Αδιαμφισβήτητα, ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα που αντιμετωπίζει η Κεντρική Μακεδονία είναι αυτό της διαχείρισης απορριμμάτων. Για παράδειγμα, σε ό,τι αφορά τη Θεσσαλονίκη, το 80% των παραγόμενων σκουπιδιών, ποσοστό υπέρογκο για περιοχή κράτους - μέλους της ΕΕ, εξακολουθεί να θάβεται κάτω από το χώμα, στον Χώρο Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων (ΧΥΤΑ) Μαυροράχης, που βρίσκεται στον δήμο Λαγκαδά.
Ο Περιφερειακός Σχεδιασμός Διαχείρισης Αποβλήτων (ΠΕΣΔΑ), που αποτελεί το βασικότερο γρανάζι στη διαχείριση αποβλήτων και τη μετάβαση στο αναγκαίο μοντέλο της Κυκλικής Οικονομίας, προβλέπει την κατασκευή τριών Μονάδων Επεξεργασίας Απορριμμάτων (ΜΕΑ) και οκτώ ξεχωριστών Μονάδων Επεξεργασίας Βιοαποβλήτων (ΜΕΒΑ) που θα αυξήσουν τα επίπεδα κομποστοποίησης, ανακύκλωσης και επανάχρησης, αλλά η συνολική υλοποίησή του καθυστερεί, κυρίως εξαιτίας γραφειοκρατικής κωλυσιεργίας. Η ΜΕΑ Σερρών έχει ήδη κατασκευαστεί στον δήμο Ηράκλειας και προβλέπεται να λειτουργήσει τον προσεχή Μάιο, ωστόσο για τις ΜΕΑ Ανατολικού και Δυτικού Τομέα ΠΚΜ στη Θεσσαλονίκη -οι οποίες έχει σχεδιαστεί να δεχθούν και τον μεγαλύτερο όγκο σύμμεικτων απορριμμάτων της Περιφέρειας- δεν έχει καν ολοκληρωθεί η διαδικασία των χωροθετήσεων. Ως αποτέλεσμα, οι εμπλεκόμενοι δήμοι επιβαρύνονται συνεχώς με ίδιους πόρους για την Καθαριότητα, καθώς αδυνατούν να αυξήσουν τα ποσοστά ανακύκλωσης στον τομέα ευθύνης τους (που συνεπάγεται οικονομική ελάφρυνση), οι δημότες εξακολουθούν να επωμίζονται τα υψηλά τέλη υγειονομικής ταφής και τα «ευρωπρόστιμα» δεν λένε να σταματήσουν. Και το σημαντικότερο; Το περιβάλλον δεν μπορεί να «ανασάνει».
Σε πολλές περιπτώσεις, λοιπόν, και με τα επακόλουθα της οικονομικής κρίσης να μην εκλείπουν, η Αυτοδιοίκηση αδυνατεί να διαχειριστεί ορθολογικά ακόμη και τη συλλογή απορριμμάτων, σηκώνοντας τα χέρια... ψηλά.
Και κάπου εδώ έρχεται ο Διαδριατικός Αγωγός (Trans Adriatic Pipeline - TAP) και το εθελοντικό Πρόγραμμα Κοινωνικών & Περιβαλλοντικών Επενδύσεων που υλοποιεί στις τρεις Περιφέρειες τις οποίες διατρέχει, δηλαδή τις Περιφέρειες Δυτικής Μακεδονίας, Κεντρικής Μακεδονίας και Ανατολικής Μακεδονίας - Θράκης, συνολικού ύψους 32 εκατομμυρίων ευρώ. Οι δράσεις αυτές αποτελούν προϊόν συνεχούς διαλόγου με τις τοπικές κοινότητες, με τις οποίες συνδιαμορφώνονται και επιλέγονται βιώσιμες και αμοιβαία αποδεκτές επενδύσεις.
