Skip to main content

Ενενήντα χρόνια ΔΕΘ-Ιστορίες της Έκθεσης: Τα εγκαίνια μεταξύ 1926-1966

Από Voria.gr
Γνωστές και άγνωστες πτυχές της ΔΕΘ, όπως τις αφηγείται ο Κυριάκος Ποζρικίδης στην εξαιρετική έκδοση «Ιστορίες της Έκθεσης» για τα 90στά γενέθλιά της.

εγκαίνια της ΔΕΘ από την πρώτη κιόλας διοργάνωση μέχρι και σήμερα αποτελούν μέγιστο πολιτικό και πολλές φορές κοινωνικό γεγονός.

Η 1η ΔΕΘ εγκαινιάστηκε στις 3 Οκτωβρίου του 1926 από τους Υπουργούς Εθνικής Οικονομίας Ι. Δροσόπουλο και Γεωργίας Γ. Νάκο, παρουσία του Γενικού Διοικητή Μακεδονίας Αχιλλέα Καλεύρα και διήρκεσε 2 εβδομάδες. Οικοδεσπότης της ΔΕΘ ο ιδρυτής της και πρώτος Γενικός της Διευθυντής, ο Νικόλαος Γερμανός.

Το 1927 τα εγκαίνια πραγματοποιήθηκαν στις 10:00 το πρωί της 18ης Σεπτεμβρίου και σε αυτά παρέστησαν οι υπουργοί Πρόνοιας Κύρκος και Εθνικής Οικονομίας Βελέντζας, ο Γενικός Διοικητής Μακεδονίας Γονατάς, ο Δήμαρχος της πόλης Βαμβακάς, ο Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης Γεννάδιος και βεβαίως ο Γενικός Διευθυντής της ΔΕΘ Ν. Γερμανός. Αμέσως μετά τα εγκαίνια πραγματοποιήθηκε δεξίωση στο κυλικείο της έκθεσης όπου προσφέρθηκε καμπανίτης υπό τους ήχους του “Μαύρη είναι η νύχτα στα βουνά” που παιάνιζε η μπάντα.

Η 3η ΔΕΘ ήταν ιδιαίτερα σημαντική για την ιστορία του θεσμού, αφού για πρώτη φορά την επισκέφθηκε Έλληνας Πρωθυπουργός. Ο Ελευθέριος Βενιζέλος διερχόμενος από τη Θεσσαλονίκη περιηγήθηκε στα περίπτερα της έκθεσης. Ο Πρωθυπουργός από τον σταθμό του τρένου έφθασε στο Πεδίον του Άρεως με αυτοκίνητο, ενώ σε όλη τη διαδρομή κόσμος με πολύ ενθουσιασμό τον επευφημούσε. Tο αυτοκίνητο του Πρωθυπουργού σταμάτησε μπροστά στην μεγάλη είσοδο της έκθεσης, όπου εκεί τον περίμενε ο Γάλλος στρατάρχης Φρανσουά ντ’ Εσπερέ. Ο Πρωθυπουργός δήλωσε ότι “το έργον της Εκθέσεως Θεσσαλονίκης είναι μέγα και πρέπει να είμεθα υπερήφανοι δι’ αυτό και πλήρεις ελπίδων διά το μέλλον”. Στο περίπτερο της ταπητουργίας οι Έλληνες πρόσφυγες ταπητουργοί τού δώρισαν ένα χαλί, ενώ πολύς κόσμος τον ακολούθησε στα περίπτερα της Βιομηχανίας, του Αυτόνομου Σταφιδικού Οργανισμού, του Καπνικού περιπτέρου, αλλά και της Ουγγαρίας και της Γιουγκοσλαβίας.

Τα εγκαίνια της 4ης ΔΕΘ πραγματοποιήθηκαν στις 10 το πρωί της 14ης Σεπτεμβρίου 1929 παρουσία των Υπουργών Παιδείας Γονατά, Δικαιοσύνης Δίγκα ο οποίος κήρυξε και την έναρξή της, Γεωργίας Σπυρίδη, του Γενικού Διοικητή Μακεδονίας Κανναβού, των αρχών της πόλης και ξένων αντιπροσωπειών. Στην πλατεία της εκθέσεως είχαν παραταχθεί σε σχήμα Π τμήματα πεζικού, ιππικού, μαθητές της Σχολής Τεχνιτών και ναυτοπρόσκοποι. Η τελετή ξεκίνησε με τον καθιερωμένο αγιασμό από τον Μητροπολίτη Γεννάδιο και αμέσως μετά ο Πρόεδρος της Οργανωτικής Επιτροπής Βαρλαμίδης καλωσόρισε τους προσκεκλημένους.

