραφή, συμβάλλοντας έτσι στην εξωστρέφεια του ΠΔΜ και στην περαιτέρω ανάπτυξη των διμερών σχέσεων μεταξύ Ελλάδας και Αζερμπαϊτζάν.
Το μεταπτυχιακό πρόγραμμα μετρά ήδη τέσσερα χρόνια ζωής, εκκινώντας από το ακαδημαϊκό έτος 2015-2016, και υλοποιείται στην πόλη της Καστοριάς. Μέχρι σήμερα, με μειωμένα ή και καθόλου δίδακτρα, έχουν φοιτήσει στο πρόγραμμα 139 σπουδαστές από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Σκοπός του προγράμματος, σύμφωνα με τον κ. Σίσκο, είναι η εξειδίκευση πτυχιούχων ανώτατης εκπαίδευσης στους τομείς της τεχνολογίας και οικονομίας των μονάδων παραγωγής πετρελαίου και φυσικού αερίου, με την παροχή διεθνούς διοικητικής και τεχνικής εκπαίδευσης. Αλλά και η προετοιμασία και ανάπτυξη καταρτισμένων επαγγελματιών για τη στελέχωση επιχειρήσεων μεταφοράς και εμπορίας πετρελαίου και φυσικού αερίου στην Ελλάδα και τη διεθνή αγορά.
Ο TAP χρηματοδοτεί μέσω του Ιδρύματος Μποδοσάκη τμήμα των διδάκτρων των μεταπτυχιακών φοιτητών ανά κύκλο σπουδών μέχρι και το τρέχον ακαδημαϊκό έτος. Μάλιστα, οι πρώτοι 40 μεταπτυχιακοί φοιτητές του M.Sc. MOGMAT ορκίστηκαν στις αρχές Οκτωβρίου, στο μεγάλο αμφιθέατρο του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας στην Καστοριά, παρουσία εκπροσώπων της εταιρείας TAP AG, των δύο Πρυτάνεων, της Συγκλήτου και της ακαδημαϊκής κοινότητας, κυβερνητικών αξιωματούχων από την Ελλάδα και το Αζερμπαϊτζάν, τοπικών βουλευτών και δημάρχων.
«Το μεταπτυχιακό πρόγραμμα στοχεύει στο να εκπαιδεύσουμε ικανώς τα αυριανά ή και τα υφιστάμενα στελέχη εθνικών και πολυεθνικών εταιρειών που δραστηριοποιούνται στον τομέα του Πετρελαίου και Φυσικού Αερίου σε εντελώς καινούργιες τεχνολογίες, δίνοντας έτσι σε νέους, και όχι μόνο, σημαντικές επαγγελματικές ευκαιρίες. Πολλοί από τους απόφοιτους του μεταπτυχιακού ήδη εργάζονται στην εξόρυξη πετρελαίου στην Ελλάδα», λέει στη Voria.gr ο κ. Σίσκος και συμπληρώνει: «Σκοπός μας είναι οι φοιτητές να καλύψουν επιστημονικές και λειτουργικές ανάγκες σε εταιρείες στη χώρα. Ήδη, μάλιστα, έχουν γίνει πολλαπλές εργασίες, όπως φερ' ειπείν για το ποια είναι η επίδραση της διανομής φυσικού αερίου στα νοικοκυριά διαφόρων περιοχών της Ελλάδας».
«Με αυτό το πολύ επίκαιρο πρόγραμμα αναβαθμίζεται αισθητά το επιστημονικό προσωπικό και η ίδια η χώρα. Πολλοί απόφοιτοι του μεταπτυχιακού μας βρήκαν άμεση απασχόληση –κάποιοι πριν ακόμη την αποφοίτησή τους– σε εταιρείες υδρογονανθράκων στην Ελλάδα, π.χ. στον ΔΕΣΦΑ και στα ΕΛΠΕ, κάτι που υπογραμμίζει τη σημασία της στήριξης του ΤΑΡ στο πρόγραμμά μας», εξηγεί ο επικεφαλής του M.Sc. MOGMAT.
«Προσφάτως δε, οι έλληνες εφοπλιστές κατέστησαν την Ελλάδα τη No1 χώρα στον κόσμο σε δυναμικό τάνκερ υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG). Και σε αυτόν τον κλάδο μπορούν, πλέον, να εργαστούν οι απόφοιτοι του μεταπτυχιακού μας προγράμματος», προσθέτει.
