Skip to main content

Έγκλημα και ανήλικοι: Συμμορίες, επιθέσεις, αιτίες - Τα στοιχεία για Θεσσαλονίκη

Ανησυχία και προβληματισμό προκαλεί σε ειδικούς και αστυνομία η σταδιακή άνοδος της εγκληματικότητας των ανηλίκων. Πού οφείλεται, τι λένε τα στοιχεία.

Στα τέλη του περασμένου Ιουλίου, το αστυνομικό ρεπορτάζ φέρνει στο φως μια είδηση που πραγματικά σοκάρει.

Ομάδα νεαρών, οι περισσότεροι ανήλικοι, ξυλοκοπεί άγρια στην πλατεία του Ευόσμου στη Θεσσαλονίκη έναν 15χρονο, γιατί σύμφωνα με τις μαρτυρίες... τούς κοίταξε.

Για τον ίδιο λόγο, το «κοίταγμα», ένας 14χρονος στον Άλιμο Αττικής λίγες μέρες νωρίτερα δέχεται τρεις μαχαιριές στα πλευρά από συμμορία ανηλίκων, χωρίς ευτυχώς να του προκληθεί σοβαρή ζημιά.

Αυτά είναι δύο ενδεικτικά περιστατικά εγκληματικότητας ανηλίκων που σημειώθηκαν τον τελευταίο καιρό. Ωστόσο για έμπειρους αναλυτές αποτελούν την κορυφή του παγόβουνου. Η εγκληματικότητα των ανηλίκων παρουσιάζει ανοδικές τάσεις τα τελευταία χρόνια, ανησυχώντας τόσο τους ειδικούς όσο και τους αξιωματικούς των αρμόδιων τμημάτων της αστυνομίας.

Προβληματικές οικογένειες, επιθετικότητα, αλλά και εύκολη σύσταση συμμοριών, ακόμα και σε «καλές» θεωρητικά περιοχές μεγάλων πόλεων, στοιχειοθετούν μια νέα πραγματικότητα αναφορικά με την ανήλικη εγκληματικότητα στην Ελλάδα.

Την ίδια ώρα, η έλευση της πανδημίας, είναι για πολλούς ένα ακόμα στοιχείο που ίσως επιβαρύνει παραβατικές συμπεριφορές νέων και ανηλίκων.

Το εισαγόμενο φαινόμενο των συμμοριών

Οι συμμορίες ανηλίκων που επιδίδονται σε παραβατική συμπεριφορά είναι ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά των περιστατικών εγκληματικότητας ανηλίκων που παρατηρούνται στη χώρα μας.

Σύμφωνα με τον καθηγητή Εγκληματολογίας του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης Χαράλαμπο Δημόπουλο, «το φαινόμενο των συμμοριών ανηλίκων δεν είναι πρόσφατο ούτε επικαιρο».

Όπως εξηγεί ο πολύπειρος ακαδημαϊκός στην Voria.gr, «με την εμφάνιση των πόλεων μαμούθ, που είχε ως αποτέλεσμα τη μείωση της αποτελεσματικότητας του κοινωνικού ελέγχου, φύτρωσαν παντού ως μανιτάρια οι νεανικές ομάδες εγκλήματος».

Σύμφωνα με τον ίδιο, η Ελλάδα δέχεται τέτοια φαινόμενα ανήλικης παραβατικότητας ως «εισαγόμενα» από χώρες του εξωτερικού, όπως ο ΗΠΑ.

Οι μεγάλες πόλεις της Ελλάδας, εν προκειμένω η Αθήνα και η Θεσσαλονίκη, καθυστέρησαν να αποκτήσουν τα μεγέθη αντίστοιχων πόλεων του εξωτερικού, όπως και τη μεγάλη κοινωνική ανισότητα που προέκυπτε.

Αυτό όμως παρατηρείται και τώρα, όπως δείχνουν πρόσφατα περιστατικά.

«Οι παραστάσεις των κοινωνιών, η κοινωνική αδικία, η κακομεταχείριση και η παραμέληση των παιδιών, οι κακές συναναστροφές, η ανεπαρκής πειθώ των φορέων κοινωνικοποίησης, οι εγκληματικές συνοικίες, η έμφυτη επιθετικότητα της νεανικής ηλικίας αποτελούν σοβαρούς παράγοντες εγκληματογένεσης και διαμόρφωσης του φαινομένου της συμμορίας των ανηλίκων», αναφέρει ο κ. Δημόπουλος.