Το 1931 τα εγκαίνια της 7ης ΔΕΘ πραγματοποιήθηκαν στις 10:30 της 11ης Σεπτεμβρίου παρουσία του Υπουργού Γενικού Διοικητή Μακεδονίας Γονατά, και των Υπουργών Εθνικής Οικονομίας, Γεωργίας και Πρόνοιας Κωστόπουλου, Βαλαλά και Αποστόλου, ενώ το 1933 τα εγκαίνια πραγματοποιήθηκαν στις 11:00 το πρωί της 10ης Σεπτεμβρίου. Στην είσοδο της έκθεσης και κατά μήκος της κεντρικής λεωφόρου είχαν παραταχθεί άνδρες του 50ού Συντάγματος, τμήμα του Τάγματος των Ευζώνων, πρόσκοποι και ναυτοπρόσκοποι, άλκιμοι και μέλη της “Εθνικής Ενώσεως-Ελλάς”. Ο αγιασμός τελέσθηκε προεξάρχοντος του Μητροπολίτη Γενναδίου παρουσία του Γενικού Διοικητή Μακεδονίας Δραγούμη, ο οποίος κήρυξε και την έναρξη της 8ης ΔΕΘ, του στρατηγού Ταρσούλη ως εκπροσώπου του Προέδρου της Δημοκρατίας, των Υπουργών Σαγιά και Στεφανόπουλου ως εκπροσώπων της Κυβέρνησης και λοιπών πολιτικών και στρατιωτικών αρχών.

Ο πρωθυπουργός Τσαλδάρης κήρυξε τα εγκαίνια το 1934 ο οποίος είχε φθάσει στην Θεσσαλονίκη αεροπορικώς. Στην τελετή παρέστησαν ο Υπουργός Οικονομίας Πεσματζόγλου, ο Γενικός Διοικητής Μακεδονίας Ράλλης, ο Υφυπουργός Σαγιάς και οι δήμαρχοι Θεσσαλονίκης, Αθηνών και Πειραιώς.

Το 1935 τα εγκαίνια πραγματοποιήθηκαν στις 11 το πρωί της 8ης Σεπτεμβρίου παρουσία του Γενικού Διοικητή Μακεδονίας Βεροιόπουλου, του Υπουργού Εθνικής Οικονομίας Καρτάλη και του Υφυπουργού του ίδιου Υπουργείου Κορόζου. Στα εγκαίνια παρέστη και ο Τούρκος Υφυπουργός Εμπορίου. Στην είσοδο της εκθέσεως στο Πεδίον του Άρεως είχε παραταχθεί η Φρουρά των Ευζώνων του Προτύπου Τάγματος, ως τιμητικό άγημα.  Ο αγιασμός ετελέσθη προεξάρχοντος του Μητροπολίτη Γενναδίου, ενώ αμέσως μετά ο Πρόεδρος της ΔΕΘ Τσίτσης κάλεσε τους επισήμους και το πλήθος σε ενός λεπτού σιγή στη μνήμη του ιδρυτή της εκθέσεως Ν. Γερμανού. Αμέσως μετά τον λόγο πήρε ο νέος Γενικός Διευθυντής της ΔΕΘ Καλεύρας, ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης Μάνος, ο Γενικός Διοικητής και ο Υπουργός Εθνικής Οικονομίας.