Λόγω ανεπαρκών πόρων, πολλοί από τους δήμους από όπου περνά ο Αγωγός αιτήθηκαν τη συνδρομή του σε έργα περιβαλλοντικού χαρακτήρα και Καθαριότητας, που μπορούν να αποφέρουν το πιο ουσιαστικό κίνητρο: την υλοποίηση των αναπτυξιακών τους προτεραιοτήτων. Όχι μόνον για όσο διαρκεί το έργο κατασκευής του αγωγού, αλλά με ορίζοντα τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα.
Στο πλαίσιο του 4ου άξονα της στρατηγικής των Κοινωνικών και Περιβαλλοντικών του Επενδύσεων του TAP (βελτίωση της περιβαλλοντικής διαχείρισης, με έμφαση στη διατήρηση της βιοποικιλότητας), έχουν ήδη υλοποιηθεί ή υλοποιούνται παράλληλα με την κατασκευή του αγωγού επενδύσεις σε δήμους και άλλους φορείς της τοπικής αυτοδιοίκησης προκειμένου να βελτιστοποιήσουν τη διαχείριση των απορριμμάτων. Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν ο δήμος Λαγκαδά, στην περιοχή του οποίου βρίσκεται ο ΧΥΤΑ Μαυροράχης, και ο δήμος Ηράκλειας, όπου έχει κατασκευαστεί και πρόκειται να λειτουργήσει η πρότυπη Μονάδα Επεξεργασίας Απορριμμάτων (ΜΕΑ) Σερρών.
Ο πλέον «ευνοημένος» δήμος από αυτόν τον άξονα δράσης του Αγωγού ήταν ο δήμος Λαγκαδά, που λίγο πριν τα Χριστούγεννα έλαβε τέσσερα τελευταίας τεχνολογίας απορριμματοφόρα οχήματα, τα περισσότερα από κάθε άλλον έως σήμερα, αριθμός που αντιστοιχεί σχεδόν στο 1/3 του στόλου αποκομιδής. Μαζί με αυτά, αξιοποιώντας τη γενναία δωρεά του TAP, η δημοτική αρχή προμηθεύθηκε και 1.126 πλαστικούς κάδους. Πρόκειται για αριθμούς που, αν μη τι άλλο, βελτίωσαν ξεκάθαρα τη διαχείριση απορριμμάτων και την καθαριότητα σε όλη την περιοχή, τομείς στους οποίους ο δήμος «πονούσε», όπως λέει ο αντιδήμαρχος Καθαριότητας, Ανακύκλωσης και Πρασίνου, Ηλίας Τζαγγάνας.
«Δεν ήταν, απλώς, μία δωρεά, ήταν επένδυση. Επένδυση που αφορά τουλάχιστον μία δεκαετία. Ήταν στη διακριτική ευχέρεια της διοίκησης να αξιοποιήσει όπως ήθελε τη δέσμευση του ΤΑΡ να επενδύσει σε προγράμματα ΕΚΕ στις τοπικές κοινωνίες. Έτσι, επέλεξε αυτό που προβλημάτιζε περισσότερο την περιοχή μας: δηλαδή την Καθαριότητα. Με την πρόσθετη παραλαβή ακόμη τεσσάρων οχημάτων, με ίδια κονδύλια, πλέον ο στόλος του δήμου μας ανανεώθηκε κατά περίπου 70%, ενώ διαθέτει και εφεδρεία στον τομέα της αποκομιδής», αναφέρει ο κ. Τσαγγάνας.
Ακόμη ένας ωφελούμενος δήμος στην Κεντρική Μακεδονία είναι αυτός της Ηράκλειας. Έπειτα από δικό του σχετικό αίτημα, έχει ήδη παραλάβει χάρη στον TAP 400 μεγάλους μεταλλικούς κάδους απορριμμάτων και ένα σύγχρονο όχημα για την πλύση τους προκειμένου αυτοί να καθαρίζονται και να προστατεύεται αρτιότερα η δημόσια υγεία. Το συγκεκριμένο όχημα μπορεί να βοηθήσει και στην πλύση δρόμων, καθώς διαθέτει τα κατάλληλα εξαρτήματα, ενώ μπορεί να λειτουργήσει, στην ανάγκη, και πυροσβεστικά.