Όσο για τη γκάμα εγκλημάτων, είναι μεγάλη. Τέλεση εγκλημάτων κατά της περιουσίας, συμπλοκές και διαμάχες, πράξεις γενετήσιας βίας, καθώς και χρήση και διακίνηση ναρκωτικών ουσιών.

Το προφίλ του ανήλικου παραβάτη

Σύμφωνα με τον καθηγητή του τμήματος Κοινωνιολογίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου και διευθυντή του Εργαστηρίου Κοινωνιολογίας της Νεότητας Στράτο Γεωργούλα, «ο νέος που παραβατεί διαθέτει κάποια ιδιαίτερα ατομικά χαρακτηριστικά».

Αυτά μπορεί να είναι βιολογικοί παράγοντες, ψυχικοί-ψυχολογικοί παράγοντες, άλλα στοιχεία αντικοινωνικής συμπεριφοράς ή η διαβίωσή του σε ένα «ιδιαίτερο» περιβάλλον.

Σύμφωνα με τον καθηγητή, στην τελευταία περίπτωση η επικινδυνότητά του έγκειται στο πόσο ευάλωτος είναι ο χαρακτήρας του απέναντι στις εγκληματογόνες επιδράσεις δυσμενών κοινωνικών παραγόντων (σε σχέση με την οικογένεια, την εκπαίδευση, το οικοσύστημα, την εργασία, τα ΜΜΕ, την κοινωνική τάξη).

«Ο παραβατικός νέος είναι ευάλωτος στο στίγμα των φορέων του επίσημου κοινωνικού ελέγχου. Είναι το εύκολο θύμα στην διαμάχη για την κατανομή ισχύος στην κοινωνία ή σε συγκεκριμένα κοινωνικά σύνολα, όπως έχει επισημανθεί από ερευνητές», αναφέρει ο κ. Γεωργούλας.

Τέλος ο Στράτος Γεωργούλας αναφέρει ότι μεγάλη σημασία έχουν προβληματικές καταστάσεις όπως η παραμέληση και η κακοποίηση, οι οποίες δημιουργούν συνθήκες που ευνοούν την αιτιολογική συσχέτιση των μηχανισμών θυματοποίησης και της υιοθέτησης μιας παραβατικής συμπεριφοράς.

Όλο και περισσότερο στον τύπο

Τα ελληνικά media ασχολούνταν παροδικά με την εγκληματικότητα των ανηλίκων τις περασμένες δεκαετίες, όμως τα τελευταία χρόνια αυτό είναι ένα φαινόμενο που παρατηρείται όλο και περισσότερο.

Όπως αναφέρει στην Voria.gr o βετεράνος του αστυνομικού ρεπορτάζ και πρώην πρόεδρος της ΕΣΗΕΑ Πάνος Σόμπολος, «όλα αυτά τα χρόνια στο αστυνομικό ρεπορτάζ δεν θυμάμαι να υπάρχει τόσο μεγάλη συχνότητα στην αναφορά εγκλημάτων που να αφορούν ανήλικους. Παλαιότερα υπήρχαν ρεπορτάζ, αλλά ήταν ένα φαινόμενο παροδικό».

Σύμφωνα με τον ίδιο, η εκτενής αναφορά της εγκληματικότητας ανηλίκων στον τύπο τα τελευταία χρόνια δείχνει μια μεταστροφή στον εγκληματολογικό χάρτη της χώρας.

«Κομβικό ρόλο έχει παίξει φυσικά και η πανδημία, είναι κάτι το οποίου τα αποτελέσματα θαδούμε στο κοντινό μέλλον», αναφέρει ο κ. Σόμπολος.

Τα στατιστικά σε Θεσσαλονίκη και Κεντρική Μακεδονία

Η εγκληματικότητα των ανηλίκων σε αριθμούς, δείχνει ενδιαφέροντα στοιχεία αναφορικά με το πως συμπεριφέρονται ανήλικοι που οδηγούνται στην παραβατικότητα.