Τα εγκαίνια από τον διάδοχο Παύλο

Ένα μήνα πριν από την έναρξη λειτουργίας της έκθεσης (4η Αυγούστου 1936), κηρύχθηκε η δικτατορία του Ιωάννη Μεταξά. Tα εγκαίνια της έκθεσης για πρώτη φορά πραγματοποιήθηκαν από μέλος της βασιλικής οικογένειας, τον διάδοχο Παύλο, και σε αυτά παρέστη ο δικτάτορας Ι. Μεταξάς. Στις 10:00 π.μ. της 6ης Σεπτεμβρίου έφθασε αεροπορικώς στο αεροδρόμιο του Σέδες ο διάδοχος, ο Πρωθυπουργός και οι Υπουργοί Τύπου, Τουρισμού και Πρόνοιας. Η σχολή εφέδρων του πυροβολικού μετά μουσικής απέδωσε τιμές και οι επίσημοι με αυτοκίνητο κατευθύνθηκαν προς την πόλη, όπου στην είσοδό της έγινε λαμπρή υποδοχή. Στην πύλη της έκθεσης ήταν παρατεταγμένα τμήματα του στρατού. Μετά τον αγιασμό λόγο εκφώνησαν  ο Πρόεδρος της ΔΕΘ Τσίτσης και ο Γενικός Διευθυντής Α. Καλεύρας. Κατόπιν ο Δήμαρχος της πόλης εξέφρασε τις ευχαριστίες του για το ενδιαφέρον του βασιλέως και της κυβερνήσεως για την έκθεση. Στην συνέχεια τον λόγο πήρε ο δικτάτορας Ι. Μεταξάς ό οποίος δήλωσε ότι είναι “έργον εξόχως ειρηνικόν  η διεθνής έκθεσις της Θεσσαλονίκης, προάγον τας φιλικάς σχέσεις των λαών, τιμά και τους συλλαβόντας πρώτους την ιδέαν αυτής και εκείνους, οι οποίοι συνεχίζουν το έργον”. Τέλος ο διάδοχος “Εν ονόματι της Α. Μ. Tου Βασιλέως” κήρυξε “την έναρξιν της ενδεκάτης περιόδου της Διεθνούς Εκθέσεως Θεσσαλονίκης”. Ο διάδοχος Παύλος κατά την περιήγησή του στην 11η ΔΕΘ δοκίμασε κρασί από το περίπτερο του Μπουτάρη.

Το πρωί της 5ης Σεπτεμβρίου 1937 στο αεροδρόμιο του Σέδες προσγειώθηκε το κυβερνητικό αεροπλάνο με επιβαίνοντες τον Υφυπουργό Τύπου και Τουρισμού Νικολούδη και Ναυτικών Παπαβασιλείου. Μαζί και ο Αρχηγός του Ναυτικού Σακελλαρίου. Ο Δήμαρχος Θεσσαλονίκης Μερκουρίου υποδέχθηκε τους επισήμους κυβερνητικούς εκπροσώπους στην είσοδο της πόλης και μαζί με τον Γενικό Διοικητική Μακεδονίας Κυρίμη κατευθύνθηκαν στην ειδική εξέδρα που είχε κατασκευαστεί μπροστά στον Λευκό Πύργο από όπου αποβιβάστηκε ο διάδοχος.  Ο αγιασμός της 12ης ΔΕΘ πραγματοποιήθηκε χοροστατούντος του σεβασμιότατου επισκόπου Ολύμπου.

Επ’ ευκαιρία των εγκαινίων της 14ης ΔΕΘ το 1939 σημαιοστολίστηκε η πόλη, ενώ φάλαγγες έπαιζαν ύμνους της 4ης Αυγούστου στους δρόμους της Θεσσαλονίκης. Στην κεντρική λεωφόρο της ΔΕΘ παρατάχθηκε προς απόδοση τιμών λόχος πεζικού και φάλαγγα της ΕΟΝ αρρένων, ενώ μπάντες της Φρουράς και του δήμου Θεσσαλονίκης, αλλά και της ΕΟΝ, παιάνιζαν πατριωτικά εμβατήρια. Tα εγκαίνια της έκθεσης πραγματοποιήθηκαν παρουσία του βασιλιά, του διαδόχου Παύλου και της πριγκίπισσας Φρειδερίκης. Στις 10:30 αφίχθη στη ΔΕΘ ο βασιλιάς Γεώργιος Β’ και κατευθύνθηκε στο κρατικό περίπτερο όπου θα πραγματοποιούνταν η τελετή των εγκαινίων.

Η πρώτη μεταπολεμική ΔΕΘ

Τα εγκαίνια της 1ης μεταπολεμικής ΔΕΘ και 16ης στη σειρά πραγματοποιήθηκαν στις 10:30 το πρωί της 16ης Σεπτεμβρίου 1951 παρουσία του βασιλέα Παύλου, της βασίλισσας Φρειδερίκης και των Υπουργών Βιομηχανίας Κασιμάτη, Εμπορίου Γαλαβάνη, Γεωργίας Τερζόγλου, Εργασίας Μπακατσέλου, Βορ. Ελλάδος Στεργιόπουλου, του Αρχηγού του Γενικού Επιτελείου Γρηγορόπουλου και άλλων επισήμων. Μετά τον αγιασμό στον οποίο χοροστάτησε ο Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης Παντελεήμονας, τον λόγο πήρε ο Πρόεδροςτης ΔΕΘ Καθηγητής Φραγκίστας, ο οποίος δήλωσε ότι “η Έκθεσις ανεδημιουργήθη και εμφανίζει σήμερον αναγλύφους τας προόδους, τας οποίας η χώρα επετέλεσεν εις τον οικονομικό τομέα, χάρις εις την ακατάβλητο ζωτικότητα του λαού της και την γενναίον βοήθειαν του Αμερικανικού Έθνους”.