«Πρόκειται για δωρεές που αγγίζουν τις 220.000 ευρώ και τις είχαμε μεγάλη ανάγκη, ώστε να ενισχύσουμε ουσιαστικά τις υπηρεσίες καθαριότητας και να αναβαθμιστεί η ποιότητα ζωής των συνδημοτών μας», λέει ο δήμαρχος Ηράκλειας, Κλεάνθης Κοτσακιαχίδης, εξαίροντας την αγαστή συνεργασία με τον TAP. «Αφού καταθέσαμε το σχετικό αίτημα και το συγκεκριμένο όχημα είχε ιεραρχηθεί πρώτο για τις ανάγκες μας, αυτό τέθηκε σε προτεραιότητα από τον Αγωγό και υλοποιήθηκε άμεσα, δίνοντας μια μεγάλη ανάσα στη δημοτική αρχή».
Ο Διαδριατικός Αγωγός Φυσικού Αερίου (TAP AG) θα δωρίσει συνολικά 90 περίπου οχήματα κοινής ωφέλειας σε τοπικές κοινότητες και στις τρεις περιφέρειες της Βορείου Ελλάδας, μια επένδυση που πρόκειται να ξεπεράσει τα 10 εκατ. ευρώ. Πιο συγκεκριμένα, το κονδύλι αυτό έχει δεσμευθεί για την αγορά 19 οχημάτων καθαριότητας (17 απορριμματοφόρων και 2 πλυστικών κάδων), 19 τετρακίνητων δασικών οχημάτων και 15 εκχιονιστικών.
Εξοπλισμός αυτού του είδους -όπως απορριμματοφόρα, οχήματα καθαρισμού δρόμων και πλυστικά-, αλλά και κάδοι απορριμμάτων, παραδόθηκαν από τον ΤΑΡ και σε άλλους δήμους της Κεντρικής Μακεδονίας, πέραν αυτών του Λαγκαδά και της Ηράκλειας: από ένα απορριμματοφόρο όχημα έλαβαν επίσης η Πέλλα, οι Σέρρες, η Σκύδρα και το Ωραιόκαστρο, ενώ ο δήμος Ωραιοκάστρου παρέλαβε ακόμη 950 πλαστικούς κάδους και η Νέα Ζίχνη πλυστικό όχημα για κάδους. Έτσι, περισσότεροι από 270.000 άνθρωποι που ζουν και εργάζονται στην ευρύτερη περιοχή επωφελούνται από τη δωρεά του Διαδριατικού Αγωγού, καθώς μέσω των αναβαθμισμένων υπηρεσιών διαχείρισης απορριμμάτων βελτιώνεται η ποιότητα ζωής τους.
Ο TAP αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες άμεσες ξένες επενδύσεις στη χώρα μας, συνολικού ύψους 1,5 δισ. ευρώ. Διατρέχει σχεδόν στο σύνολό της τη Βόρεια Ελλάδα, προκειμένου να μεταφέρει φυσικό αέριο από την περιοχή της Κασπίας στην Ευρώπη ως το ευρωπαϊκό σκέλος του Νότιου Διαδρόμου Φυσικού Αερίου. Ενός συστήματος αγωγών που καλύπτει συνολικά διαδρομή με μήκος όσο το... μισό Σινικό Τείχος, δηλαδή 4.000 χιλιόμετρα. Και, όπως φαίνεται, ο ΤΑΡ λειτουργεί ως αγωγός «καλής ενέργειας» για τις βορειοελλαδίτικες κοινότητες από τις οποίες περνά.