Ο ίδιος στέκεται και στη σημασία του ΠΜΣ για την ίδια την πόλη της Καστοριάς. «H επιδότηση των διδάκτρων που χρηματοδότησε ο ΤΑΡ ήταν ιδιαίτερα σημαντική για να μπορέσουν να παρακολουθήσουν οι ενδιαφερόμενοι σπουδαστές το πρόγραμμα στην πόλη της Καστοριάς, στην οικονομία της οποίας συμβάλλει σημαντικά η λειτουργία του M.Sc. MOGMAT. Αξίζει να σημειωθεί ότι πρόκειται για παιδιά που κατά περίπου 80% έρχονταν και έρχονται στην Καστοριά για το μάθημα από διάφορες πόλεις της Ελλάδος, όπως η Θεσσαλονίκη και η Αθήνα», επισημαίνει.
Η διαδρομή του Aγωγού συναντά τη διαδρομή μιας μεταπτυχιακής φοιτήτριας από τη Θεσσαλονίκη:
Αναφερόμενος στη συνεργασία με τον Διαδριατικό Αγωγό, ο κ. Σίσκος υπογραμμίζει ότι ήταν άψογη. «Όλες οι δεσμεύσεις τηρήθηκαν στο έπακρο, κάτι πολύ-πολύ ευχάριστο στις μέρες μας. Κι όλα αυτά στην επαρχία, στην Καστοριά, μια περιοχή που έχει μεγάλη ανάγκη και, ακόμη και αυτοί οι λίγοι σχετικά φοιτητές, είναι ανάσα για την τοπική οικονομία».
Σύμφωνα με τον ίδιο, η πρόκληση για το μέλλον είναι «να δημιουργήσουμε παραρτήματα του μεταπτυχιακού σε όλες τις χώρες διέλευσης του Νότιου Διαδρόμου Φυσικού Αερίου, μέρος του οποίου αποτελεί ο αγωγός ΤΑΡ, από το Αζερμπαϊτζάν μέχρι και την Ιταλία, όπως π.χ. στο Πανεπιστήμιο του Μπατούμι της Γεωργίας και στο Πανεπιστήμιο του Αυλώνα στην Αλβανία, ώστε το πρόγραμμα να ‘δέσει’ και να διεθνοποιηθεί».
Τεχνολογίες διαχείρισης και αξιοποίησης ενεργειακών πόρων
Η Δυτική Μακεδονία διαδραματίζει ιδιαίτερο ρόλο στο ενεργειακό γίγνεσθαι της χώρας, αλλά και της ευρύτερης περιοχής της ΝΑ Ευρώπης. Και μάλιστα, η θέση της περιοχής ως ενεργειακού πόλου αναμένεται να ενισχυθεί ακόμη περισσότερο, αλλά και να αποκτήσει νέα διάσταση, με τη διέλευση του TAP που αποτελεί το ευρωπαϊκό τμήμα του Νότιου Διαδρόμου Φυσικού Αερίου (Southern Gas Corridor). Η εισαγωγή φυσικού αερίου στη χώρα από μία νέα πηγή συνεπάγεται την προσαρμογή των υφιστάμενων και την ανάπτυξη νέων, πιο «πράσινων» υποδομών, δημιουργεί νέες προοπτικές για την οικονομία, την ανάπτυξη και την απασχόληση. Εξάλλου, το φυσικό αέριο αναμένεται να αποτελέσει βασικό συστατικό της µεταλιγνιτικής εποχής στην Ελλάδα, προοπτική που ενισχύεται σημαντικά με την κατασκευή του TAP.
Το δεύτερο μεταπτυχιακό πρόγραμμα που στηρίζει ο TAP στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας είναι αυτό με τίτλο «Τεχνολογίες Διαχείρισης και Αξιοποίησης Ενεργειακών Πόρων» (Energy Resources Technologies and Management). Το ΠΜΣ υπάγεται στο Τμήμα Μηχανολόγων Μηχανικών, της Πολυτεχνική Σχολής του ΠΔΜ, και τα μαθήματα πραγματοποιούνται επίσης στην Καστοριά.
Το συγκεκριμένο πρόγραμμα ξεκίνησε το ακαδημαϊκό έτος 2016-2017, έχει διάρκεια τρία εκπαιδευτικά εξάμηνα, και προσφέρει στους φοιτητές στέρεα επιστημονική γνώση και πρακτικές δεξιότητες στις τεχνολογίες και τη διαχείριση ενεργειακών πόρων - συμπεριλαμβανομένων των ορυκτών καυσίμων και των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ).