Όπως δείχνουν τα στοιχεία των αστυνομικών διευθύνσεων σε Θεσσαλονίκη και Κεντρική Μακεδονία, το 2019 ήταν έτος κορύφωσης συλλήψεων ανηλίκων που εμπλέκονταν σε παντός είδους αδικήματα.

Το 2020 και η πανδημία έβαλαν φρένο στην ανοδική αυτή πορεία (πτώση 45% στη Θεσσαλονίκη), όπως και στους εγκληματικούς δείκτες γενικότερα, όμως αξιωματικοί της ΕΛΑΣ αναφέρουν πως το 2021 παρατηρείται τάση διόρθωσης των πτωτικών στοιχείων της περασμένης χρονιάς.

Μάλιστα έμπειροι αστυνομικοί εκτιμούν πως στο κοντινό μέλλον απασχολήσουν και πάλι τόσο την ΕΛΑΣ όσο και τον τύπο τρανταχτές εγκληματικές συμπεριφορές ανηλίκων.

Τα στοιχεία σε Θεσσαλονίκη

Αδικήματα

2019

2020

Κλοπές

200

119

Διαρρήξεις

77

50

Κλοπές (γενικά)

69

44

Κλοπές κινητών τηλεφώνων

19

6

Κλοπές ποδηλάτων

1

3

Κλοπές πορτοφολιού

6

4

Κλοπές χρηματοκιβωτίου

4

2

Κλοπές τσαντών

4

-

Κλοπές καυσίμων

-

2

Κλοπές χρημάτων

15

8

Υφαίρεση

2

-

Ληστείες

23

18

Ανθρωποκτονίες

1

-

Βιασμοί

4

7

Απάτες

3

-

Εγκληματική Οργάνωση

7

3

Παραχαραγμένα νομίσματα

-

1

Εκβιασμοί

1

2

Λαθρεμπόριο

22

11

Όπλα

7

5

Ναρκωτικά

39

10

Πλαστογραφία

2

1

Λοιπά αδικήματα

45

41

Τα στοιχεία σε Κεντρική Μακεδονία

Αδικήματα

2019

2020

Σύνολο

Κλοπές, διακεκριμένες περιπτώσεις κλοπής (τελεσμένες, απόπειρες)

184

139

323

Ληστείες (τελεσμένες, απόπειρες)

15

8

23

Παραβάσεις της νομοθεσίας περί ναρκωτικών

25

20

45

Φθορά ξένης ιδιοκτησίας / Διακεκριμένες περιπτώσεις φθοράς

20

5

25

Απλή σωματική βλάβη / Επικίνδυνη σωματική βλάβη

6

20

26

Παραβάσεις του Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας

302

199

501

Λοιπά αδικήματα

52

47

99

Σύνολο

604

438

1.042



Εγκλήματα ανηλίκων που συγκλόνισαν

Τον Ιούνιο του 2016, ένας 14χρονος σκοτώνει στο χωριό Γέφυρα με μαχαίρι έναν συνομήλικό του για ασήμαντη αφορμή. Πρόκειται για ένα από τα πιο πρόσφατα στυγερά εκλήματα με θύτη ανήλικο συγκλόνισαν όλη τη χώρα.

Ωστόσο στο παρελθόν υπήρξαν πολλές φορές εγκλήματα ανηλίκων σε Θεσσαλονίκη και Βόρεια Ελλάδα που συντάραξαν την κοινή γνώμη για την πρωτοφανή αγριότητά τους. Οι εφημερίδες της εποχής, που δεν είχαν τον ανταγωνισμό του διαδικτύου, περιγράφουν με συγκλονιστικές λεπτομέρειες, εγκλήματα που αλήθεια είναι ότι δεν συνέβαιναν συχνά στη χώρα μας.

Ελεύθερος Τύπος, 1991:

Στο εδώλιο 16χρονος φονιάς. Σκότωσε νεαρή κοπέλα που του αντιστάθηκε όταν όρμησε πάνω της στην παραλία της Δροσιάς στην Επαμνωμή της Θεσσαλονίκης το καλοκαίρι του 1991. Ο ανήλικος δράστης Βασίλειος Ε. από τους Αμπελόκηπους Θεσσαλονίκης κατηγορείται για ανθρωποκτονία. Θύμα του η 24χρονη Χρυσάνθη Καλαϊτζή. Είχε πάει στις 23 Ιουλίο να μαζέψει κοχύλια στην παραλία, μαζί με την ξαδέρφη της Βάγια Δέδε 18 χρονών.