Τα εγκαίνια της έκθεσης το 1954 πραγματοποιήθηκαν στις 6:30 μ.μ. της 4ης Σεπτεμβρίου από τον Πρόεδρο της Κυβέρνησης Αλέξανδρο Παπάγο. Ήταν η πρώτη φορά που η ΔΕΘ εγκαινιάστηκε μεταπολεμικά από Πρωθυπουργό και στην τελετή παρέστησαν οι Υπουργοί Εθνικής Άμυνας Κανελλόπουλος,  Οικονομικών Παπαγιάννης, Εμπορίου Παπαληγούρας, Γεωργίας Λεβαντής, Δημοσίων Έργων Καραμανλής, Βορείου Ελλάδος Στράτος, Εμπορικής Ναυτιλίας Βογιατζής, άνευ χαρτοφυλακίου Τσουδερός και ο Προεδρίας της Κυβερνήσεως και μετέπειτα Πρωθυπουργός Ράλλης.

Ο Πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Καραμανλής κατέπλευσε για τα εγκαίνια της ΔΕΘ το 1956 στην προβλήτα του Λευκού Πύργου με πολεμικό πλοίο στις 18:30 μ.μ. της 1ης Σεπτεμβρίου, συνοδευόμενος από τον Υπουργό Εμπορίου Παπαληγούρα και τον Υπουργό άνευ χαρτοφυλακίου Κασιμάτη. Κατευθύνθηκε προς την Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών και στις 19:10 μ.μ. έφθασε στους χώρους της ΔΕΘ. Η τελετή των εγκαινίων πραγματοποιήθηκε στην πλατεία έξω από το περίπτερο της Γεωργικής Παραγωγής και στον αγιασμό χοροστάτησε ο Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης Παντελεήμων.

Το 1957 τα εγκαίνια τελέσθηκαν στις 7:30 μ.μ. της 31ης Αυγούστου από τον Πρωθυπουργό Κ. Καραμανλή, παρουσία μελών του Υπουργικού Συμβουλίου στην πλατεία έξω από το περίπτερο της Εθνικής Γεωργικής Παραγωγής. Τον Πρωθυπουργό  Κ. Καραμανλή υποδέχθηκαν στο περίπτερο της Κίνας με καύση κροτίδων κατά το παραδοσιακό τους έθιμο. Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής εγκαινίαζε ανελλιπώς ως Πρωθυπουργός και όλες τις επόμενες ΔΕΘ μέχρι και το 1962.  Το 1963 στην τελετή των εγκαινίων της 28ης ΔΕΘ παρέστησαν ο Πρόεδρος της Κυβερνήσεως Πιπινέλης, οι Υπουργοί Συντονισμού Αρλιώτης, Εσωτερικών Παναγιωτόπουλος, Συγκοινωνιών Ποταμιάνος, Παιδείας Στράτος, Δημοσίων Έργων Μαρκάκης, Γεωργίας Μπερνάρης, Βιομηχανίας Δροσόπουλος, ο πρώην Πρωθυπουργός Γονατάς, ο Υφυπουργός Εξωτερικού Εμπορίου της Δυτικής Γερμανίας Ράινχαρτ, πολλοί υφυπουργοί και οι πρεσβευτές των ΗΠΑ και της Γιουγκοσλαβίας. Λόγω ακατάλληλων καιρικών συνθηκών το πρόγραμμα των εγκαινίων τροποποιήθηκε και η τελετή πραγματοποιήθηκε αντί στη μεγάλη εξέδρα που είχε κατασκευαστεί για το σκοπό αυτό, στην αίθουσα του Διοικητικού Συμβουλίου της ΔΕΘ.