Το ΠΜΣ στοχεύει στην ανάπτυξη και την προαγωγή της γνώσης και της έρευνας στις τεχνολογίες διαχείρισης και αξιοποίησης ενεργειακών πόρων και δίνει την ευκαιρία στους αποφοίτους του να υποστηρίξουν δραστηριότητες έρευνας, τεχνολογικής ανάπτυξης και λειτουργίας στον ενεργειακό τομέα. Να είναι δηλαδή ιδιαίτερα ανταγωνιστικοί στο νέο εργασιακό και οικονομικό περιβάλλον που απαιτεί νέες, καθαρότερες τεχνολογίες.
Στο πρόγραμμα γίνονται δεκτοί οι απόφοιτοι διαφόρων πολυτεχνικών τμημάτων, διπλωματούχοι άλλων τμημάτων και σχολών από συναφείς επιστημονικούς χώρους και γνωστικά αντικείμενα της ημεδαπής ή της αλλοδαπής, καθώς και απόφοιτοι ΤΕΙ με συναφές αντικείμενο.
Ο αριθμός εισακτέων στο ΠΜΣ «Τεχνολογίες Διαχείρισης και Αξιοποίησης Ενεργειακών Πόρων» είναι έως 40 ανά έτος για 5 χρόνια, ενώ τα δίδακτρα, χάρη στη χρηματοδότηση του ΤΑΡ, απομειώνονται κατά 50% ή ενδεχομένως και παραπάνω, ανάλογα με τον αριθμό των φοιτούντων και μετά την επιτυχή ολοκλήρωση του κύκλου σπουδών.
Συνολικά 180 ωφελούμενοι και από τα δύο μεταπτυχιακά προγράμματα
Οι ωφελούμενοι φοιτητές από τα παραπάνω δύο προγράμματα μεταπτυχιακών σπουδών ανέρχονται, μέχρι σήμερα, σε συνολικά 180 άτομα. Τάδε έφη η κα. Τζένη Λαζάρου, Διαχειρίστρια Προγραμμάτων και Δωρεών του Ιδρύματος Μποδοσάκη, και υπεύθυνη για τη διαχείριση των δωρεών στα δύο συγκεκριμένα ΠΜΣ.
Όπως προκύπτει από τα στοιχεία για το M.Sc. MOGMAT:
1ος κύκλος, 2015-2017 - 49 φοιτητές
2ος κύκλος, 2016-2018 - 22 φοιτητές
3ος κύκλος, 2017-2019 - 35 φοιτητές
4ος κύκλος (σε εξέλιξη) 2018-2020 - 31 φοιτητές
Όπως λέει η κα. Λαζάρου, η χρηματοδότηση διδάκτρων του ΤΑΡ ξεκινά μεν από το 50%, ωστόσο σε αρκετές περιπτώσεις το ξεπερνά.
Σε ό,τι αφορά το ΠΜΣ «Τεχνολογίες Διαχείρισης», τα μέχρι στιγμής δεδομένα έχουν ως εξής:
1ος κύκλος, 2016-2017 - 21 φοιτητές
2ος κύκλος, 2017-2019 - 22 φοιτητές
Στο πρόγραμμα αυτό η χρηματοδότηση έχει φτάσει στην κάλυψη έως των 2/3 των διδάκτρων, ενώ σε άλλες περιπτώσεις καλύπτει το συνολικό κόστος των διδάκτρων.
«Η συνεργασία μας με τον αγωγό TAP σε αυτά τα υψηλών προδιαγραφών προγράμματα είναι πάρα πολύ σημαντική, γιατί βαδίζει στο όραμα του ιδρυτή μας, Πρόδρομου 'Μποδοσάκη' Αθανασιάδη. Το όραμα, δηλαδή, για μία κοινωνία ίσων ευκαιριών», σχολιάζει η κα. Λαζάρου.
Πρόγραμμα κατάρτισης στην Καβάλα που καλύπτει σημαντικό εκπαιδευτικό κενό
Η στήριξη εκπαιδευτικών πρωτοβουλιών από τον TAP δεν εξαντλείται στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας. Ένα ακόμη πρόγραμμα που υλοποιείται σε συνεργασία με το Ίδρυμα Μποδοσάκη, αφορά το Διεθνές Πανεπιστήμιο της Ελλάδος και πιο συγκεκριμένα το παράρτημα Καβάλας. Πρόκειται για το πρωτοποριακό Πρόγραμμα Εκπαίδευσης και Κατάρτισης «Τεχνολογία Φυσικού Αερίου», με επικεφαλής τον αντιπρύτανη του ΤΕΙ Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, καθηγητή του Τμήματος Μηχανικών Τεχνολογίας Πετρελαίου και Φυσικού Αερίου και Μηχανολόγων Μηχανικών, και Κοσμήτορα του Διεθνούς Πανεπιστημίου της Ελλάδος (Κόμβος Καβάλας), Αθανάσιο Μητρόπουλο.
