Σχεδόν ανεπαίσθητα ξεκίνησε πριν από 100 χρόνια η ιστορία επιτυχίας του ραδιοφώνου στη Γερμανία. Στις 22 Δεκεμβρίου του 1920 ταχυδρομικοί υπάλληλοι συγκεντρώθηκαν στο ύψωμα Κένιγκς Βιστενχάουζεν έξω από το Βερολίνο για μια μικρή χριστουγεννιάτικη συναυλία. Όλα ξεκίνησαν με μια μικρή αναγγελία και την «Άγια Νύχτα». Η ζωντανή μετάδοση θεωρείται η πρώτη ραδιοφωνική μετάδοση στη Γερμανία.
Δεν μπορούμε να γνωρίζουμε πόσοι παρακολούθησαν τη πρώτη εκπομπή, διότι στη Γερμανία δεν υπήρχε ακόμα επισήμως ραδιοφωνία, μιας και ιδρύθηκε τρία χρόνια αργότερα το 1923, λέει ο Φλόριαν Σιτς, ένας από τους δύο επιμελητές της έκθεσης "On Air. 100 χρόνια ραδιόφωνο" στο Μουσείο Τηλεπικοινωνιών Βερολίνου. Λόγω πανδημίας, οι ενδιαφερόμενοι έχουν τη δυνατότητα να δουν τα εκθέματα μόνο διαδικτυακά.
Περισσότεροι από 1.000.000 δέκτες το 1925
Λίγα χρόνια αργότερα το ραδιόφωνο μετατρέπεται σε μαζικό μέσο επικοινωνίας. Αρκεί να αναλογιστούμε στην αρχή του 1924, ένα περίπου χρόνο μετά την ίδρυση ραδιοφωνίας, υπάρχουν στη χώρα 1.580 δέκτες και στο τέλος της χρονιάς σχεδόν 550.000. Το 1925 οι ραδιοφωνικές συσκευές στη Γερμανία έσπασαν το φράγμα του 1.000.000.
Στα πρώτα χρόνια ζωής του το ραδιόφωνο είναι κυρίως μέσο ψυχαγωγίας, δηλώνει ο Χανς-Ούλριχ Βάγκνερ επικεφαλής του ινστιτούτου Ιστορίας Μέσων Ενημέρωσης στο Αμβούργο. Με την άνοδό τους στην εξουσία το 1933 οι Ναζί έχουν όμως διαφορετικά σχέδια για το ραδιόφωνο ως μαζικό μέσο επικοινωνίας. Αποδίδουν στο ραδιόφωνο το ρόλο που είχε όταν πρωτοδημιουργήθηκε. Όπως συνέβει άλλωστε και με άλλες εφευρέσεις, όπως για παράδειγμα το ρολόι χειρός και το φερμουάρ, η τεχνολογία του ραδιοφώνου έκανε άλματα κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Τα στρατεύματα του Κάιζερ απέδωσαν για πρώτη φορά στη γερμανική ιστορία μία ξεχωριστή σημασία στην τότε, νέα ακόμα, τεχνολογία. Σύμφωνα με τον Σιτς ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος έδρασε καταλυτικά στην εξέλιξη της ραδιοφωνικής τεχνολογίας, αλλά και τη ραδιοφωνία. Το γεγονός αυτό δείχνει ότι «το ραδιόφωνο ήταν και παραμένει μέχρι σήμερα ένα πολιτικό μέσο με πολιτική απήχηση».
Θανατική ποινή στους ακροατές "εχθρικών" σταθμών
Ενδεικτικές για τη σημασία που απέδιδαν οι ναζί στο ραδιόφωνο ήταν οι αυστηρότατες ποινές για όσους τολμούσαν να ακούν «εχθρικούς» ραδιοφωνικούς σταθμούς. Όταν μάλιστα αγόραζες ένα ραδιόφωνο την εποχή εκείνη υπήρχε κολλημένη πάνω στη συσκευή προειδοποίηση απαγόρευσης ακρόασης «εχθρικών» ραδιοφωνικών σταθμών. Με το ξεκίνημα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου το 1939 άρχισε να επιβάλλεται ακόμα και θανατική ποινή σε όσους παραβίαζαν τη νομοθεσία. Όπως λέει ο Φλόριαν Σιτς υπήρξαν νεαροί 18 και 19 ετών, οι οποίοι εκτελέστηκαν μόνο και μόνο επειδή άκουγαν BBC.
Μετά το τέλος του πολέμου του 1945 ιδρύονται στη Γερμανία δημόσιες ραδιοφωνίες μετά από ψήφιση σχετικών νόμων. Στη δεκαετία του ΄80 προστέθηκαν σε αυτές και ιδιωτικοί ραδιοφωνικοί σταθμοί. Σήμερα περισσότερα από 54 εκατομμύρια ακροατές από τα 14 και άνω ακούν τις καθημερινές μια από τις 70 συχνότητες της δημόσιας ραδιοφωνίας ή τους συνολικά 280 ιδιωτικούς σταθμούς.
Το ραδιόφωνο ήταν και παραμένει αγαπητό
Ακόμα και η ιστορία της ραδιοφωνικής τεχνολογίας στη Γερμανία σχετίζεται με την πολιτική, λέει ο επιμελητής της έκθεσης "On Air. 100 χρόνια ραδιόφωνο". Όπως για παράδειγμα στο ερώτημα γιατί τα fm παραγκώνισαν τόσο γρήγορα στη Γερμανία τα μεσαία και μακρά κύματα. Σύμφωνα με τον Φλόριαν Σιτς η Γερμανία ως ηττημένη του πολέμου δεν συμπεριλήφθηκε μεταπολεμικά στη κατανομή των συχνοτήτων στα μεσαία και μακρά κύματα. Κι έτσι στην ουσία οι Γερμανοί στράφηκαν αναγκαστικά στα fm, τα οποία δεν χρησιμοποιούνταν μέχρι τότε από τις δημόσιες ραδιοφωνίες.
Σήμερα το ραδιόφωνο προσφέρει και από τεχνολογικής άποψης περισσότερη ποικιλία από ποτέ. DAB+ και διαδικτυακό ραδιόφωνο αποκτούν ολοένα και μεγαλύτερη σημασία. Το ραδιόφωνο κατάφερε να αφομοιώσει μέχρι τις μέρες μας κάθε νέα τεχνολογία, ακόμα και η τηλεόραση δεν κατάφερε να το περιθωριοποιήσει, τονίζει ο γερμανός ειδικός. Ενδεικτικό είναι ότι το 2020 αγοράστηκαν στη Γερμανία 3,6 εκατομμύρια ραδιοφωνικοί δέκτες. Στο 94% των νοικοκυριών βρίσκεται τουλάχιστον μια ραδιοφωνική συσκευή, στο 24% των σπιτιών υπάρχει ραδιόφωνο DAB+ και το 14% έχει πρόσβαση στο ιντερνετικό ραδιόφωνο.
Κρίστοφ Μποκ, dpa
Eπιμέλεια: Στέφανος Γεωργακόπουλος
Πηγή: Deutsche Welle