Για πρώτη φορά ο Γεώργιος Παπανδρέου εγκαινίασε την ΔΕΘ στις 12:45 π.μ. της 5ης Σεπτεμβρίου 1964. Ο Πρωθυπουργός προσγειώθηκε με αεροπλάνο της Ολυμπιακής στο αεροδρόμιο της Μίκρας και κατέλυσε στο ξενοδοχείο “Μεντιτεράνιαν”. Στις 7:00 μ.μ. έφθασε στην έκθεση για τα επίσημα εγκαίνια της 29ης ΔΕΘ που θα πραγματοποιούσε η Α. Μ. Βασιλέας Κωνσταντίνος. Στα εγκαίνια εκτός του Πρωθυπουργού το “παρών” έδωσαν πολλοί υπουργοί και υφυπουργοί. Για πρώτη φορά η τελετή των εγκαινίων πραγματοποιήθηκε στο ημιτελές μεν αλλά επιβλητικό Κλειστό Γυμναστήριο, το Παλέ ντε Σπορ και την παρακολούθησαν 25.000 άτομα που είχαν κατακλείσει τον χώρο δυο ώρες πριν την εκδήλωση. Ο βασιλιάς διά μικροφώνου δήλωσε “Κυρήσσω την έναρξιν λειτουργίας της 29ης Διεθνούς Εκθέσεως Θεσσαλονίκης. Θα ήθελα να ειπώ ακόμη ότι όλοι μας σκεπτόμεθα τους Έλληνες της Κύπρου. Επίσης θα ήθελα να σας είπω ότι την Δευτέραν φεύγω για να φέρω μονίμως πλέον εις την Ελλάδα την πριγκήπισσαν Άνναν – Μαρίαν”. Αξίζει να σημειώσουμε ότι δυο Υπουργοί που παρέστησαν στα εγκαίνια της 29ης ΔΕΘ έμελλε να εγκαινιάσουν την έκθεση αρκετά χρόνια αργότερα ως Πρωθυπουργοί,  ο Οικονομικών κ. Κωνσταντίνος Μητσοτάκης και ο Αναπληρωτής Υπουργός Συντονισμού Ανδρέας Παπανδρέου.

Τα εγκαίνια της 30ής ΔΕΘ πραγματοποιήθηκαν το απόγευμα του Σαββάτου της 4ης Σεπτεμβρίου 1965, για πρώτη φορά στον 2ο όροφο του κτιρίου Διοίκησης, με περιορισμένο αριθμό προσκεκλημένων. Ο λόγος ήταν ότι οι διοργανωτές ήθελαν να προλάβουν ενδεχόμενες εκδηλώσεις πολιτικού χαρακτήρα. Σύμφωνα με σχετικό ανακοινωθέν από το παλάτι, “Ο Βασιλεύς εξέφρασε την λύπη του διότι λόγω πολλών και ποικίλων ασχολιών του δεν θα παραστεί στα εγκαίνια της Διεθνούς Εκθέσεως Θεσσαλονίκης εκφράσας συγχρόνως τας ευχάς τον διά την επιτυχίαν και την πρόοδόν της”. Την λύπη του εξέφρασε και ο Πρόεδρος της καταψηφισθείσης Κυβερνήσεως Τσιριμώκος, “διότι δεν θα δυνηθή να παραστή εις τα εγκαίνια της ΔΕΘ”.

Το 1966 τα εγκαίνια της 31ης ΔΕΘ πραγματοποιήθηκαν το απόγευμα της 3ης Σεπτεμβρίου από τον βασιλέα Κωνσταντίνο και την βασίλισσα Άννα Μαρία στο Παλέ ντε Σπορ. Οι βασιλείς αφίχθησαν αεροπορικώς στη Θεσσαλονίκη στις 7:00 μ.μ. Το “παρών” στα εγκαίνια έδωσαν ο Πρόεδρος της Κυβέρνησης κ. Στεφανόπουλος, καθώς και οι Υπουργοί Συντονισμού κ. Μητσοτάκης, Εμπορίου Κοθρής, Βιομηχανίας Γκλαβάνης, Εργασίας Μπακατσέλος, Οικονομικών Μελάς, Δικαιοσύνης Στεφανάκης, Άνευ Χαρτοφυλακίου Μανούσης, πολλοί Υφυπουργοί και άλλοι επίσημοι. Η τελετή των εγκαινίων ξεκίνησε στις 7:30 μ.μ. με αγιασμό στον οποίο χοροστάτησε ο Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης Παντελεήμων.

Από το 1967 και για μια επταετία τα εγκαίνια κηρύσσονταν από την χουντική κυβέρνηση του Γεωργίου Παπαδόπουλου.

Ο τ. βασιλεύς Κωνσταντίνος και η Άννα Μαρία στα εγκαίνια της ΔΕΘ. Αριστερά ο πρόεδρός της Ιωάννης Βελλίδης