Το πρόγραμμα είναι μονοετούς φοίτησης, 500 ωρών παρακολούθησης. Οι 200 εξ αυτών αφορούν στο θεωρητικό σκέλος και πραγματοποιούνται από τον Οκτώβριο έως τον Δεκέμβριο. Οι υπόλοιπες 300 ώρες αφιερώνονται στο πρακτικό σκέλος της διδασκαλίας και λαμβάνουν χώρα στα εργαστήρια-μηχανουργεία του πρώην ΤΕΙ Καβάλας.
Το πρόγραμμα είναι ιδιαίτερα δημοφιλές και φέτος έχουν δηλώσει συμμετοχή 34 άτομα. Για να συμμετέχει κανείς σε αυτό πρέπει το αντικείμενο με το οποίο ασχολείται, επιστημονικά ή τεχνικά, να είναι συναφές με το φυσικό αέριο: περίπου το 65% των συμμετεχόντων είναι απόφοιτοι ανωτάτων σχολών, μεταπτυχιακοί φοιτητές και διδάκτορες, ενώ το 35% είναι εν ενεργεία φοιτητές και απόφοιτοι Λυκείων.
«Τα οφέλη από το πρόγραμμα είναι τεράστια. Διότι αφορά σε ένα κομμάτι που δεν καλύπτει σήμερα η ανώτατη και εν γένει η μεταλυκειακή εκπαίδευση στη χώρα μας, με αποτέλεσμα να παρατηρείται έλλειψη σε εξειδικευμένο τεχνικό προσωπικό, το οποίο σήμερα αρκείται στο επίπεδο του θερμοϋδραυλικού», υπογραμμίζει, μιλώντας στη Voria.gr, ο κ. Μητρόπουλος, εκφράζοντας τις θερμές του ευχαριστίες προς τον αγωγό TAP για την «πολύτιμη», όπως τη χαρακτηρίζει, συμβολή του. «Είναι μία κίνηση γενναιόδωρη και πρωτίστως πρωτοποριακή, εξαιρετικής σημασίας για την Καβάλα και ευρύτερα για την Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης», τονίζει ο καθηγητής.
Όπως λέει ο ίδιος «με το εν λόγω πρόγραμμα δημιουργούμε, πια, ένα οικοσύστημα τεχνικών που αναβαθμίζει το επίπεδο και πληροί υψηλές προδιαγραφές. Και αξίζει να συνοπολογίσει κάποιος το γεγονός ότι, σήμερα, οι εγκαταστάτες φυσικού αερίου, είναι πολύ υψηλά αμειβόμενοι επαγγελματίες».
Στόχος του προγράμματος είναι η δημιουργία μιας νέας γενιάς εξειδικευμένων στελεχών, πλήρως καταρτισμένων στη λειτουργία και ασφάλεια των αγωγών φυσικού αερίου. Το πρόγραμμα είναι σπονδυλωτό και συνδυάζει θεωρητική και εργαστηριακή εκπαίδευση σε βασικές και προηγμένες τεχνολογίες.
Η πρωτοβουλία πραγματοποιείται τα τελευταία δύο ακαδημαϊκά έτη και ολοκληρώνεται το 2020, ωστόσο, όπως τονίζει ο κ. Μητρόπουλος, «υπάρχει θέληση να συνεχιστεί και τα επόμενα χρόνια».
Ξεκινήσαμε με Ελύτη, ας κλείσουμε με Κομφούκιο, και τη γνωστή φράση που του αποδίδεται: «Αν σκέφτεσαι για ένα χρόνο, φύτεψε ένα σπόρο. Αν σκέφτεσαι για δέκα χρόνια φύτεψε ένα δέντρο. Αν σκέφτεσαι για 100 χρόνια, δίδαξε ανθρώπους».
Το απόφθεγμα αυτό επικαλείται ο Γιάννης Μαλεγκάνος, Σύμβουλος Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης στον ΤΑΡ, για να περιγράψει τις πρωτοβουλίες Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης του ΤΑΡ στη Βόρεια Ελλάδα, αναφορικά με τον άξονα της Εκπαίδευσης. Και συμπληρώνει: «Στον ΤΑΡ πιστεύουμε στις μακρόπνοες κοινωφελείς επενδύσεις έτσι ώστε ακόμη και μετά την ολοκλήρωση του αγωγού, οι τοπικές κοινωνίες να συνεχίσουν να επωφελούνται από τα αποτελέσματα του προγράμματος Κοινωνικών και Περιβαλλοντικών Επενδύσεων που υλοποιούμε».