Όπως ομολόγησε στους άνδρες του Λιμεναρχείου, ο 16χρονος τότε δράστη, πλησίασε την κοπέλα και της χάιδεψε την κοιλιά. Αυτή αντιστάθηκε. Τη χτύπησε με γροθιά, στον αυχένα. Όταν τον είδαν οι λουόμενοι κράτησε το κεφάλι της κάτω από το νερό. Παραθεριστές του φώναξαν, αυτός απομακρύνθηκε κολυμπώντας. Τον καταδίωξαν και τον συνέλαβαν. Τον παρέδωσαν αργότερα στους λιμενικούς. Όπως είπε ο ίδιος, οι φίλοι του τον κορόιδευαν που δεν είχε πάει με γυναίκα. Σχεδίαζε να βιάσει μια κοπέλα για να σταματήσουν να τον πειράζουν! Από την πλευρά τους οι γονείς του είχαν υποστηρίξει ότι ο γιος τους προσπάθησε να σώσει την 24χρονη «από κάποιον μουσάτο που της είχε επιτεθεί».

Ελευθεροτυπία 1995:

Χωρίς αιτία και με απίστευτη αγριότητα, που άγνωστο πώς μπόρεσε και χώρεσε στην ψυχή ενός  εφήβου, δεκαπεντάχρονος σκότωσε τους γονείς του στο σπίτι τους στην οδό Αγίου Δημητρίου 52, στο Βατάνι Κατερίνης.

Το έγκλημα, οι λεπτομέρειες του οποίου μοιάζουν βγαλμένες από τις πιο σκληρές ταινίες βίας, χαρακτηρίστηκε από τον αστυνομικό διευθυντή Πιερίας «πρωτοφανές για τα ελληνικά χρονικά και ακατανόητο, αφού ούτε ο ίδιος ο 15χρονος μπορεί να εξηγήσει το γιατί».

Ο δράστης, παιδί μιας τυπικής ελληνικής μεσοαστικής οικογένειας, μαθητής στην πρώτη τάξη του Λυκείου, μαχαίρωσε πολλές φορές τη μάνα του και τον πατέρα του, τους έσυρε νεκρούς στο μπάνιο, τους περιέλουσε με οινόπνευμα και προσπάθησε να τους κάψει για να εξαφανίσει τα ίχνη της πράξης του. Μετά πήγε για ύπνο και πολλές ώρες αργότερα είχε το κουράγιο να κοροϊδεύει τους αστυνομικούς και τον ιατροδικαστή.

Στην ομολογία του, ώρες αργότερα, είχε πει: «Με καταπίεζαν και γι’ αυτό λογομάχησα και τους σκότωσα». Θύματα του 15χρονου, ο εφοριακός πατέρας του Γρηγόρης Παπαδόπουλος, 58 χρόνων, και η συνταξιούχος εφοριακός μητέρα του, Φρειδερίκη, 55 χρόνων. Σφαγμένοι και μισοκαμένοι βρέθηκαν από τον μεγάλο τους γιο, τον 26χρονο Κυριάκο, που επέστρεψε στο σπίτι τα ξημερώματα της ίδιας μέρας.

Επιθεώρηση Χωροφυλακής 1982

Τον Ιούλιο του 1982 συντελείται ένα ακόμα στυγερότατο έγκλημα με δράστες ανήλικους, που δύο 18χρονοι, ένας 16χρονος και ένας 13χρονος, όλοι Ρομά από περιοχή των Σερρών, λιθοβολούν μέχρι θανάτου ζευγάρι ηλικιωμένων στον Σοχό Θεσσαλονίκης.

Οι ηλικιωμένοι αντιλήφθηκαν τους νεαρούς όταν πήγαν να κλέψουν ένα λευκό άλογο που είχαν στην ιδιοκτησία τους και το είχαν δει σε τοπικό πανηγύρι.

Όπως περιγράφεται στην επιθεώρηση της Χωροφυλακής, το κλεμμένο φορτηγό με πινακίδες Σερρών οδηγεί τις αστυνομικές αρχές στη σύλληψη των δραστών που κρύβονταιανστην περιοχή Καλά Δένδρα.